خطر کاهش توان مهندسی کشور در آینده نزدیک

به گزارش می متالز، موسی آقایی لنکرانی، رئیس هیات‌مدیره شرکت بین‌المللی مهندسی ایران (ایریتک)، با اعلام این مطلب گفت: اگر این روند تداوم یابد و دولت هم کمکی به این نوع شرکت‌ها نکند با انهدام «توان مهندسی» مواجه خواهیم شد.

به مناسبت سالگرد تاسیس ایریتک با وی به گفت‌وگو نشسته‌ایم که مشروح آن را در ادامه می‌خوانید:

  ایریتک به چه سهمی از بازار مهندسی و پروژه‌ای کشور دست یافته است؟

ایریتک به‌عنوان نخستین شرکت مشاوره مهندسی در زمینه فلزات در سال ۱۳۵۳ تاسیس شد و فعالیت خود را با کارشناس‌های ایتالیایی آغاز کرد. این شرکت با بیش از چهار دهه تجربه و برخورداری از مهارت و دانش کارشناسان متخصص، یکی از موفق‌ترین پیمانکاران عمومی در صنعت کشور است.

 ایریتک، تمامی خدمات پروژه‌ها را به روش طرح و ساخت EPC، شامل تامین مالی، مطالعات فنی و اقتصادی، برنامه‌ریزی، کنترل و مدیریت پروژه‌ها، خدمات مهندسی، تدارکات تجهیزات، بازرسی فنی، نصب تجهیزات، مدیریت اجرا، نظارت عالی و کارگاهی، راه‌اندازی و خدمات دوره‌ای تضمین طرح‌های صنعتی را با گسترده‌ترین حدود خدمات ارائه می‌کند.

علاوه بر آن، ایریتک از طریق سرمایه‌گذاری و تاسیس شرکت‌های وابسته داخلی و خارجی، با توانایی‌ها و پشتیبانی گسترده و متنوع برای تامین مالی پروژه‌ها، ارائه خدمات مهندسی، تامین تجهیزات و اجرای پروژه‌ها، اقدامات گسترده‌ای را برای اجرای پروژه‌های صنعتی در داخل و خارج از کشور و صدور خدمات فنی و مهندسی، آغاز کرده است.

ایریتک اولین شرکت بین‌المللی مهندسی در کشور است که روش تولید میدرکس را وارد صنعت فولاد کشور کرد.

هم‌اکنون ایران از نظر تعداد واحدهای تولید‌کننده فولاد به روش میدرکس‌ در دنیا اول است و شرکت ایریتک هم بیشترین تعداد واحدهای میدرکس دنیا را طراحی و اجرا کرده است.

از دل ایریتک ده‌ها شرکت دیگر سر برآورده که همه مشغول به فعالیت با دانش ما هستند. به جرات می‌توان گفت در صنعت فولاد واقعا حرفی برای گفتن در دنیا داریم؛ علاوه بر صنایع فلزی در زمینه نفت و گاز نیز فعالیت داریم.

به‌طور مثال در زمینه پرژه‌های نفت و گاز نظیر NGL خارک یا آماک با وجود مشکلات مالی، طرح‌ها را به پایان رساندیم. از این رو با بررسی شواهد موجود، مشاهده می‌کنید که روند انتقال تکنولوژی در بخش فلزات در ایران بعد از انقلاب از جمله دستاورد‌های بزرگی محسوب می‌شود.

حتی در شرایط کنونی که کشور با محدودیت‌های بین‌المللی روبه‌رو است، با شرکت کوبه روابط‌ خود را حفظ کردیم.

سابقه همکاری ما با شرکت اس‌ام‌اس به ۴۰ سال بعد از انقلاب می‌رسد که با احتساب سال‌های قبل از انقلاب به ۴۳-۴۴ سال نیز می‌رسد.

در برهه‌ای از زمان تصمیم گرفتیم به پروژه‌‌های نفتی و گازی نیز ورود کنیم که پروژه نفتی آماک از جمله پروژه‌های نفت در مناطق نفت‌خیز جنوب است که با تجارب خوب شرکت وارد شدیم و ایریتک به‌عنوان چهارمین تجربه موفق خود آن را مدیریت و مهندسی کرد.

در واقع از زمانی که وارد پروژه‌های EPC شدیم، دو اصل مدیریت و مهندسی از سیاست‌های اساسی ایریتک لحاظ شد.

  پروژه‌ها و فعالیت‌های در دست اجرای ایریتک در کدام بخش‌ها متمرکز است؟ آیا به بازارهای جهانی برای فعالیت ورود کرده‌اید؟

هم‌اکنون فعالیت شرکت عمدتا در دو زمینه نفت، گاز و فلزات و معدن است؛ به‌گونه‌ای‌که در این حوزه‌ها سرآمد هستیم و سال گذشته دو قرارداد در این زمینه منعقد کردیم. به دلیل بستر بسیار مناسب در داخل کشور تا سال‌ها تصمیم ورود به بازارهای خارجی را نداشتیم؛ اما ورود به بازارهای خارج از کشور را از سال ۱۳۹۴ در دستور کار قرار دادیم. در مجموع این امر از جمله سیاست‌های شرکت نیست؛ زیرا ورود به بازارهای جهانی نیازمند حمایت جدی دولت است. باید اذعان داشت که برای ورود به بازارهای خارج در رده‌ آخر قرار داریم.

  رکود نسبی در ساخت‌و‌ساز طرح‌های بزرگ معدنی و صنایع معدنی چه چالش‌هایی را برای شما ایجاد کرده است؟

با توجه به بروز بحران در ایران برای شرکت‌های مهندسی، به‌عنوان عضو انجمن نفت و گاز پتروشیمی، پیش بینی می‌کنیم که با انهدام بخش فنی مهندسی ایران در یکی دو سال آینده مواجه شویم؛ زیرا در یک سال گذشته در ۱۰ مناقصه شرکت کردیم؛ اما هیچ موردی از آنها به نتیجه نرسیده است.هم‌اکنون در بخش فولادسازی دو تا سه طرح نظیر توسعه‌ فولاد هرمزگان و فولاد مبارکه در دست اجرا داریم؛ اما افقی برای صنعت فولاد ایران برای رسیدن به اهداف تعریف شده متصور نیست. دلیل این نا‌امیدی این است که هیچ گونه اقدامی از سوی بخش خصوصی و سازمان‌های ذی‌ربط مشاهده نمی‌شود. با تداوم وضعیت پیش رو در بخش نفت و گاز و فلزات، به نظر می‌رسد برای مثال برای فعالیت روی بخشی از معدن سنگ آهن در افغانستان که در خاک ایران است، دولت باید تدابیری بیندیشد و با ترغیب شرکت‌های ایرانی توان مهندسی‌مان را حفظ کنیم.هم اکنون سرمایه‌گذاری در بخش نفت و فلزات بسیار اندک است. این درحالی است که ایران در دنیای مهندسی یک شاخص است و در کشورهای اطراف ما هیچ کدام از همسایگان ما از قدرت مهندسی برخوردار نیستند، قدرت مهندسی کشور ما در صنایع نفت و گاز و فلزات با قدرت مهندسی روس‌ها در منطقه قابل‌رقابت است.

  پیشنهاد شما به دولت برای برون‌رفت از چالش‌های موجود چیست؟

برای حفظ توان مهندسی در داخل کشور در آینده باید پروژه‌هایمان را تحت هر شرایطی ادامه دهیم. شرکت‌های مهندسی در ایران در دنیا شاخص هستند و از این رو باید پروژه‌های نفتی و گازی که برای کشور بسیار اهمیت دارد توسط شرکت‌های مهندسی داخلی مدیریت شوند. هم‌اکنون بسیاری از شرکت‌های مهندسی در کشور می‌توانند ۶۰ تا۷۰ درصد پروژه‌های نفتی را مهندسی و اجرا کنند. اما امروزه این توان مهندسی شدیدا در معرض تهدید قرار گرفته است.بر این اساس توصیه می‌شود برای برون‌رفت از چالش پیش رو در این حوزه، دولت برنامه‌‌های توسعه‌‌ای در بخش‌های فلزات، معادن، نفت و گاز را در کشور تدوین کند. حتی برخی بخش‌ها از جمله سیستم بانکی را مکلف کند تا منابع خود را به این زمینه‌ها اختصاص دهند. باید تدابیر لازم از سوی دولت برای سرمایه‌گذاری در این زمینه اندیشیده شود.

  آیا با چالش‌های مالی هم روبه‌رو‌ هستید؟

عدم سرمایه‌گذاری در حوزه مهندسی در زمینه طرح‌های توسعه‌ای فلزات، معادن و نفت و گاز از‌ بزرگ‌ترین‌ چالش‌های شرکت‌های مهندسی است. به گونه‌ای که برخی پروژه‌های بزرگ نفتی و گازی ما به علت کمبود منابع مالی سالیان طولانی به حالت تعلیق در آمده است.

به‌طور مثال قرارداد کارخانه اردکان برای تولید الکترود گرافیتی در سال ۱۳۸۳ منعقد شده اما پس ازگذشت ۱۴ سال، به علت کمبود منابع مالی به بهره‌برداری نرسیده است. به گونه‌ای که واحدهای فولادی الکترود کیلویی ۵/ ۲ یورویی را هم اکنون هر کیلو ۲۷ یورو خریداری می‌کنند و پیش‌بینی‌ها بر این است که تا سه ماه آینده ذخیره الکترود اغلب واحدها رو به اتمام است که این موضوع فولادسازان را با چالش بزرگی مواجه خواهد کرد.

این درحالی است که در صورت تامین منابع مالی مورد نیاز می‌توانستیم با انتقال دانش فنی این کارخانه را راه‌اندازی کنیم.

  ایریتک در ۴۴ سال فعالیت خود در کشور موفق به اجرای چند پروژه شده است؟

با تسلط بر مدیریت و مهندسی حدود ۵۳ پروژه در زمینه‌ پتروشیمی، نفت و گاز، مس، آلومینیوم، فولاد، نفت و گاز، معادن و... در کشور اجرا کرده‌ایم. برای مثال اولین معدن مکانیزه زغال‌سنگ طبس توسط ایریتک اجرا شده است.این شرکت به واسطه نیروی متخصص و همکاری گسترده با شرکت‌های خارجی از لحاظ مهندسی در کشور بی‌رقیب است. ایریتک در زمینه کاهش هزینه‌های داخل سازمان‌ در پروژه‌های EPC به لحاظ مدیریت و مهندسی اقدامات خوبی انجام داده است.

  انتظار شما از دولت برای تحرک‌بخشی به فعالیت‌های مهندسی در کشور چیست؟

بر اساس آمارهای موجود، هم‌اکنون مبالغ هنگفتی نقدینگی سرگردان در جامعه وجود دارد. دولت باید بتواند با ارائه راهکارهای مناسب این حجم از سرمایه را به سمت پروژه‌های توسعه‌ای مهم در کشور از جمله نفت و گاز، فلزات و معادن هدایت کند و اصلا نیازی به اختصاص بودجه از سوی دولت نیست. توصیه‌ می‌شود دولت با حفظ نیروی مهندسی کشور (توان مهندسی کشور) و پیشرفت آن بستر مناسب را برای تولید‌کنندگان فراهم کند، زیرا توان مهندسی برای برای بخش ساخت و ساز کشور بسیار سرنوشت‌ساز است. برای توسعه بخش ساخت کشور باید توان مهندسی با رشد مواجه شود. از این رو با نگاهی به تاریخچه‌ انتقال تکنولوژی در ایران و عوامل موثر بر این انتقال و شناسایی آنها می‌توان به نقش بسزای آن پی برد.