بازیگری در بازار نفت بدون روسیه

به گزارش می‌متالز، قیمت نفت خام در مدت کوتاهی تا ۱۴۰ دلار در هر بشکه افزایش یافت، قیمت غلات نیز جهش کرد و قیمت فلزات صنعتی بالا رفت، چراکه جنگ اوکراین و واکنش غرب تهدیدی برای عرضه کالا‌هایی است که بخش عمده‌ای از اقتصاد جهان را پشتیبانی می‌کند. این رشد ناشی از هفته‌ها افزایش مواد خام است و می‌تواند بر فشار‌های تورمی در سراسر جهان بیافزاید.

جهش قیمت‌ها به دنبال بیانیه آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه آمریکا مبنی بر بحث و گفت و گوی ایالات متحده و شرکای اروپایی در مورد احتمال ممنوعیت واردات نفت روسیه، اتفاق افتاده و با اعمال تحریم انرژی، تغییر قابل توجهی در واکنش غرب به جنگ علیه اوکراین خواهد بود. این در حالی است که واشنگتن و متحدانش تحریم‌های تنبیهی را علیه سیستم مالی و نخبگان روسیه وضع کرده‌اند، اما آن‌ها تاکنون از تحریم صادرات انرژی روسیه به دلیل ترس از رای‌دهندگان آمریکا پرهیز کرده اند (توضیح: این تحلیل قبل از اعلام تحریم نفتی روسیه از سوی آمریکا منتشر شد).

البته این ممنوعیت با مانع دیپلماتیک در اروپا مواجه است که به میزان بیشتری نسبت به ایالات متحده به نفت روسیه وابسته است؛ بنابراین پس از اینکه صدراعظم آلمان، بزرگ‌ترین اقتصاد منطقه یورو گفت که به خرید گاز طبیعی، نفت و زغال سنگ از روسیه ادامه می‌دهد قیمت‌ها از اوج خود فاصله گرفت. با این وجود، بحث عمومی درباره تحریم‌ها نشان دهنده تمایل تازه میان سیاستگذاران واشنگتن برای جذب هزینه‌های بالای انرژی است.

آمادگی تجار برای اختلال بازار

پل هورسنل، رئیس بخش تحقیقات کالا در استاندارد چارترد گفته است: هرگونه جابجایی و تغییر نتیجه بهتری از تحویل پول مستقیم به مسکو دارد.

اگر به شرکت‌های غربی دستور داده شود از نفت روسیه- سومین تولیدکننده بزرگ جهان پس از ایالات متحده و عربستان - اجتناب کنند و عرضه‌های جایگزین را پیدا کنند، تجار نفت خود را آماده اختلال فوری در بازار انرژی می‌کنند.

قبل از جنگ، صادرات نفت خام و محصول‌های پالایش شده روسیه حدود ۷.۵ درصد از تقاضای نفت جهان را تامین می‌کرد، اما پس از حمله روسیه به اوکراین در پایان فوریه، بسیاری از پالایشگاه‌ها واردات را متوقف کردند. آن‌ها در کشاکش یافتن منابع مالی و تانکر‌ها برای محموله‌های نفت روسیه، می‌ترسیدند شهرت شان آسیب ببیند و همچنین تحریم نفت خام سبب کاهش تولیدشان شود.

این در حالی است که حدود ۸ درصد از واردات نفت خام و محصول‌های پالایش شده آمریکا در سال گذشته از روسیه بوده است و اگر این ممنوعیت اعمال شود، پالایشگاه‌ها برای یافتن منابع جایگزین نفت گاز و نفت کوره که پالایشگاه‌های آمریکایی آن‌ها را به بنزین تبدیل می‌کنند، با چالش مواجه می‌شوند.

از سوی دیگر چالش اروپا و ایالات متحده را می‌توان با تغییر دوباره جریان نفت در سراسر جهان برطرف کرد، زیرا اروپا می‌تواند برای جایگزینی بشکه‌های از دست رفته، نفت خام بیشتری از دریای شمال، غرب آفریقا و خاورمیانه خریداری کند.

آمریتا سن از شرکت مشاوره انرژی آسپکتز گفت: با این وجود، رکودی در بازار‌های نفت وجود ندارد و تغییر تقاضا از یک مکان به مکان دیگر ساده نیست.

این در حالی است که عرضه نفت قبل از شروع جنگ محدود شده بود، زیرا تقاضا نسبت به پایین‌ترین سطح بیماری همه گیری کرونا بهبود یافت و بر اساس گزارش آژانس بین‌المللی انرژی، ذخایر تجاری نفت در سازمان همکاری‌های اقتصادی و توسعه در دسامبر گذشته به ۲.۶۸ میلیارد بشکه رسید که پایین‌ترین میزان در هفت سال گذشته بود.

دولت ایالات متحده و متحدان این کشور در حال آزادسازی نفت خام از ذخایر استراتژیک برای کاهش قیمت بوده و به دنبال دشمنانی برای جایگزینی نفت روسیه هستند.

وال استریت ژورنال هفته گذشته گزارش داد دولت بایدن به دنبال کاهش تحریم‌های نفتی ونزوئلاست. در همین حال، گفتگو‌ها در مورد احیای توافق هسته‌ای ایران به توافقی نزدیک شده که می‌تواند قفل صادرات نفت ایران را باز کند.

خط لوله اورال

روزانه ۸۰۰ هزار بشکه نفت خام اورال روسیه از طریق خط لوله «دروژبا» به اروپا می‌رسد. خط لوله دوران شوروی نفت خام را به پالایشگاه‌های آلمان- بزرگ‌ترین اقتصاد اروپا - و لهستان، اسلواکی، مجارستان و جمهوری چک می‌برد. به گفته تحلیلگران، این کشور‌ها در صورت ممنوعیت با مشکلات بزرگی روبه رویند.

آمریتا سن از موسسه آسپکتز گفت: اگر تحریم نفتی وجود داشته باشد، دروژبا جریان نخواهد داشت و جایگزینی آن لوله‌ها امکان پذیر نخواهد بود.

پالایشگاه‌های اروپای مرکزی در قسمت جنوبی خط لوله دروژبا، مانند پالایشگاه‌هایی که از سوی گروه «مول» مجارستان اداره می‌شود، می‌تواند نفت را از خط لوله «آدریا» وارد کنند. این لوله از سواحل کرواسی شروع می‌شود و در سال‌های اخیر برای تقویت امنیت انرژی منطقه بازسازی شده است.

پالایشگاه‌های چین و هند نیز ممکن است در موقعیتی باشند که بتوانند مقداری نفت روسیه را با تخفیف مناسب خریداری کنند، هرچند محدودیتی برای میزان خرید نفت روسیه از آسیا وجود دارد. حمل و نقل از بنادر روسیه به هند از نظر لجستیکی دشوار است و پالایشگاه‌های منطقه برای کار در اورال هماهنگ نیستند.

به گفته «آمریتا سن» از شرکت مشاوره انرژی «آسپکتز»، چین هرگز بیش از ۵۰۰ هزار بشکه نفت اورال را در روز وارد نکرده است. اگر بخواهد تمام نفت خام روسیه که قبل از جنگ به اروپا می‌رفت را بخرد، چین باید ۲.۷ میلیون بشکه در روز اضافه کند که چشم انداز غیر واقعی است.

در همین حال، پالایشگاه‌های هندی درخواست می‌کنند نفت روسیه و قزاقستان به صورت تحویلی به فروش برسد که نشان‌دهنده مشکلی است که آن‌ها در یافتن منابع مالی، بیمه و تانکر برای محموله‌ها با آن مواجه هستند.

به گفته تاجران، تعدادی از پالایشگاه‌های روسیه که در روز‌های اخیر به دلیل اتمام ذخیره‌سازی آن‌ها بسته شده‌اند، این تصویر را پیچیده‌تر می‌کند. به گفته آنها، نفت خام سوکول روسیه با تخفیف غیرمعمول ۱۴ دلار در هر بشکه در مقایسه با شاخص برنت در روز دوشنبه عرضه شد که نشان دهنده مشکلات روسیه در فروش نفت است.

اینکه قیمت نفت که در سال ۲۰۲۲ تا ۵۸ درصد افزایش یافت، این قیمت‌ها باقی بماند یا حتی بیشتر از این افزایش یابد، تا حد زیادی به واکنش سازمان کشور‌های صادرکننده نفت-اوپک- به رهبری عربستان سعودی بستگی دارد.

گروه ترکیبی موسوم به اوپک پلاس نیز هفته گذشته برنامه‌هایی را برای افزایش تدریجی تولید اعلام و از درخواست‌های آمریکا برای افزایش سریع تولید برای کاهش قیمت‌ها اجتناب کرد.

تحلیلگران می‌گویند، اگر عربستان و امارات که ظرفیت پمپاژ نفت بیشتری را دارند، نگران باشند نفت ۱۳۰ دلاری تقاضا را کاهش دهد، موضع می‌تواند تغییر کند.

پرویز امانیان، تحلیلگر بازار‌های کالایی

منبع: کالاخبر