رقابت منفی صنایع رانت‌خواه

‌می‌متالز - انرژی و مواد اولیه ارزان باعث شده برخی صنایع برای بهبود و به‌روزرسانی فناوری خود هیچ تلاشی نکنند؛ محمد حسنی سعدی در یادداشتی که در ادامه می‌خوانید به تشریح آفت سیاست‌های حمایتی، ناکارآمد و کم بازده پرداخته است.

به گزارش می‌متالز، حمایت‌های دولتی از صنایع مختلف با هدف تقویت تولید صورت گرفته و می‌گیرد. اما متأسفانه این حمایت‌ها عکس اهداف از پیش تعیین شده عمل می‌کنند. اعطای خوراک، مواد اولیه و انرژِی ارزان، بزرگ‌ترین لطمات را به صنایع زده است و لزوم بازنگری در شیوه‌های حمایتی را بیش از پیش به ما گوشزد می‌کند.

بزرگترین لطمه این سیاست‌های حمایتی، ناکارآمد و کم بازده بارآمدن این صنایع بوده است. امروز اگر فقط قیمت انرژی را با قیمت‌های جهانی و حتی درصدی پایین‌تر از آن برای صنایع تعریف کنیم، تعداد زیادی از آن‌ها دیگر توجیهی برای ادامه تولید ندارند و به ورشکستگی خواهند رسید؛ انرژی و مواد اولیه ارزان باعث شده این صنایع برای بهبود و به‌روزرسانی فناوری خود هیچ تلاشی نکنند.

آفت دوم این حمایت‌ها گرایش برخی صنایع به فروش مواد اولیه در بازار آزاد به جای استفاده از آن در تولید بوده است. بسیاری از صنایع وقتی اختلاف قیمت مواداولیه دریافتی‌شان با بازار آزاد زیاد می‌شود، ترجیح می‌دهند به جای طی مسیر پردردسر و کم سود تولید، از راه فروش مواداولیه کسب سود کنند.

از بین رفتن انگیزه رقابت بین صنایع از دیگر مضرات این حمایت‌هاست. وقتی کیفیت بالای تولید و مزیت‌های مختلف باعث شناسایی سود بیشتر شرکت نشود در نتیجه انگیزه‌ای نیز برای بهبود فرایند‌ها وجود نخواهد داشت. در این میان صنایع در عوض تلاش برای بهبود بازده خود تمام تلاش خود را برای دریافت رانت بیشتر مصروف می‌کنند.

صنایع فولاد به‌عنوان یکی از راهبردی‌ترین صنایع، مثال مناسبی از این رقابت‌های ناسالم است. تمام تلاش بخش‌های مختلف زنجیره فولاد مصروف دریافت رانت بیشتر و تغییر سیاست‌های حمایتی به نفع بخشی است که در آن فعال هستند. این رقابت ناسالم از سنگ آهن تا انتهای زنجیره که لوله و پروفیل و مقاطع فولادی است، وجود دارد.

هر از چند گاهی بخشی از این زنجیره از حمایت ناکافی از بخش مربوط به‌خود گلایه‌مند می‌شود و با لابی و فعالیت گسترده رسانه‌ای و با هشدار لزوم حمایت از تولید و اشتغال، خواهان سهم بیشتری از این حمایت‌های رانتی می‌شود. هر بخش از زنجیره، خواهان رانت بیشتری است و حمایت از یک بخش اعتراض سایرین را به همراه دارد.

حتی در مواردی به‌علت دقت ناکافی در صدور پروانه‌های تولید، محصولات این صنایع مازاد نیاز داخل بوده و امکان صادرات این حجم از کالا نیز وجود ندارد و به رقابت منفی و دامپینگ در بازار منجر شده است. به هر حال آنچه مسلم است بازنگری در سیاست‌های حمایتی امری ضروری است. بهتر است حمایت از تولید از روش‌های دیگری، چون تامین مالی با نرخ مناسب، تامین تکنولوژی‌های نو و بازاریابی برای فروش محصولات در خارج از کشور صورت گیرد تا مکانیزم بازار موتور محرک این صنایع و باعث شکل‌گیری رقابت مثبت در بهبود فرایند‌های تولید شود.

منبع: کالاخبر