نشانه رونق در بخش صنعت

بر اساس آخرین آمارهای بانک مرکزی شاخص قیمت تولیدکننده در اسفندماه سال 95 به رقم 4/ 235 واحد رسیده است. بررسی روند این شاخص در یک سال گذشته نشان می‌دهد که تغییرات ماهانه شاخص قیمت تولیدکننده از اسفند ماه 94 تا پایان سال 95 مثبت بوده است. آمارهای رسمی حاکی از این است که این شاخص از رقم 8/ 215 واحد در اسفند ماه 94 با حدود 8/ 20 واحد افزایش به رقم 4/ 235 واحد در اسفندماه 95 رسیده است. همچنین بررسی‌ها نشان می‌دهد که در یک سال منتهی به اسفند ماه سال 95، بیشترین تورم ماهانه شاخص بهای تولیدکننده مربوط به آذرماه بوده و کمترین تورم ماهانه شاخص مذکور در فروردین ماه و بهمن ماه اتفاق افتاده است. از سوی دیگر، تورم متوسط این شاخص نیز در اسفندماه رقم 5 درصد را ثبت کرده که بیشترین مقدار در سال 95 بوده است. تورم متوسط، تغییرات شاخص در 12 ماه منتهی به اسفند 95 نسبت به تغییرات آن در ماه منتهی به اسفند 94 است. در بهمن ‌ماه نیز این رقم معادل 5/ 4 درصد ثبت شده بود. همچنین، روند تورم متوسط این شاخص حاکی از صعودی بودن این شاخص در 6 ماه دوم سال 95 است. این در حالی است که در 6 ماه نخست سال 95، تورم متوسط شاخص بهای تولیدکننده از 5/ 4 درصد در فروردین ماه به 2/ 3 درصد در شهریور ماه رسید. به این ترتیب کمترین مقدار تورم متوسط این شاخص در شهریور و مهرماه بوده است و پس از آن سیر صعودی در پیش گرفته و در آخرین ماه سال 95 به بیشترین مقدار خود رسیده است.

همچنین، آمارهای بانک مرکزی نشان می‌دهد که نرخ رشد نقطه ‌به ‌نقطه شاخص بهای تولید‌کننده در اسفندماه به 1/ 9 درصد رسیده است. این رقم در بهمن ماه معادل 9/ 8 درصد گزارش شده بود. تورم نقطه ‌به ‌نقطه تولید‌کننده از خردادماه که معادل 6/ 1 درصد گزارش شده بود (کمترین میزان از زمان انتشار آن) تا انتهای سال روند صعودی در پیش گرفته و 5/ 7 واحد درصد افزایش یافته است. بنابراین، گزارش‌های جدید بانک مرکزی نشان می‌دهد که تورم نقطه به نقطه بهای تولید‌کننده نسبت به ماه‌های قبل همچنان افزایشی بوده است. کارشناسان معتقدند افزایش مجدد سطح تورم تولیدکننده می‌تواند نشانه‌ای از خارج شدن تولید از حالت انقباضی بوده و به‌عنوان تحرک در بازار فروش، محصولات تولیدی و نیز افزایش سطح عمومی قیمت‌ها تفسیر می‌شود.

اثر تورم تولیدکننده

شاخص بهای تولید‌کننده (Producer Price Index) که به شکل اختصار به PPI مشهور است، یکی از شاخص‌های قیمتی است که اطلاعاتی را درخصوص قیمت دسته‌ای از کالاها و خدمات ارائه می‌کند. این شاخص میزان تغییر قیمت کالا و خدمات را که ازسوی تولیدکنندگان خرید و فروش می‌شود، اندازه‌گیری می‌کند. از این‌رو، برای برخی از سرمایه‌گذاران، صاحبان صنایع و سیاست‌گذاران اقتصادی شامل اطلاعات مفیدی خواهد بود، اما در ادبیات اقتصادی از این شاخص به‌عنوان یک شاخص پیش‌نگر (Leading Indicator) یاد می‌شود، به این معنی که هر افزایش یا کاهش قیمت در شاخص بهای تولید‌کننده می‌تواند با یک وقفه زمانی در شاخص بهای مصرف‌کننده نیز مشاهده شود، از این‌رو از تغییرات شاخص بهای تولید‌کننده به‌عنوان حسگر شاخص بهای مصرف‌کننده نیز یاد می‌شود. البته تاثیرپذیری شاخص بهای مصرف‌کننده از شاخص بهای تولید‌کننده با توجه به عوامل موثر در هر اقتصاد متفاوت است و جهت و اندازه آن باید مشخص شود. البته برخی از مطالعات نشان می‌دهد به‌دلیل اینکه در شاخص بهای تولیدکننده و مصرف‌کننده، کالا و خدمات مورد محاسبه دارای اشتراکات زیادی است، بنابراین تاثیر آنی تورم تولید‌کننده بر مصرف‌کننده بیشتر از اثر آن با وقفه زمانی است، هرچند می‌توان اثر آن را با یک یا دو وقفه زمانی نیز مشاهده کرد.

رشد شاخص صنعت

بر اساس اطلاعات بانک مرکزی، در بین گروه‌های 8گانه‌ای که شاخص قیمت تولیدکننده را تشکیل می‌دهد، 6 گروه با رشد مثبت، یک گروه با رشد منفی و یک گروه نیز بدون تغییر بوده است. بیشترین رشد قیمتی در اسفند ماه متعلق به گروه «هتل و رستوران» بوده که نسبت به ماه قبل 2/ 2 درصد رشد داشته است. طبق آمار بانک مرکزی، پس از گروه «آموزش»، تنها نرخ تورم گروه «سایر فعالیت‌های خدمات عمومی، اجتماعی و شخصی» بالای یک درصد گزارش شده است(4/ 1 درصد) و 4 گروه مابقی تورم ماهانه کمتر از یک درصد داشته‌اند.

در این میان، تورم گروه صنعت در اسفند ماه 8/ 0 درصد گزارش شده است در حالی که در بهمن ماه سال 95، تورم این شاخص بدون تغییر بوده است. همچنین بررسی روند تورمی این گروه نشان می‌دهد که از ابتدای انتشار شاخص بهای تولیدکننده، این اولین‌بار است، که در دو ماه پایانی سال تورم گروه صنعت مثبت بوده است. علاوه بر این، بررسی‌ها نشان می‌دهد که تورم ماهانه این گروه از مرداد ماه سال 95 تا پایان سال مثبت بوده است، در نتیجه مثبت شدن نرخ تورم گروه صنعت می‌تواند نشانه خوبی برای خروج از رکود باشد.

بر اساس آمار منتشر شده بانک مرکزی، درصد تغییر شاخص تمامی گروه‌ها در اسفندماه سال 95 به نسبت ماه مشابه سال قبل، به جز گروه «حمل و نقل و انبار‌داری» بالای یک درصد بوده است. تورم نقطه به نقطه شاخص گروه حمل و نقل و انبارداری در اسفند ماه سال 95 به نسبت اسفند ماه سال 94، حدود 2/ 0 درصد گزارش شده است. علاوه بر این، 5 گروه از گروه‌های هشت‌گانه تشکیل‌دهنده شاخص قیمت تولیدکننده تورم نقطه به نقطه دو رقمی داشته‌اند. پنج گروه «بهداشت و مددکاری اجتماعی»، «ساخت(صنعت)»، «سایر فعالیت‌های خدمات عمومی، اجتماعی و شخصی»، «آموزش» و «هتل و رستوران» به نسبت مدت مشابه سال 94، رشد متوسط قیمتی 5/ 17 درصد، 4/ 12 درصد، 5/ 11 درصد، 3/ 11 درصد و 7/ 11 درصد داشته‌اند.

همگرایی دو شاخص تورمی

«شاخص بهای مصرف‌کننده» و «شاخص بهای تولیدکننده»، دو شاخص مهم قیمتی هستند که به ترتیب افزایش قیمت را در انتها و ابتدای زنجیره عرضه تعیین می‌کنند. کالای تولیدشده پس از طی فرآیندهای مختلف در طول زنجیره عرضه به قیمت مصرف‌کننده عرضه می‌شود؛ بنابراین می‌توان گفت تورم تولید‌کننده به‌نوعی یک شاخص پیش‌نگر برای اندازه‌گیری تورم مصرف‌کننده است. بررسی‌های کارشناسان نشان می‌دهد حدود 40 درصد از اقلام موجود میان دو سبد شاخص قیمت تولیدکننده و مصرف‌کننده کاملا یکسان است. همبستگی بالای سبد شاخص قیمت تولید‌کننده و سبد قیمت مصرف‌کننده باعث افزایش تبعیت تورم مصرف‌کننده از تورم تولید‌کننده خواهد شد. از سوی دیگر با افزایش این همبستگی «دیرش» اثر تورم تولید‌کننده بر تورم مصرف‌کننده کاهش پیدا خواهد کرد. بررسی روند این متغیر در ماه‌های اخیر نشان می‌دهد این دو متغیر کاملا هم‌جهت با یکدیگر تغییر کرده‌اند. نرخ تورم نقطه به نقطه مصرف‌کننده در اسفند ماه سال 95 با افزایش 3/ 1 واحد درصدی در مقایسه با بهمن ماه به حدود 9/ 11درصد رسیده است و روندی کاملا مشابه با روند تغییر نرخ تورم تولیدکننده را طی کرده ‌است. روندی که بخش عمده آن تحت تاثیر افزایش تقاضای مصرفی در پایان سال بوده‌ است. اگر چه در دیدگاه عمومی افزایش تورم اتفاق ناخوشایندی تلقی می‌شود اما افزایش تورم تولیدکننده در شرایط کنونی اقتصاد ایران که با رکود دست و پنجه نرم می‌کند می‌تواند نشان دهنده کاهش عمق رکود و بهبود شرایط در سمت عرضه کل باشد.