صعود شکننده تجارت جهانی

به گزارش می‌متالز، آنکتاد در تازه‌ترین گزارش خود به بررسی آخرین وضعیت تجارت جهان در ۲۰۲۲ پرداخته است. نتایج این گزارش نشان می‌دهد که ارزش تجارت جهان در سه‌ماه نخست سال‌جاری به رکورد ۷/ ۷ تریلیون دلار رسیده، به‌طوری‌که یک تریلیون دلار نسبت به مدت مشابه سال‌گذشته افزایش یافته است. این رشد که نشان‌دهنده افزایش ۲۵۰‌میلیون دلاری تجارت نسبت به سه‌ماهه چهارم ۲۰۲۱ است، به‌دنبال افزایش در قیمت‌های جهانی کالا‌های پایه اتفاق افتاده است، چراکه حجم تجارت (وزن) رشد چندانی نداشته است. براساس این گزارش تنش میان روسیه و اوکراین از طریق افزایش قیمت‌ها، تجارت‌جهانی را تحت‌تاثیر قرار داده است. با این حال انتظار می‌رود با وجود مثبت‌ماندن رشد، سرعت آن در سه‌ماهه دوم ۲۰۲۲ کاهش پیدا کند.

«افزایش نرخ‌های بهره» و «پایان‌یافتن بسته‌های محرک اقتصادی» احتمالا تا پایان سال تاثیر منفی بر حجم تجارت جهان خواهد داشت. نوسانات در قیمت کالا‌های پایه و عوامل ژئوپلیتیک نیز همچنان سبب ایجاد نااطمینانی در تحولات تجاری خواهند شد. براساس این گزارش تحولات تجارت‌جهانی تا پایان ۲۰۲۲ احتمالا تحت‌تاثیر رشد اقتصادی کمتر از انتظار به علت «افزایش نرخ‌های بهره»، «فشار‌های تورمی» و «نگرانی‌ها پیرامون پایداری بدهی» در بسیاری از اقتصاد‌های جهان خواهد بود. البته جنگ اوکراین نیز از طریق اعمال فشار‌های افزایشی بر قیمت‌های جهانی انرژی و کالا‌های پایه بر تجارت بین‌الملل تاثیرگذار خواهد بود. بررسی‌های آنکتاد نشان می‌دهد نرخ رشد تجارت در سه‌ماهه نخست ۲۰۲۲ در تمامی مناطق جغرافیایی همچنان بالا بوده است، گرچه مناطق آسیای‌شرقی و پاسیفیک تا حدی نرخ رشد کمتری را تجربه کردند.

همچنین رشد صادرات درحالت کلی در مناطق صادرکننده کالا‌های پایه بالاتر بوده است، چراکه قیمت کالا‌های پایه با افزایش مواجه بوده است. در این بازه زمانی تجارت کالایی به ۱/ ۶ تریلیون دلار رسیده است، به‌طوری‌که ۲۵‌درصد نسبت به مدت مشابه سال‌گذشته و ۶/ ۳‌درصد نسبت به سه‌ماهه چهارم ۲۰۲۱ افزایش داشته است.

از سوی دیگر، ارزش صادرات کالایی از سوی کشور‌های درحال توسعه در سه‌ماهه نخست ۲۰۲۲ با حدود ۲۵‌درصد افزایش نسبت به مدت مشابه سال‌گذشته روبه‌رو بوده است. این درحالی ا ست که این نرخ رشد برای کشور‌های توسعه‌یافته حدود ۱۴‌درصد بوده است. تجارت کالایی میان کشور‌های درحال توسعه نیز در طول فصل نخست ۲۰۲۲ با رشد قابل‌توجهی روبه‌رو بوده است.

تجارت خدمات نیز در سه‌ماهه نخست ۲۰۲۲ با افزایش حدود ۲۲‌درصدی نسبت به مدت مشابه سال‌قبل روبه‌رو بوده و همچنین با رشد ۷/ ۱‌درصدی نسبت به سه‌ماهه چهارم ۲۰۲۱، به ۶/ ۱‌تریلیون دلار رسیده است.

براساس این گزارش بیشترین رشد تجارت کالایی در سال‌گذشته، اسمی بوده است. در سه‌ماهه نخست ۲۰۲۲ ارزش تجارت حدود ۳۰‌درصد نسبت به سطح پیش از همه گیری کرونا در ۲۰۱۹ افزایش داشته است. بالعکس، اما حجم تجارت افزایش بسیار کمتری (حدود ۶ درصد) را تجربه کرده است. واگرایی میان ارزش و حجم تجارت به دلیل افزایش قیمت کالا‌های پایه به‌خصوص محصولات انرژی و تورم کلی بوده است.

نتایج گزارش آنکتاد همچنین نشان می‌دهد بیشتر بخش‌های اقتصادی در سه‌ماهه اول ۲۰۲۲ با افزایش سالانه قابل‌ملاحظه‌ای در ارزش تجارت مواجه بوده اند. افزایش قیمت سوخت دلیل اصلی افزایش ارزش تجارت در بخش انرژی گزارش شده است. رشد تجارت برای فلزات و مواد شیمیایی نیز در این دوره بالاتر از میانگین بوده است. بالعکس، تجارت در بخش حمل ونقل و تجهیزات مخابراتی نسبت به سطح آن در ۲۰۲۱ و ۲۰۱۹ پایین‌تر باقی‌مانده است و در نهایت کمبود جهانی نیمه‌هادی‌ها و اختلالات لجستیک همچنان بر تجارت وسایل نقلیه جاده‌ای و ابزار‌های دقیق تاثیر منفی گذاشته است. بررسی‌ها از آینده تجارت در این گزارش حاکی از آن است که در کوتاه‌مدت، به علت بی کشش بودن تقاضای جهانی نسبت به مواد غذایی و محصولات انرژی، افزایش قیمت‌های غذا و انرژی احتمالا منجر به افزایش ارزش تجارت و کاهش حجم تجارت خواهد شد. ادامه چالش‌های زنجیره عرضه نیز از جمله عوامل تاثیرگذار بر تجارت‌جهانی گزارش شده است. ریسک‌ها و نااطمینانی‌ها برای زنجیره ارزش جهانی همچنان بالاست. انتظار می‌رود اقدامات کنترل کننده همه گیری کرونا همچنان در زنجیره عرضه اختلال ایجاد کرده و نااطمینانی‌های اقتصاد جهانی سرمایه‌گذاری در ۲۰۲۲ را پرریسک‌تر کنند. به‌علاوه روند‌های بلندمدت برای کوتاه‌کردن زنجیره‌های عرضه و تنوع‌بخشی به تامین کنندگان نیز احتمالا بر تجارت بین‌الملل در ۲۰۲۲ تاثیرگذار

خواهند بود.

اما این گزارش می‌افزاید: موافقت‌نامه‌های تجاری که به‌تازگی به اجرا گذاشته شده اند، به تجارت درون‌منطقه‌ای شتاب بیشتری خواهند داد و انتظار می‌رود تجارت بین‌منطقه‌ای همچنان تحت‌تاثیر افزایش هزینه‌های حمل، اختلالات لجستیک و اختلافات ژئوپلیتیک قرار داشته باشد. از سوی دیگر، انتظار می‌رود روند‌های تجارت نشان‌دهنده افزایش تقاضای جهانی برای کالا‌هایی باشند که به لحاظ زیست‌محیطی پایدار هستند. پایداری قیمت‌های بالای انرژی نیز ممکن است منجر به افزایش کلی تقاضا و تجارت محصولات موردنیاز برای حمایت از جایگزین‌های سبزتر انرژی شود.

به‌علاوه با توجه به رکوردزنی بدهی جهانی، نگرانی‌ها از پایداری بدهی احتمالا در سه‌ماه آینده تشدید خواهد شد. انتظار می‌رود ادامه شرایط انقباض مالی فشار را بر دولت‌های دارای بدهی بالا افزایش دهد، آسیب پذیری را تشدید کند و بر سرمایه‌گذاری و جریان‌های تجارت‌جهانی تاثیر منفی بگذارد.

اطلاعات این گزارش از تجارت روسیه و اوکراین با سه اقتصاد مهم جهان نشان می‌دهد ارزش صادرات اوکراین به چین، ایالات‌متحده و اتحادیه اروپا در طول ماه‌های مارس و آوریل ۲۰۲۲ به ترتیب با ۱۰ درصد، ۳۱‌درصد و ۱۰‌درصد کاهش نسبت به سال‌قبل مواجه بوده است. ارزش واردات اوکراین از این سه اقتصاد بزرگ نیز به ترتیب، ۹۰ درصد، ۲۷‌درصد و ۴۸‌درصد نسبت به سال‌قبل کاهش یافته است. از سوی دیگر، ارزش صادرات روسیه به چین، ایالات‌متحده و اتحادیه اروپا به ترتیب با ۳۸‌درصد افزایش، ۴‌درصد کاهش و ۷۵‌درصد افزایش مواجه بوده است. ارزش واردات روسیه از این سه اقتصاد مهم، اما به ترتیب ۱۸ درصد، ۸۳‌درصد و ۵۹‌درصد کاهش داشته است.

منبع: دنیای اقتصاد