تلاش برای کاهش ریسک اکتشاف در ایران

به گزارش می متالز، کارشناسان حوزه معدن بر این باورند که دولت بودجه کافی برای اکتشاف در اختیار سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات مواد معدنی، قرار نمی‌دهد. از این‌رو نمی‌توان انتظار داشت در این بخش به موفقیت‌های قابل توجهی دست یابیم. از این‌رو لازم است دولت اجازه ورود بخش‌خصوصی را برای سرمایه‌گذاری در بخش اکتشاف مواد معدنی فراهم کند.

معدن جایگزینی مناسب برای اقتصاد نفتی

در همین زمینه، بهرام شکوری، رئیس کمیسیون معدن و صنایع معدنی اتاق بازرگانی ایران، بیان کرد: در کشور آنگونه که باید به اقتصاد معدن توجه نشده زیرا همواره درآمدهای نفتی برای دولت‌ها دارای اهمیت بودند. از این‌رو تلاش چندانی برای رونق سایر بخش‌های اقتصادی نشد. اما تحریم‌های اعمال شده علیه ایران، دولت‌ها را بر آن داشت که جایگزین‌هایی برای اقتصاد نفتی ایجاد کنند. وی بابیان اینکه معدن و گردشگری به عنوان جایگزین‌های گردشگری معدن مطرح شدند، افزود: دولت‌های اخیر جمهوری اسلامی در پی رونق معادن تلاش‌های ویژه‌ای را آغاز کردند. در ۲ دوره ریاست جمهوری حسن روحانی، شاهد رونق اقتصاد معدنی در کشور هستیم، البته در دوره ریاست جمهوری اکبر هاشمی نیز تاحدودی شاهد پیشرفت معادن در کشور بودیم.
این فعال اقتصادی با اشاره به لزوم سرمایه‌گذاری در بخش اکتشاف مواد معدنی، گفت: در اختصاص بودجه دولت، بخش اکتشاف چندان دیده نمی‌شود و نسبت بودجه اکتشاف در ایران نسبت به کشورهای کوچک افریقایی همچون کنگو و بورکینافاسو، بسیار کم است. تجربه ثابت کرده که بودجه در نظر گرفته شده برای سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات مواد معدنی، جوابگوی دستمزد کارکنان این سازمان نیست چه برسد به اینکه آنها بخواهند در بخش توسعه اکتشاف نیز سرمایه‌گذاری کنند.

اطلاعات، در اختیار بخش‌خصوصی قرار گیرد

شکوری در ادامه، با بیان اینکه در گذشته، مطالعات پایه در سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی، در دسترس فعالان معدنی قرار داده نمی‌شد، افزود: اما در سال‌های گذشته دولت به این مهم پی برده و تاحدودی این اطلاعات را در اختیار بخش‌خصوصی قرار دهد.
وی با بیان اینکه با بودجه اختصاص داده شده دولت در بخش اکتشاف نباید شاهد تحول در این بخش باشیم، خاطرنشان کرد: بخش‌خصوصی باید در این بخش ورود کند. البته نباید فراموش کنیم که ریسک اکتشاف در بخش معدن همواره بالاست و باوجود بهره‌گیری از آخرین فناوری‌های جدید و ژئوفیزیک هوایی، از صددرصد معادن اکتشاف در نهایت ۵ درصد موفق به بهره‌داری خواهد شد. به عبارت دیگر، از ۱۰۰ معدن کشف شده شاید ۵ تا ۱۰ درصد آنها قابلیت استخراج مواد معدنی داشته باشند.
به گفته این فعال اقتصادی، وقتی ریسک یک سرمایه‌گذاری بالا باشد، دولت باید بیشتر در این زمینه ورود کند. زمانی صندوق بیمه سرمایه‌گذاری فعالیت‌های معدنی، در حوزه اکتشاف به فعالان معدنی یاری می‌رساند و تسهیلات ویژه‌ای در اختیار معدنکاران قرار می‌داد اما از آنجایی‌که بخشی از منابع مالی دولت این‌گونه از بین می‌رفت، دولت ورود کمتری به این حوزه کرد.
وی در ادامه بیان کرد: باید مناسبات تجاری ما در جهان اصلاح شود و در حوزه‌های مختلف از دانش و سرمایه‌های خارجی بهره گرفت. ایرانیانی که خارج از کشور هستند تمایل دارند از ظرفیت‌های معدنی کشور بهره ببرند و در این بخش سرمایه‌گذاری کنند. همچنین سرمایه‌گذاری در ایران برای سرمایه‌گذاران خارجی بیشتر سوددهی دارد. از این‌رو اگر مناسبات خود را با جهان و کشورهای همسایه اصلاح کنیم می‌توانیم به اکتشافات در عمق امیدوار باشیم.
رئیس کمیسیون معدن و صنایع معدنی اتاق بازرگانی ایران، بابیان اینکه بررسی اخیر پهنه‌های اکتشافی نشان می‌دهد در اعماق زمین دارای معادن غنی با ذخایر بزرگ هستیم، گفت: اگر این ذخایر استخراج شوند می‌توانیم شاهد تحول در بخش معدن باشیم. ذخایر فعلی، می‌تواند ۶۰ درصد درآمد نفتی را جبران کند و اگر به اکتشافات عمقی ورود کنیم بدون تردید می‌توانیم جایگزین مناسبی برای اقتصاد نفتی ایجاد کنیم.

روش اکتشاف هر ماده معدنی متفاوت است

همچنین در این زمینه، بهروز برنا، عضو هیات مدیره شرکت تهیه و تولید مواد معدنی، بیان کرد: سازمان زمین‌شناسی بر اساس قانون به‌عنوان سازمان حاکمیتی، وظیفه تهیه نقشه‌های کوچک‌مقیاس را برعهده دارد.
وی با بیان اینکه حفاری‌های کور نباید انجام شود، افزود: باید برای اکتشاف مواد معدنی از روش‌های مناسب بهره بگیریم؛ به‌عنوان مثال در محدوده‌های معدنی دارای ذخایر سنگ آهن، این انتظار وجود دارد که با روش منیتامتری کار شود. همچنین لازم است در بخش ژئوفیزیک هوایی، ضعف‌های خود را برطرف کنیم.
حفاری عمیق نیازمند وسایل و تجهیزاتی است که یکی از آنها استفاده از ژئوفیزیک هوایی است.
برنا بابیان اینکه پس از شناسایی محدوده‌های امیدبخش ژئوفیزیک هوایی، باید در زمینه ژئوفیزیک زمینی تلاش کنیم، افزود: وقتی جواب آزمایش‌ها مثبت شد باید اقدام به حفاری کنیم. در حفاری‌ها باید دستگاه‌های ‌روز را داشته باشیم. بخشی از دستگاه‌‌ها مربوط به حفاری‌ پرسرعت است و به شعاع ۱۰ کیلومتر، حفاری می‌کند یعنی دیگر نیازی نیست که نقطه حفاری را تغییر دهند.
عضو هیات مدیره شرکت تهیه و تولید مواد معدنی، با بیان اینکه بسیاری حفاری‌ها در معادن با دستگاه‌های کند انجام می‌شود، افزود: برخی از دستگاه‌های حفاری، شیفتی کار می‌کنند و از عمق ۸ متر بیشتر پایین نمی‌روند. این دستگاه‌ها چندان کارگشا نیستند. جایی که نیاز است کار اکتشافی بیشتری انجام شود باید در آن قسمت متمرکز شد و اطلاعات قوی در این زمینه کسب سپس اقدام به حفاری کرد.
وی در پاسخ به این پرسش که آیا دومین همایش بین‌المللی و نمایشگاه اکتشاف موادمعدنی می‌تواند بخشی از ضعف‌های ما در زمینه اکتشاف مواد معدنی را جبران کند، گفت: نمایشگاه‌ها همواره آخرین دستاوردهای اکتشافی حاکمیت و بخش‌خصوصی را به نمایش می‌گذارند. علاوه بر این می‌توان محدوده‌ها را به افرادی که طالب آنها هستند، واگذار کرد.
به گفته وی، این نمایشگاه با محوریت ضرورت بازنگری و روزآمد کردن استراتژی اکتشاف، تسهیل قوانین و شیوه‌نامه‌های اکتشاف، استفاده از فناوری و دانش روز در حمایت از طرح‌های نوآورانه و خلاقانه و توانمندسازی منابع انسانی برگزار می‌شود.
برنا با بیان اینکه سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات مواد معدنی، محدوده‌های تخصصی را گرفته است، افزود: سازمان با واگذاری محدوده‌های تخصصی، کارآیی بخش اکتشاف حاکمیت در کشور را بیشتر می‌کند و از محل واگذاری آنها می‌توان با بودجه اختصاصی کارها را پوشش داد.