شمع‌های مسی، ایریدیوم و پلاتینیوم خودرو چه فرقی باهم دارند؟

به گزارش می‌متالز، اساس کار موتور‌های احتراق جرقه‌ای (SI: Spark Ignition) جرقه زدن شمع (Spark Plug) در مخلوط پرفشار سوخت و هوا (Air-Fuel Mixture) است و در اثر این جرقه، انرژی سوخت تزریق شده آزاد می‌شود و موتور توان تولید می‌کند. به همین دلیل، شمع یکی از مهم‌ترین بخش‌های عملکرد موتور محسوب می‌شود و بهتر است در زمان مناسب بازدید شود و در صورت نیاز تعویض شود.

اما می‌دانیم که انواع مختلف شمع در بازار وجود دارد و هر کدام از آن‌ها مخصوص موتور‌های خاصی است. برای مثال، برخی از موتور‌ها به شمع‌های پایه بلند نیاز دارند و برخی دیگر شمع‌های پایه کوتاه.

از طرفی دیگر، در کنار اندازه شمع ها، فلز سازنده الکترود آن‌ها نیز در عملکرد آن‌ها تأثیرگذار است و می‌تواند در قیمت و میزان کارکرد آن‌ها نیز مؤثر باشد. به طور کلی، بیش‌تر از سه فلز مس (Copper)، پلاتینیوم (Platinum) و ایریدیوم (Iridium) در ساخت قسمت جرقه زنی شمع یا الکترود استفاده می‌شود و هر کدام از این فلز‌ها دارای ویژگی‌هایی هستند که باعث اختلاف در قیمت، میزان کارکرد و عملکرد شمع‌ها می‌شود.

شمع‌های مسی (Copper Spark Plug) چه ویژگی‌هایی دارند؟

مس یکی فلزاتی است که رسانایی الکتریکی و گرمایی خوبی دارد و همین ویژگی آن باعث شده است از آن در شمع خودرو استفاده شود. برخلاف رسانایی خوب، مس دارای دمای ذوب پایینی است و به همین دلیل از یک لایه آلیاژ نیکل به عنوان پوشش بر روی آن استفاده می‌شود تا از ذوب شدن آن جلوگیری کند. مقاومت آلیاژ نیکل در برابر خوردگی پایین است و به همین دلیل شمع‌های مسی باید در حدود هر ۲۵ هزار کیلومتر تعویض شوند.

از ویژگی‌های مهم شمع‌های مسی می‌توان به این اشاره کرد که در دمای پایین تری نسبت به دیگر شمع‌ها کار می‌کنند و از آن‌ها بیش‌تر در خودرو‌های قدیمی که سیستم تقسیم برق آن‌ها با چکش برق یا دلکو بود استفاده می‌شد. امروز تقریباً به کارگیری شمع مسی در خودرو‌ها منسوخ شده است و کم‌تر پیش می‌آید از این شمع‌ها در خودرو‌های جدید استفاده شود.

مزایا و معایب شمع‌های مسی

مزایا

کار کردن در دمای پایین 

قیمت پایین 

معایب

عمر کوتاه 

عملکرد ضعیف‌تر نسبت به شمع‌های پلاتینیوم و ایریدیوم 

شمع‌های پلاتینیوم (Platinum Spark Plug) چه ویژگی‌هایی دارند؟

نوع دیگری از شمع‌ها که در آن‌ها از فلز پلاتینیوم استفاده می‌شود نیز وجود دارند که نسبت به شمع‌های مسی به روزتر هستند و کاربرد گسترده تری دارند. فلز پلاتینیوم نسبت به نیکل دارای مقاومت و دمای ذوب بالاتری است و همین مقاومت بالا باعث می‌شود لبه‌های الکترود در مدت زمان بیش تری تیز بمانند و عمر شمع‌های پلاتینیومی از شمع‌های مسی بیش‌تر شود.

شمع‌های پلاتینیومی را می‌توان در دو نوع تک پلاتین و دو پلاتین در بازار پیدا کرد که نوع دو پلاتینه نسبت به تک پلاتین بهتر عمل می‌کند و می‌تواند مخلوط سوخت و هوا را بهتر مشتعل کند. در شمع‌های دوپلاتینه از دو زائده به جای یک زائده برای الکترود استفاده می‌شود و این تغییر باعث عملکرد بهتر سیستم جرقه زنی می‌شود.

به طور کلی، در بسیاری از خودرو‌های انژکتوری جدید که سیستم تقسیم برق دلکو در آن‌ها حذف شده است از شمع‌های پلاتینیومی استفاده می‌شود و هنگام تعویض شمع باید به این نکته توجه شود که شمعی با کیفیت پایین‌تر از نوع پیشنهاد شده توسط شرکت سازنده استفاده نشود.

مزایا و معایب شمع‌های پلاتینیوم

مزایا

کار کردن در دمای مشخص در هر دور موتور

عمر طولانی‌تر نسبت به شمع‌های مسی (تعویض در هر ۳۰ هزار کیلومتر)

جلوگیری از انباشته شدن دوده

معایب

قیمت بالا

عملکرد ضعیف‌تر نسبت به شمع‌های ایریدیوم

شمع‌های ایریدیوم (Iridium Spark Plug) چه ویژگی‌هایی دارند؟

یکی از مقاوم‌ترین فلز‌ها که مانند طلا واکنش پذیری پایینی دارد ایریدیوم است. این فلزِ به شدت چگال دارای دمای ذوبی حدود ۷۰۰ درجه بالاتر از پلاتینیوم است، اما به دلیل ترد بودن نمی‌توان از ایریدیوم خالص در شمع خودرو‌ها استفاده کرد. با توجه به ترد بودن فلز ایریدیوم و همچنین کارایی خوب پلاتینیوم در شمع ها، طراحان نتیجه گرفتند آلیاژی از ترکیب دو فلز ایریدیوم و پلاتینیوم بسازند که در مقابل خوردگی بسیار مقاوم است و از آن در شمع‌ها استفاده کنند.

رسانایی الکتریکی الکترود مرکزی شمع‌های ایریدیوم نسبت به شمع‌های پلاتینیوم (چه تک و چه دوبل) و مسی بسیار بیش‌تر است و همین قضیه موجب می‌شود بازده جرقه زنی شمع بیش‌تر شود.

مزایا و معایب شمع‌های ایریدیوم

مزایا

بهبود عملکرد موتور نسبت به به‌کارگیری شمع‌های مسی یا پلاتینیوم 

عمر طولانی‌تر (حدود ۲۵ درصد بیش تر) نسبت به شمع‌های پلاتینیوم 

کاهش آلاینده‌های موتور به دلیل احتراق بهتر و کامل‌تر مخلوط سوخت و هوا

ولتاژ مورد نیاز کم‌تر برای عملکرد شمع‌های ایریدیوم نسبت به دیگر شمع‌ها

معایب

قیمت بالا

شمع مناسب هر خودرو چیست؟

در دفترچه راهنمای هر خودرو شمع مناسب آن نوشته شده و بهتر است از همان شمع برای موتور خودروی‌تان استفاده کنید، اما در صورتی که، قصد تغییر در نوع شمع را دارید باید از شمع بهتری نسبت به شمع پیشنهادی توسط شرکت سازنده استفاده کنید. برای مثال، اگر شمع خودروی شما پلاتینیوم بود، نباید به عنوان جایگزین از شمع مسی استفاده کنید، بلکه باید از شمع ایریدیوم استفاده کنید.

عمر مفید هر کدام از شمع‌های مسی، پلاتینیوم و ایریدیوم چند هزار کیلومتر است؟

عمر مفید هر شمع را نمی‌توان به طور دقیق گفت و شرایط زیادی می‌تواند در میزان کارکرد شمع‌ها تأثیرگذار باشد که به نوع رانندگی، مسیر‌های عبوری، میزانی که موتور تحت فشار قرار می‌گیرد و… بستگی دارد. بهترین راه برای تشخیص سلامت شمع‌ها این است که در هر سرویس دوره‌ای که حدود هر ۵۰۰۰ کیلومتر انجام می‌شود، شمع‌ها نیز چک شود و در صورت نیاز تعویض گردند.

منبع: شهرآرا نیوز