برندگان فصل اول تولید ۲۰۲۲

به گزارش می‌متالز، طبق گزارش سازمان توسعه صنعتی ملل متحد، رشد تولید صنعتی در نخستین ماه سال ۶/ ۳ درصد بود که در فوریه به ۱/ ۵ درصد افزایش یافت و بعد در ماه مارس دوباره کاهش یافت. نقطه کانونی مشکل همچنان در صنعت خودرو است که تولید آن به دلیل نواقص جدی زنجیره تامین با بحران روبه‌روست. بخش پلاستیک و محصولات شیمیایی نیز چالش‌های خاص خود را دارند. به جز این بخش‌ها به نظر می‌رسد اثر کرونا بر صنایع بسیار کم شده است؛ هرچند بازیگران مختلف با بیم و امید به آینده تولید در جهان نگاه می‌کنند. آمریکای شمالی و آسیا-اقیانوسیه دو برنده اصلی فصل نخست ۲۰۲۲ هستند. در مقابل تولید در اروپا و آمریکای لاتین هنوز با مشکلاتی روبه‌روست که احتمالا دلیل عمده آن مسائل ناشی از جنگ اوکراین و تحولات تجارت خارجی است.

در مقایسه با فصل اول ۲۰۲۱ که سطح رشد تولیدات صنعتی جهان در مناطق مختلف به‌شدت بالا بود، در فصل اول ۲۰۲۲ این عدد به‌شدت کم شده و برای همه مناطق جهان سطحی مشابه و همسو پیدا کرده است؛ موضوعی که نشانه احتمالی پایان اثر پاندمی بر بخش صنعت است. پایان پاندمی، اما با آغاز تنش در مرز‌های اروپا و روسیه همراه شده که شوکی ناموزون را به بازار مواد اولیه، فلزات اساسی، انرژی و مواد غذایی وارد کرده است. در واقع می‌توان ادعا کرد که جنگ اوکراین منبع اصلی عدم‌اطمینان جهانی است. براین مبنا با وجود خاتمه اثر کرونا بر اغلب رشته‌فعالیت‌های صنعتی، باید منتظر اثرگذاری این شوک جدید بر تولید صنعتی جهان و مشاهده ردپای آن در گزارش‌های بعدی موسسه «یونیدو» در فصل دوم ۲۰۲۲ بود.

فعلا تا پایان فصل اول سال، چهار صنعت «پوشاک و لباس»، «تجهیزات الکترونیکی»، «کامپیوتر، برق و تجهیزات اپتیکی» و «محصولات نوشیدنی» رشد بهتری را تجربه کرده و هم در کشور‌های صنعتی و توسعه یافته و هم در بخش‌های در حال توسعه، رشد قابل‌توجهی را به ثبت رسانده اند. البته صنعت پوشاک با اختلاف، برنده اصلی فضای پساکرونا بوده است. از آن سو در صنایع خودرو، حمل‌ونقل و قطعات وابسته، نساجی، فلزات اساسی و معدن و فرآوری مواد رشد تولید چشمگیر نبوده و صنعت خودرو از همه بخش‌ها وضعیت بدتری را تجربه کرده است. در واقع، حتی بخش بزرگی از جهان در این صنایع با سطحی از رکود و حتی کاهش تولید روبه‌رو هستند که به نظر می‌رسد به‌سادگی قابل رفع نیست. از آنجا که سهم اقتصاد‌های توسعه یافته از ایجاد ارزش‌افزوده صنعتی بیش از ۹۲ درصد و سهم کشور‌های در حالی توسعه از این شاخص کمتر از ۸‌درصد است، اثر رشد تولید صنایع در این مناطق پررنگ‌تر است. اقتصاد‌های صنعتی در فصل نخست ۲۰۲۲ به‌جز خودروسازی در همه رشته‌فعالیت‌های ۱۶ گانه رشد مثبت تولید را نسبت به فصل اول ۲۰۲۱ تجربه کرده اند. اما در این مقطع از سال ۲۰۲۲ در کشور‌های در حال توسعه، چهارصنعت مختلف با نرخ تولید منفی نسبت به مدت مشابه سال قبل روبه‌رو شده اند که مهم‌ترین آن‌ها دو صنعت ماشین‌آلات و تولید فلزات اساسی بوده است.

بررسی بیشتر این گزارش نشان می‌دهد، آفریقا ۸/ ۱ درصد از ارزش‌افزوده صنعتی جهان را در فصل اول ۲۰۲۲ تولید کرده است. از آن سو، آسیا-اقیانوسیه به‌تن‌هایی ۵۱ درصد از کل ارزش‌افزوده بخش صنعت را در این مدت تولید کرده‌اند. آمریکای شمالی با حدود ۱۹‌درصد و اروپا با ۲۳ درصد در این حوزه دست بالا را دارند و آمریکای لاتین با ۳/ ۵ درصد بخش دیگری از ارزش‌افزوده تولید صنعتی را در فصل اول ۲۰۲۲ ایجاد کرده است. با بررسی عملکرد این مناطق از جهان در حوزه خلق ارزش‌افزوده صنعتی می‌توان تایید کرد که برندگان فصل اول سال ۲۰۲۲ که گزارش «یونیدو» آن را تایید کرده، دو منطقه آمریکای شمالی و آسیا-اقیانوسیه هستند که به‌ترتیب نسبت به مدت مشابه سال قبل ۵ درصد و ۸/ ۴ درصد رشد داشته اند. آفریقا با ۲/ ۴ درصد رشد در رده بعدی قرار دارد؛ در حالی که نرخ رشد اروپا در این فصل از سال ۲/ ۲ درصد بوده است. آمریکای لاتین نیز همین نرخ را در سه‌ماه اول ۲۰۲۲ تجربه کرده است. در مقایسه با فصل چهارم سال ۲۰۲۱ هم عملکرد آسیا-اقیانوسیه و اروپا با نرخ رشد ۶/ ۱ درصد بهتر بوده و سپس آمریکای شمالی و آفریقا بوده اند که ۴/ ۱ درصد رشد را تجربه کرده اند. آمریکای لاتین نیز با تنها یک‌درصد رشد نسبت به فصل چهارم ۲۰۲۱، قعرنشین جدول مناطق جهان از منظر افزایش سطح ایجاد ارزش‌افزوده بوده است.

در بررسی دقیق‌تر از مناطق جهان به لحاظ میزان توسعه یافتگی صنعتی، چنان‌که گفته شد ۹/ ۹۲ درصد از تولید ارزش‌افزوده جهان در کشور‌های صنعتی ایجاد شده است. این کشور‌ها در فصل نخست ۲۰۲۲ نسبت به فصل قبل از آن رشد ۵/ ۱ درصدی را تجربه کرده اند؛ هرچند نسبت به مدت مشابه سال قبل رشد این منطقه ۱/ ۴‌درصد بوده است. رشد کمتر فصل اول ۲۰۲۲ نسبت به فصل چهارم ۲۰۲۱ در مقایسه سالانه و دوسالانه موضوعی است که گویای کاهش حجم رشد فصلی رشد ارزش‌افزوده صنعتی جهان در کشور‌های صنعتی بوده و احتمالا به دلیل تخلیه اثر عبور از کرونا رخ داده است؛ وضعیتی که مشابهت بسیاری با روند جهانی دارد. در شرایطی که اقتصاد‌های صنعتی با درآمد بالا بیش از ۵۳ درصد تولید ارزش‌افزوده جهان را ایجاد کرده اند، رشد آن‌ها در فصل اول ۲۰۲۲ نسبت به فصل چهارم ۲۰۲۱ تنها ۵/ ۱ درصد بوده است. از آن سو رشد این کشور‌ها در فصل اول ۲۰۲۲ نسبت به مدت مشابه سال ۲۰۲۱ حدود ۳ درصد بوده که کمتر از سطح جهانی است. کشور‌های با سطح درآمد متوسط (به‌جز چین) هم در این قاب، رشد فصلی ۳/ ۱ درصدی را نسبت به فصل چهارم ۲۰۲۱ تجربه کرده‌اند؛ هرچند رشد این مناطق در فصل اول ۲۰۲۲ نسبت به مدت مشابه سال قبل ۵/ ۵ درصد بوده است. همچنین کل سهم این کشور‌ها از ایجاد ارزش‌افزوده صنعتی حدود ۵/ ۱۲ درصد بوده است.

موتور‌های رشد تولید صنعتی در جهان

هرچقدر آمریکا در جهش تولید صنعتی آمریکای شمالی اثر قدرتمندی داشته، کمک ترکیه، هندوستان، اندونزی و کره‌جنوبی در جهش آسیا-اقیانوسیه بالا بوده است. در آسیا-اقیانوسیه، تولید صنعتی در حالی جهشی قابل‌توجه را به ثبت رسانده که ژاپن نتوانسته است در فصل نخست ۲۰۲۲ رشدی را تجربه کند و افت ۶/ ۰ درصدی را به ثبت رسانده است. الگو‌های رشد در میان اقتصاد‌های اروپایی متفاوت، اما در بیشتر موارد مثبت بود. با وجود این، انتظار می‌رود که حمله نظامی به اوکراین به اختلالات جدی در کار اقتصادی بزرگ به دلیل افزایش قیمت انرژی و کمبود محصولاتی مانند فولاد یا مواد غذایی، به‌ویژه کشور‌های همسایه منجر شود. در منطقه آمریکای لاتین هم، سطح رشد تولید مکزیک و آرژانتین ثابت ماند و این در حالی بود که برزیل همچنان با کاهش تولید مواجه است.

خودروسازی؛ بازنده بزرگ پاندمی

گزارش تازه «یونیدو» به‌خوبی نشان می‌دهد که پاندمی چه بلایی بر سر خودروسازی آورده است. از آنجا که چین یکی از تامین کنندگان عمده قطعات و تجهیزات موردنیاز صنعت خودروسازی در سراسر جهان است، قرنطینه و سیاست‌هایی نظیر کووید صفر (China’s Zero-COVID Policy) است، بسیاری از خودروسازان جهان ضرر‌های هنگفتی را از ناحیه قرنطینه کامل در چین متحمل شده اند. «یونیدو» این موضوع را در متن آخرین گزارش خود به‌خوبی منعکس کرده است؛ جایی که صنعت خودرو در سه کشور چین، هند و کره‌جنوبی وضعیت مثبتی را نسبت به فصل اول سال ۲۰۲۱ تجربه کرده؛ اما خودروسازی در ۱۱ کشور دیگر ضربات شدیدی را متحمل شده است.

اندونزی، ایتالیا، تایلند، مکزیک، آمریکا، ژاپن، کانادا، اسپانیا، بریتانیا، آلمان و فرانسه کشور‌هایی هستند که به ترتیب بدترین وضعیت را در نتیجه شرایط ناشی از پاندمی در صنعت خودرو تجربه کرده اند. در این بین، فرانسه با بیش از ۲۵ درصد افول متحمل سخت‌ترین شرایط در مقایسه با سایر کشور‌ها بوده است؛ موضوعی که از وضعیت سخت تولید در صنایع با فناوری سطح بالا نظیر خودروسازی در بخش‌های سبک و سنگین خبر می‌دهد. البته شواهد گزارش تازه «یونیدو» نشان می‌دهد نرخ رشد صنایع با فناوری متوسط-بالا و پیشرفته از سه‌ماه چهارم سال ۲۰۲۰ بالای ۴‌درصد باقی مانده است که در درجه اول به عملکرد قوی رایانه ها، محصولات الکترونیکی و اپتیکی، تجهیزات الکتریکی و همچنین داروسازی مربوط می‌شود. تولید وسایل نقلیه موتوری، اما به‌عنوان یک بخش با فناوری تولید بالا، در سه‌ماه اول ۲۰۲۲ به دلیل اختلالات مداوم زنجیره تامین با مشکل جدی مواجه شده است.

در آغاز همه‌گیری در نیمه اول سال ۲۰۲۰، همه بخش‌های صنعتی که براساس شدت فناوری گروه بندی شده اند، متحمل تاثیرات مشابهی شدند، اما مسیر‌های آن‌ها به سمت بهبودی از آن زمان از منظر سرعت و شدت متفاوت بوده است. بخش‌هایی که به عنوان فناوری‌های متوسط-بالا طبقه بندی می‌شوند، در سه‌ماه سوم سال ۲۰۲۰ از سطح پیش از همه‌گیری فراتر رفته و به نوعی کرونا را پشت سر گذاشته اند. در سه‌ماه اول سال ۲۰۲۲، عملکرد صنایع با فناوری متوسط-بالا و پیشرفته به رشد ۳/ ۵‌درصد رسیده، همچنین صنایع با فناوری پایین رشد ۲/ ۴‌درصد را تجربه کرده که گویای عملکرد بهتر نسبت به صنایع بزرگ تولید وسایل نقلیه موتوری است. کاهش عرضه مواد و کالا‌های واسطه‌ای در این صنعت موضوعی جدی است که خودروسازان جهان هنوز نتوانسته اند با آن کنار بیایند و همین باعث شده است تا به سطح تولید خود در دوره قبل از همه‌گیری نرسند.

چه خبر از چین؟

برآیند کلی عملکرد صنعتی چین مثبت است. اقتصاد‌های صنعتی در سه‌ماه اول سال ۲۰۲۲، پس از آنکه در دو فصل گذشته به افزایش پایدار رشد رسیدند، در فصل‌های سوم و چهارم ۲۰۲۱ رشد‌های ۶/ ۳ درصدی و ۱/ ۶ درصدی را تجربه کردند. رشد تولید این بخش‌ها در فصل اخیر ۱/ ۴‌درصد گزارش شده است. چین، اما سطح رشد خود را در بخش ارزش‌افزوده صنعتی در سطح ۵ درصد حفظ کرده است. چینی‌ها موفق شده اند بالاتر از اقتصاد‌های با درآمد متوسط، اقتصاد‌های صنعتی و کشور‌های با درآمد بالا، بالاترین سطح را در شاخص تولید صنعتی جهان کسب کنند. هرچقدر شرایط در چین و کشور‌هایی نظیر فیلیپین و لهستان مناسب بوده، شرایط تولید در آلمان، مالت، سریلانکا، برزیل و ایرلند بد بوده است.

منبع: دنیای اقتصاد