معدن، نجات‌بخش اقتصاد در شرایط تحریم اقتصادی

به گزارش می متالز، بزرگ‌ترین تولیدکننده سنگ آهن در کشور، شرکت معدنی و صنعتی گل‌گهر است که به‌صورت فعال در حال توسعه بوده و هر سال طرح‌های جدیدی را برای توسعه راه‌اندازی می‌کند. این شرکت علاوه بر طرح‌های توسعه معدنی در بخش مسئولیت‌های اجتماعی نیز فعال است و به احداث بیمارستان، فاضلاب شهر سیرجان و... نیز مبادرت ورزیده است. برای بررسی طرح‌های توسعه معدنی شرکت گل‌گهر، با مدیرعامل این شرکت به گفت‌وگو نشسته ایم. ناصر تقی زاده با اشاره به مشکلات ناشی از تحریم‌ها، تنها بخش معدن را راه نجات‌بخش اقتصاد کشور و جایگزین نفت دانست. وی همچنین گفت گل‌گهر قصد دارد زنجیره تولید خود را تا محصولات نهایی (ورق فولادی) گسترش دهد و طرح‌های بسیاری در زنجیره معدن و صنایع معدنی در دست اقدام دارد. متن کامل این گفت‌وگو را در ادامه می‌خوانید.

با توجه به تحریم‌ها، به عقیده شما بخش معدن و صنایع معدنی چه نقشی می‌تواند در اقتصاد کشور داشته باشد؟

همان‌طور که رهبر معظم انقلاب (مدظله) بارها در فرمایشات خود به اقتصاد مقاومتی اشاره داشتند و مقامات کشور روی این اصل به‌ویژه در راستای ایجاد اشتغال و رونق در اقتصاد کشور تاکید دارند، راه اجرای اقتصاد مقاومتی در کشور با دارا بودن پتانسیل‌های فراوان در بخش معدن و صنایع معدنی، از توسعه این بخش می‌گذرد. در این زمینه شرکت معدنی و صنعتی گل‌گهر هم سرمایه و هم تکنولوژی مورد نیاز برای توسعه بخش معدن و صنایع معدنی را در اختیار دارد. توسعه بخش معدن از آن جهت اهمیت دارد که از خاک بدون استفاده، ثروت ایجاد می‌کند. در بخش معدن منابع طبیعی به ارزش افزوده تبدیل می‌شود. برای درک این موضوع باید گفت تا کنون حدود 300 میلیون تن سنگ آهن در دو شرکت گل‌گهر و چادرملو فرآوری شده است. اما صنایع بعدی یعنی فولادسازان و دو شرکت از این سنگ آهن منتفع شدند و امروزه هر چه در شرکت‌های یاد شده اتفاق می‌افتد، مدیون فرآوری 300 میلیون تن سنگ آهن است. هنگامی که یک ذخیره جدید 150 میلیون تنی سنگ آهن یافت می‌شود، این یعنی قابلیت ایجاد حدود یک‌سوم ثروت کنونی فولادسازان وجود دارد. به همین دلیل بخش معدن نجات‌بخش اقتصاد کشور در زمینه اشتغال و مقابله با تحریم‌ها است. بخش معدن نیز تنها با انجام اکتشافات و احداث واحدهای فرآوری توسعه پیدا می‌کند. سپس با زیرساخت‌ها و انجام مسئولیت‌های اجتماعی تکمیل می‌شود.

گل‌گهر در چه مناطقی به اکتشاف می‌پردازد و چه نتایجی از اقدامات اکتشافی این شرکت حاصل شده است؟

یکی از مهم‌ترین برنامه‌های شرکت معدنی و صنعتی گل‌گهر اکتشافات است. این شرکت در مناطق مختلفی مانند کویر مرکزی، استان خراسان، شمال و جنوب بم، منطقه گل‌گهر و... اکتشافات را انجام می‌دهد. یکی از مناطق مورد اکتشاف شمال تا جنوب شهرستان بم به مساحت 7 هزار کیلومتر مربع است. علاوه بر این، یک پهنه در استان خراسان رضوی در اختیار این شرکت قرار دارد. در عین حال یکی از مناطق مهم اکتشافی، محدوده گل‌گهر بوده که در آن چندین آنومالی جدید یافت شده است. به‌طوری که میزان ذخیره سنگ آهن اکتشاف شده به حدود 150 میلیون تن می‌رسد. این میزان ذخیره، علاوه بر ذخیره 350 میلیون تنی اطراف معدن شماره 3 بوده است. گفتنی است که با توجه به اکتشافاتی که با ایمیدرو تفاهم شده است، پس از دو سال مجوز اکتشاف بین معادن گرفته شد. دیگر منطقه‌ای که تحت اکتشاف قرار دارد و مورد اهمیت است، کویر مرکزی بوده که در حال حاضر 3 دستگاه حفاری اکتشافی در آن منطقه مشغول فعالیت هستند.

در حال حاضر بیشترین حجم اکتشاف معادن در کشور، از سوی شرکت معدنی و صنعتی گل‌گهر صورت می‌گیرد. این شرکت اعلام کرده آمادگی پذیرش اکتشاف در هر پهنه‌ای که در اختیار آن قرار می‌گیرد را دارد. ضمن اینکه میزان حفاری‌های صورت گرفته در زمینه اکتشافات از ابتدای سال جاری تا کنون، بیش از 20 هزار متر بوده است. شرکت گل‌گهر در انجام اکتشافات هیچ محدودیتی ندارد. نکته قابل توجه در مورد اکتشافات شرکت گل‌گهر آن است که این اقدامات مورد رضایت ایمیدرو بوده و این سازمان از آن حمایت کرده است.

چه طرح‌هایی قرار است در بخش فرآوری معادن و زیرساخت‌ها در این شرکت به بهره‌برداری برسند؟

قرار است تا یک ماه آینده پروژه‌های بسیاری از بخش معدن تا تولید محصولات نهایی و زیست محیطی و زیرساخت‌ها توسط شرکت معدنی و صنعتی گل‌گهر احداث شوند و یا به بهره‌برداری برسند. همچنین از مقامات عالی رتبه کشور نیز برای افتتاح پروژه‌ها دعوت به‌عمل آمده است که در صورت صلاح‌دید، در آن حضور پیدا می‌کنند.

آهن اسفنجی و فولاد: قرار است از مقامات عالی کشور برای افتتاح مگامدول خط 2 آهن اسفنجی به ظرفیت 1.8 میلیون تن دعوت به‌عمل آید. ضمن اینکه تا یک ماه آینده احتمالا نخستین ذوب آزمایشی یک میلیون تنی نیز راه‌اندازی می‌شود. طرح بعدی مد نظر برای احداث فولاد سه میلیون تنی برای تولید ورق از 0.8 تا 20 میلی‌متر است که پیشرفته‌ترین تکنولوژی روز دنیا را در اختیار دارد. قرار نیست با تحریم‌ها زانو بزنیم. اتفاقا اقدامات آغاز شده و مهندسی پایه طرح به اتمام رسیده است. به‌طوری که 5 هزار تن سازه فلزی آن نصب شده است. علاوه بر این، اعتبار لازم برای واحد اکسیژن گشایش شده است. در این طرح شرکت گل‌گهر سه سناریو برای اجرا دارد. این طرح با 900 میلیون یورو از اوبر بانک اتریش فاینانس شده است. طرف خارجی منتظر بسته مالی اروپا برای ایران است. اما گل‌گهر تنها معطل این نشده است. این شرکت با صندوق توسعه ملی برای تامین 460 میلیون یورو پرونده تشکیل داده است. علاوه بر این روش سوم نیز تامین مالی به روش آف‌تیک از محل صادرات است. اولین محموله نیز به وزن 55 هزار تن و با ارزش 15 میلیون یورو به‌زودی صادر می‌شود.

کنسانتره: همچنین عملیات اجرایی اصلاح خطوط 5، 6 و 7 کنسانتره برای افزایش ظرفیت 2.1 میلیون تن آغاز می‌شود. در این رابطه پیمانکاران نیز انتخاب و مسائل مالی آن به میزان 42 میلیون یورو و 178 میلیارد تومان تقریبا حل شدند. خط 4 کنسانتره نیز افزایشی حدود یک میلیون تنی از نظر حجمی و همچنین افزایش کیفیت و راندمان خواهد داشت. بودجه این طرح 29 میلیون یورو و 64 میلیارد تومان است. زمان خاتمه دو طرح پایان سال آینده خواهد بود.

طرح زیست محیطی: طرح دیگر بسیار مهم، اقتصادی و از نظر زیست محیطی با اهمیت، تبدیل گاز سولفور به سولفات آمونیوم به‌عنوان کود شیمیایی است. این طرح هم باعث کاهش آلودگی‌های هوا و هم برداشتن جرائم محیط زیستی می‌شود. برآورد شده است سالانه 200 هزار تن سولفات آمونیوم از این محل تولید شود. البته آمونیاک مورد نیاز از شیراز تامین خواهد شد. عملیات اجرایی این طرح نیز به‌زودی آغاز می‌شود. علاوه بر این قرار است در راستای حفاظت از محیط زیست 5 هزار هکتار فضای سبز اطراف مجتمع معدنی و صنعتی گل‌گهر ایجاد شود که خوشبختانه تا کنون 250 هکتار آن محقق شده است.

طرح انتقال آب خلیج فارس: همواره در کشور طرح انتقال آب از سرشاخه‌های رودهای مختلف در دستور کار قرار داشت که با مخالفت مردم محلی مواجه شده بود. در حالی که خط انتقال اب خلیج فارس نخستین پروژه در این زمینه است که با موفقیت پیش رفته است. دوراندیشی مهم در مورد این طرح آن است که مسیر برای سه خط انتقال آب دیده شده است. خط اول دارای ظرفیت 5.4 متر مکعب بر ثانیه معادل 140 میلیون مترمکعب آب شیرین در سال خواهد بود. امیدواریم اواسط سال آینده خط اول انتقال آب خلیج فارس راه‌اندازی شود و آب شیرین خلیج فارس به شهر سیرجان برسد. همچنین موافقت کلی خط دوم طرح با ظرفیت 7 مترمکعب بر ثانیه  گرفته شده که می‌تواند آب شهرهای مسیر مانند کرمان، یزد و اصفهان را تامین کند. زیرا تمام مسیر انتقال آب آماده است. در این رابطه ایستگاه‌های پمپاژ آماده و تاسیسات برق احداث شده و نقشه‌برداری‌ها صورت گرفته‌‌اند. بنابراین اگر همتی از سوی مسئولان امر باشد، ظرف 3 تا 4 سال امکان تامین 7 هزار لیتر آب از خلیج فارس وجود دارد. در طرح نهایی تاسیسات برداشت 17 هزار لیتر بر ثانیه آب از دریا دیده شده و در حال ساخت است. گل‌گهر به‌تنهایی در این پروژه حدود 1200 میلیارد تومان هزینه کرده است.

توسعه معدن‌کاری: در اوج آغاز تحریم‌ها و روزی که لیست تحریم‌ها اعلام شد، گل‌گهر با یکی از بزرگ‌ترین شرکت‌های اروپایی یک تفاهمنامه برای بهبود بهره‌برداری از معادن به امضا رساند که طی آن 60 درصد هزینه‌های معدنکاری کاهش پیدا می‌کند. تفاهمنامه اولیه امضا شده است و به‌نظر می‌رسد ظرف 3 ماه آینده به قرارداد تبدیل شود. همچنین بخشی از ذخایری که به‌دلیل عمق زیاد از جمله یک ذخیره 300 میلیون تنی در معدن شماره 3 جنوبی قابل معدنکاری نبودند، توجیه‌پذیر خواهند شد.

حمل‌ونقل ریلی: اجرای قطعه اول راه آهن سیرجان به کرمان نیز به طول 60 کیلومتر آغاز شده است. اسناد مناقصه این طرح نیز منتشر شده و تا یک ماه آینده پیمانکار انتخاب خواهد شد. اعتبار این راه آهن حدود 2 هزار میلیارد تومان است که با مشارکت گل‌گهر و دولت ساخته می‌شود. همچنین در زمینه حمل ریلی حدود یک هزار واگن و 15 لکوموتیو خریداری شده‌اند. در اعتصابات کامیونداران مشخص شد که اگر گل‌گهر حمل ریلی نداشت، کارخانه‌های فولاد کاوه و فولاد هرمزگان تعطیل می‌شدند. گل‌گهر اولویت خود را همواره در تامین داخلی قرار داده است حتی اگر منجر به کاهش سود این شرکت شود. گل‌گهر روزی 17 هزار تن گندله را با راه آهن خود به شرکت‌های یاد شده حمل می‌کند. گل‌گهر قصد دارد 10 لکوموتیو و یک هزار واگن دیگر خریداری کند تا ناوگان حمل ریلی خود را تکمیل کند. در عین حال گل‌گهر قرار است در داخل سایت حدود 70 کیلومتر خطوط راه آهن تا معادن احداث کند. در این رابطه زیرسازی‌های لازم انجام شده‌اند و قرار است همه شرکت‌های در حال کار در منطقه گل‌گهر به راه آهن وصل شوند. گفتنی است که ریل‌گذاری آغاز شده است.

سایر اقدامات: نصب نرم‌افزار سیستم یکپارچه مدیریت (ERP) در منطقه گل‌گهر برای یکپارچه‌سازی فرایندها و بهبود عملکرد سازمانی در منطقه گل‌گهر، یکی از مهم‌ترین اقدامات در زمینه توسعه زیرساخت‌های نرم‌افزاری بوده است. پروژه تولید سیم بکسل با ظرفیت 60 هزار تن در حال راه‌اندازی است که بخشی از آن در سال جاری و بخش دیگر پروژه در سال آینده به بهره‌برداری می‌رسد. همچنین پروژه کوره تونلی آهن اسفنجی در سیرجان و راور در حال احداث هستند. همچنین در راور قرار است فولاد کم‌کربن برای تولید سیم بکسل تولید شود. فاضلاب سیرجان با ظرفیت 350 لیتر در ثانیه و احداث بیماستان نیز در دستور کار قرار دارند. بازیافت آب از باطله‌ها با سرمایه مورد نیاز 40 میلیون یورو با یک شرکت ایتالیایی در دستور کار قرار دارد و قرار است 220 لیتر آب از باطله‌ها بازیافت شود. طرح مهم دیگری که در دستور کار شرکت گل‌گهر قرار دارد، فعال‌سازی معدن تیتانیوم کهنوج است. متاسفانه با وجود پتانسیل بسیار خوب منطقه کهنوج، سال‌ها است این طرح متوقف مانده و کشور ما با وجود مزیت، مجبور به واردات پیگمنت‌های تیتانیوم از خارج است. هدف اصلی از اجرای این طرح رفع نیاز کشور به محصول کاملا وارداتی و استراتژیک پیگمنت است که در صنایع رنگ‌سازی و پلاستیک‌سازی کاربرد دارد. ضمن اینکه طرح مزبور باعث رفع محرومیت، ایجاد ثروت و اشتغال‌زایی خوبی از این منطقه خواهد شد.

بخشی از اقدامات گل‌گهر در راستای مسئولیت‌های اجتماعی هستند. این اقدامات مانند احداث پروژه‌های فاضلاب سیرجان و بیمارستان می‌توانند اثر شگرفی بر توسعه منطقه داشته باشند. اما مساله مهم برای عمل به مسئولیت‌های اجتماعی پاسداشت خون شهدا و قدردانی از زحمات ایثارگران و جانبازان انقلاب اسلامی است. شرکت گل‌گهر در راستای عمل به این مسئولیت خود از سال 94 به بعد اقدام به جذب فرزندان شهدای شهرستان سیرجان کرده است و در این زمینه حدود 200 نفر جذب شده‌اند که به این ترتیب کل فرزندان شهدا که فاقد شغل مناسب بودند، در این شرکت مشغول به‌کار شدند. همچنین همه فرزندان جانبازان بالای 50 درصد نیز استخدام شدند. ضمن اینکه شرکت گل‌‎گهر در حال انجام اقدامات لازم برای جذب فرزندان ایثارگران بالای 25 درصد نیز است.

به‌عقیده شما شرکت‌های بزرگ چگونه می‌توانند در شرایط تحریم از ایجاد بحران جلوگیری کنند؟

تحریم‌ها باعث ایجاد شرایط دشواری در کشور شده‌اند. بنابراین مدیران شرکت‌های صادراتی باید مراقب باشند و در این شرایط با دقت عمل کنند. شرکت‌های بزرگ هنگامی که با بحران مواجه شوند و در صورت ورشکستگی، دیگر یارای بلند شدن نخواهند داشت و مشکلات اجتماعی بسیاری پدید خواهد آمد. اما شرایط تنها در اختیار شرکت‌های بزرگ نیست و باید دولت و حاکمیت به این امر ورود کنند. بنابراین نباید اجازه داد که این شرکت‌ها زمین بخورند. این شرکت‌ها باید تا حد امکان اختیار عمل را در زمینه‌های مختلف در دست گیرند تا در صورت لزوم برای مقابله با شرایط تحریم‌ها و مشکلات اقتصادی، بتوانند سرعت عمل لازم را داشته باشند.

در پایان از دولت محترم تدبیر و امید و وزارت صنعت، معدن و تجارت به‌دلیل حمایت از شرکت‌های بزرگ و نیز مسئولین استانی و شهرستان سیرجان برای حمایت از اقدامات توسعه‌ای شرکت معدنی و صنعتی گل‌گهر در شهرستان سیرجان و سایر مناطق استان کرمان تقدیر و تشکر می‌کنم. همچنین از سهامداران بابت صبر ایشان جهت سرمایه‌گذاری در پروژه‌ها و نیز پیمانکاران و کارکنان گل‌گهر برای عملکرد ایشان در کار و کسب رکوردهای جدید تولیدی و پیشرفت پروژه‌ها صمیمانه تشکر می‌کنم.