به دنبال سرنخی از دلار/ صعود موقت ارز و سکه؟

به گزارش می متالز به نقل از دنیای بورس، دلار تا ساعت 13 دیروز در سطح 11400 تومان و قیمت هر سکه نیز 3 میلیون و 900 هزار تومان معامله شد. تحلیل وضعیت کنونی بازار ارز دشوارتر از گذشته به نظر می‌رسد. «دنیای بورس» در تحلیل‌های خود در هفته‌های نخست پاییز و در اوج‌گیری دلار به سمت 19 هزار تومان به پیشی گرفتن ارز و سکه از واقعیت‌های اقتصادی اشاره کرد. بر این اساس عنوان شد که در مسیر پرشتاب صعود دلار و در حالی‌که هیچ‌گونه اخبار مثبتی برای مقابله با جولان دلار در بازار منتشر نمی‌شود با انتظار برای کمترین اخبار مثبت یا تغییر رویه سیاست‌گذاری انتظار برای افت نرخ وجود خواهد داشت. همان‌طور که مشاهده شد با حضور کارآمد بازارساز در کنار تغییر رویه مقام ناظر و همچنین برخی از سیاست‌ها برای کاهش سرعت گردش پول در بازار، دلار در مسیر نزولی قرار گرفت. در نتیجه دلار در هفته‌های پایانی آذر سطوح کمتر از 10 هزار را تجربه کرد.

با این حال همان‌طور که اشاره شد ادامه این روند نیازمند عدم تکرار اشتباهات گذشته است. در گزارش‌های پیشین عنوان شده بود که نوسانات بازار ارز می‌تواند به زیان سنگین تولیدکنندگان، صادرکنندگان و همچنین واردکنندگان منجر شود. با تعللی که در اعمال اصلاحات سیاست‌گذاری و عقب‌نشینی از مسیر سیاسی و اقتصادی پیشین در کشور وجود دارد چنین نوسانات پرشتابی برای دلار دور از انتظار نیست. برخی از قوانین در جلسه هفته گذشته شورای پول و اعتبار در خصوص بازار متشکل ارزی یا سپرده بر مبنای ارز تصویب شد اما به نظر می‌رسد در خصوص حساسیت شرایط کنونی همچنان درک عمیقی وجود ندارد.

الگوی ذهنی چندین و چند ساله در ذهن فعالان اقتصادی کشور کاشته شده است که بر رشد ادامه‌دار دلار و جهش آن در شرایط کنونی تاکید دارد. با این حال سیاست‌گذاری به جای تسریع در روند تغییر رفتار سیاسی، اجتماعی و اقتصادی همچنان بر رویه گذشته پافشاری می‌کند. در حالی‌که با عقب‌نشینی دلار تا حدودی جامعه نسبت به کنترل شرایط امیدوار شد اما بار دیگر با تعلل در اعمال سیاست‌های صحیح در حوزه‌های مختلف طولی نخواهد کشید که این کورسوی امید به وجود آمده نیز از بین برود. بر این اساس همچنان باید توهم سیاست‌گذاری را در کشور مورد نقد قرار داد و شرایطی که رفتار خصمانه‌ در برابر کشور مشاهده می‌شود نسبت به تعلل در خصوص تغییر رویه هشدار داد.

بی‌خبری از بازار ارز

آن‌چه نرخ ارز را در شرایط کنونی در مسیر صعودی قرار داده است، در موارد مختلف ریشه دارد. همان‌طور که بارها اشاره شده بود وضعیت درآمد ارزی کشور در مقایسه با گذشته تحت فشار است و در این شرایط سیاست‌های اشتباه می‌تواند صدمه‌ای به مراتب بیشتر نسبت به وضعیت عادی وارد کند. حضور بازارساز در بازار اثر مثبتی را بر افت نرخ دلار داشت و از طرفی کنترل چرخش نقدینگی با اعمال محدودیت‌هایی مانند کارتخوان‌ها نیز این موضوع را تشدید کرد. با این حال بارها در ماه‌های اخیر تاکید شده است که ارز به صورت محسوسی با فقدان «بازار» همراه است. بر این اساس کمترین خبر منفی مانند شایعاتی که در خصوص ورشکستگی یک بانک مطرح شد یا انتشار شایعات در خصوص ایران از برجام یا پایان کار SPV باعث می‌شود که دلار افسار پاره کند. آن‌چه که در شرایط کنونی به رشد نرخ دلار دامن می‌زند تا حدود زیادی مشابه با دوران رشدهای متوالی نرخ دلار در هفته‌های گذشته است. در آن زمان نیز موج اخبار منفی و شایعات بود که دلار مسیر پرشتاب صعودی را در پیش گرفت.

در شرایط کنونی باید به دنبال سرنخی از سیاست‌گذاری بود تا بتوان مسیر دلار را پیشبینی کرد. در این خصوص باید موارد بسیاری را عنوان کرد. برای مثال در مطلبی «دنیای بورس» به این موضوع پرداخت که اصلاح بنزین بهتر است یا تلاطم دوباره دلار. اصلاح قیمتی بنزین می‌تواند این اطمینان را میان کارشناسان اقتصادی ایجاد کند که دولت در سال آینده آن‌چنان که سناریوهای بدبینانه مطرح می‌کنند با تشدید کسری بودجه مواجه نمی‌شود تا با دخالت در سیستم پولی و ارزی بخواهد بودجه مورد نیاز را تامین کند. بر این اساس یکی از سیگنال‌ها از تغییر رویه سیاست‌گذاری می‌تواند تغییر نگرش نسبت به حذف رانت سوخت یا انرژی در بخش‌های مختلف که به صورت غیرعادلانه در جامعه پخش می‌شود، باشد.

موضوع دیگر برای مثال می‌تواند به آمار واقعی درآمد ارزی کشور مرتبط باشد که به دنبال اشتباه فاحش گمرک در ارائه آمار صادرات آبان‌ماه، سیگنال انحرافی را به فعالان اقتصادی داد. درآمد ارزی کشور در بخش نفتی یا غیرنفتی می‌تواند چشم‌انداز از سمت عرضه ارز ارائه بدهد که همچنان انتظار برای آمار دقیق و قابل اتکا در این خصوص وجود دارد.

رشد ادامه‌دار یا نزول دوباره دلار؟

همچنان این باور وجود دارد که رشد ادامه‌دار دلار و ثبات در سطوح بالا در سناریوهای بسیار بدبینانه احتمال وقوع دارد. در این خصوص باید توجه داشت که ثبات در سطوح بالا موضوع با اهمیتی است و پایداری در سطوح بالا است که می‌تواند سود و زیان افراد را از این محل تضمین کند. بر این اساس ممکن است با تعلل دوباره مقام ناظر ارزی بار دیگر دلار در هفته‌های آتی به رشد خود ادامه دهد اما باید توجه داشت که ثبات در سطوح بالا وضعیتی به مراتب بدتر از وضعیت کنونی اقتصاد کشور را می‌طلبد. این در حالی است که با اصلاح هر چه سریعتر از مناطق مختلف امکان حذف نوسانات مقطعی پایین خواهد آمد. باید پذیرفت که اقتصاد کشور بیمار است و تلاطم‌های مقطعی زمانی است مشابه تب مقطعی برای این بیمار است و اگر بنا باشد تنها با دارو به دنبال تسکین مقطعی بیمار باشیم ممکن است حال بیمار حتی وخیم‌تر از گذشته نیز شود. این موضوع را می‌توان در 4 سال تعللی که دولت یازدهم در انجام اصلاحات اقتصادی داشت به وضوح مشاهده کرد. بر این اساس برای جلوگیری از التهاب ادامه‌دار بازار ارز و سکه و اقتصاد کشور باید به فکر جراحی اساسی باشیم. به این ترتیب یا باید به فکر راه‌حل‌های سیاسی خارجی بود یا این‌که در فکر اصلاحات اقتصادی، اجتماعی و سیاسی داخلی.

برای معامله‌گران و افرادی که قصد سرمایه‌گذاری در ارز دارند همچنان بر این موضوع تاکید می‌شود که در مسیر پرشتاب نوسانات قیمتی احتمالا این افراد با امید یا یاس نسبت به صعود و نزول پرشتاب دلار در معاملات شرکت نمی‌کنند. افرادی که دلار در اختیار دارند با رشد قیمتی با انتظار برای ادامه مسیر از فروش دلار خودداری می‌کنند و در مسیر نزولی نیز در ابتدا امید به بازگشت دوباره نرخ وجود خواهد داشت و در مرحله بعد ناامیدی نسبت به بازگشت دلار به مسیر صعودی باعث می‌شود که از هر گونه اقدامی خودداری کنند. بر این اساس تنها ثبات است که امکان تصمیم‌گیری را برای این افراد فراهم می‌آورد. بر این اساس باید به اهمیت نوسانات مقطعی یا ثبات در نرخ‌های مختلف توجه داشت. آسیب‌پذیری اقتصاد کشور را می‌توان بر اساس نوسانات بازار ارز درک کرد. با این حال این موضوع بدون توجه به سایر عوامل می‌تواند به برای معامله‌گران ارزی به زیان سنگین منجر شود. در این شرایط اخبار اثرگذار از بازار در هفته‌های آتی دنبال می‌شود.