توسعه بنادر، لازمه اصلی افزایش حجم تجارت

می متالز - بنادر، رکن اصلی صنعت حمل و نقل هستند و امری ضروری جهت توسعه اقتصاد جهانی به‌شمار می‌روند؛ اما متاسفانه با توجه به عقب‌ماندگی کشور در زمینه توسعه بنادر، سهم این بخش از کل اقتصاد، مقدار ناچیزی است.

به گزارش می متالز، بخش حمل و نقل عامل مهمی در توسعه همگن اقتصادی و منطقه‌ای به‌شمار می‌رود و همچنین تأثیر شگرفی بر یکپارچگی اقتصاد ملی در بازارهای جهانی دارد. بنادر دارای نقش جدی در فعالیت‌های اقتصادی در مناطق ساحلی هستند؛ طوری که به همان میزانی که هر سال ظرفیت جابه‌جایی کالا و مسافر در یک بندر افزایش می‌یابد، باید زیرساخت، تدارکات و خدمات مرتبط با آن‌ها نیز توسعه پیدا کند. وقتی صحبت از صنعت حمل و نقل می‌شود، بدون‌شک مسیر دریایی ارزان‌ترین و مقرون به‌صرفه‌ترین روش جابه‌جایی کالا است. صنایع نیازمند روش ساده و ارزان برای صادرات محصولات خود و همچنین ورود مواد اولیه هستند؛ بنابراین عمده صنایع در دنیا در کمربند ساحلی واقع شده‌اند.

بسیاری از صنایع، خصوصا صنایع صادرات محور، در مجاورت بنادر شکل گرفته‌ و توسعه یافته‌اند. به همین دلیل باید در نظر داشت که توسعه ظرفیت بنادر، دارای اهمیتی برابر با صنایع در بندرها است. از نمونه‌های موفق تشکیل شبکه‌های صنعتی در سطح بین‌المللی، می‌توان به صنایع پتروشیمی و پالایش نفت در بنادر هلند و بلژیک اشاره کرد.

مطابق آمارهای سازمان بنادر و دریانوردی، ظرفیت مجموع بارگیری و باربرداری بنادر کشور در طول 40 سال گذشته از 19 میلیون تن به 220 میلیون تن رسیده است که افزایش 11 برابری را نشان می‌دهد. اگرچه در ظاهر این میزان رشد معقول به‌نظر می‌رسد، اما در مقایسه با بنادر همسایگان ایران در خلیج فارس نشان می‌دهد که هنوز راه طولانی، پیش‌ روی کشور قرار دارد. به‌عنوان مثال بندر شهید رجایی بندرعباس به‌عنوان فعال‌ترین بندر ترانزیتی کشور، در رتبه 76 دنیا قرار گرفته است؛ در حالی که پرترددترین بنادر همسایگان ایران یعنی جده عربستان، صلاله عمان و امبارلی ترکیه همگی وضعیت بهتری دارند و به‌ترتیب دارای رتبه 37، 44 و 54 هستند. تنها کشور امارات که در مجموع، حتی نیمی از وسعت منطقه ساحلی ایران را ندارد، حداقل چند برابر ایران، بنادر خود را توسعه داده‌ است.

در حال حاضر حجم مجموع جابه‌جایی کالا در بنادر کشور حدود 156 میلیون تن است که در این بین بندر شهید رجایی بیشترین میزان جابه‌جایی را دارد. بیش از نیمی از کالاهای ترانزیت در کشور را فرآورده‌های نفتی و کالاهای ساختمانی و معدنی تشکیل می‌دهند. نمودار شماره 1، فراوانی کالاهای ترانزیت شده در بنادر مختلف ایران را نشان می‌دهد. گفتنی است ایران دارای بیشترین طول خط ساحلی و پهنه دریایی در منطقه خاورمیانه است که با توجه به ظرفیت‌های کشور، می‌توان بنادر را توسعه داد و سهم کلی آن را از اقتصاد که در حال حاضر کمتر از 2 درصد است، بهبود بخشید.