بهترین راه تعیین تکلیف گاز مایع مازاد کشور چیست؟

به گزارش می‌متالز، گاز مایع یکی از فرآورده‌های تولیدی کشور است که سوختی با ارزش حرارتی بالا و ماده‌ای ارزشمند جهت تولید محصولات با ارزش افزوده بالاتر به حساب می‌آید.

گاز مایع (LPG) متشکل از پروپان و بوتان است و در پالایشگاه‌های نفتی، پالایشگاه‌های میعانات گازی، پالایشگاه‌های گازی و واحد‌های پتروشیمی به تولید می‌رسد. مجموع حجم تولید گاز مایع در ایران در حدود ۹.۵ تا ۱۰ میلیون تن در سال است به طوری که به طور متوسط سالانه ۲.۵ میلیون تن در پالایشگاه‌های نفتی و میعانات گازی کشور، ۲.۷ میلیون تن در واحد‌های پتروشیمی و ۴.۷ میلیون تن در پالایشگاه‌های گازی به تولید می‌رسد.

اما از میزان گاز مایع تولیدی کشور، حدود ۷۰ تا ۸۰ درصد در صادرات توسط بخش دولتی و بخش‌های غیردولتی و تخصیص به مصارف داخلی مورد استفاده قرار می‌گیرد و آماری در خصوص مبادی مصرف حدود ۲۰ تا ۳۰ درصد آن که قریب به ۲.۵ تا ۳ میلیون تن در سال است وجود ندارد. اگرچه آمار رسمی در خصوص میزان هدررفت و تزریق گاز مایع به خطوط سراسری و یا سوزاندن در فلر‌ها وجود ندارد، اما برآورد‌ها نشان می‌دهد که حدود ۲۰ تا ۳۰ درصد گاز مایع تولیدی کشور که ماده ارزشمندی است و می‌توان از آن درآمدزایی کرد، هدر می‌رود.

این هدررفت می‌تواند سوختن در فلر‌ها و یا توزیع غیررسمی و قاچاق این سوخت باارزش باشد. ازاین رو وزارت نفت باید به بحث تخصیص گاز مایع و ساماندهی آن ورود پیدا کند، از هدررفت آن جلوگیری کرده و برای استفاده بهینه از این ماده ارزشمند برنامه ریزی کند.

در خصوص اینکه این گاز مایع مازاد تولیدی که امروزه هدر می‌رود، باید در چه بخشی ساماندهی شود، اختلاف نظر‌هایی وجود دارد. برخی به دنبال ورود LPG به سبد سوخت خودرو‌ها هستند که با عدم وجود زیر ساخت لازم برای ورود LPG به سبد سوخت خودروها، نبود استاندارد‌های لازم در زمینه تبدیل خودروها، خطرآفرینی ذاتی گاز مایع با توجه به ماهیت آتش‌زایی بالای آن و وجود سوخت CNG در سبد سوخت ناوگان حمل‌ونقل کشور که به صورت ایمن، جایگزین مصرف بنزین شده، گزینه ورود LPG‌به سبد سوخت خودروها، گزینه بهینه و منطقی نیست.

صادرات LPG مازاد نیز گزینه دیگری است که نیازمند ورود جدی وزارت نفت در بخش بازاریابی گازمایع و تعیین قیمت‌های مناسب برای صادرات آن است. با توجه به بازار بالقوه و پرپتانسیل گازمایع در منطقه و جهان، گزینه توسعه صادرات گاز مایع و درآمدزایی بیشتر از آن، گزینه مناسبی خواهد بود.

راهکار دیگری برای استفاده از گاز مایع وجود دارد که کشور‌های متعددی با توجه به ماهیت گاز مایع به سراغ آن رفته‌اند و احداث واحد‌های PDH و تولید ماده ارزشمند پروپیلن از پروپان موجود در گاز مایع است.

امروزه کشور شاهد واردات محصولات زنجیره پروپیلن است، در حالی که محدودیت ناشی از خوراک این واحد‌ها با اختصاص پروپان موجود در گاز مایع، قابل رفع بوده و می‌توان با سرمایه گذاری در این بخش، علاوه بر رفع نیاز داخل در زنجیره پروپیلن، با تولید محصولات با ارزش افزوده بیشتر، ضمن صرفه‌جویی در خروج ارز از کشور، درآمدزایی ارزی قابل توجهی به ارمغان آورد.

ارزش افزوده استفاده از گاز مایع به عنوان خوراک پتروشیمی و تولید محصولات نهایی قابل قیاس با استفاده از آن در سبد سوخت نیست؛ LPG متشکل از پروپان و بوتان است که با ساخت واحد PDH پروپان آن به پروپیلن تبدیل می‌شود که با توجه به ارزش آفرینی بالا و مصارف گسترده محصولات زنجیره پروپیلن، از این محصول به عنوان خاویار صنعت پتروشیمی نام می‌برند؛ همچنین با ساخت واحد هیدروژن زدایی از بوتان آن، محصولات بوتلین و بوتادین به دست می‌آید.

افزون بر این، گاز مایع می‌تواند به عنوان خوراک در واحد‌های شکست با بخار (steam cracker) به عنوان بخشی از خوراک ترکیبی استفاده شود و محصولات اتیلن، پروپیلن، بوتیلن، بوتادین و …؛ که خود به طور میانگین ارزشی به ازای هر تن ۷۶۰ دلار دارد را تولید کند.

همچنین در زنجیره ارزش پروپیلن، می‌تواند محصولاتی، چون پلی پروپیلن و پروپیلن اکساید و آکریلونیتریل تولید شود که ارزش آن‌ها به طور میانگین بالغ بر ۱۲۰۰ دلار بر تن است؛ بخش زیاد اتیلن در زنجیره ارزش به پلی اتیلن تبدیل می‌شود که ارزش آن در حدود ۸۶۰ دلار به ازای هر تن است؛ بوتیلن به افزودنی‌های سوخت نظیر آلکیلات و MTBE تبدیل میشود و بوتادین نیز در زنجیره ارزش می‌تواند به محصولات PBR و SBR تبدیل شود که سبد محصولات آن‌ها ارزشی معادل ۱۰۰۰ دلار در هر تن دارند.

منبع: ایران پترونت