بخش خصوصی به ژئوفیزیک هوایی ورود نمی‌کند

به گزارش می متالز، از آنجایی‌که ایران در بخش اکتشافات عمقی با چالش‌های جدی روبه‌رو است، به‌نظر می‌رسد برگزاری این همایش می‌تواند فرصتی برای دیدار فعالان این عرصه باشد که بستری مناسب برای معرفی بهتر توانمندی‌های موجود و ایده‌پردازی‌های آنها در این زمینه است.

خاستگاه دانش فنی اکتشاف

در همین زمینه، رضا جدیدی، مدیر دفتر فناوری اطلاعات سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات مواد معدنی، بیان کرد: اکتشاف ذخایر معدنی، از سال ۷۶ با مصوبه شورای‌عالی اداری جزو وظایف اصلی سازمان زمین‌شناسی شد. البته سازمان به شناسایی ذخایر هیدروکربنی و نفت ورود نکرده است. وی بابیان اینکه دریافت دانش فنی اکتشاف مواد معدنی برعهده سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات مواد معدنی است، گفت: سازمان از متخصصان بخش اکتشاف بهره‌ زیادی می‌برد. در واقع این سازمان در این حوزه، ساختارمند عمل می‌کند و از امکانات سخت‌افزاری و نرم‌افزاری قابل توجهی در این حوزه بهره می‌گیرد. جدیدی درباره انواع روش‌های اکتشاف مواد معدنی، گفت: اکتشاف، روش‌های مختلفی چون ژئوفیزیک، ژئوشیمی، اکتشاف چکشی و در نهایت ژئوفیزیک هوایی دارد. سازمان زمین‌شناسی در سال‌های اخیر به‌ویژه در امسال، بحث برون‌سپاری خدمات اکتشافی را به بخش‌خصوصی، باهدف توانمند کردن این بخش واگذار کرده است. به گفته مدیر دفتر فناوری اطلاعات سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات مواد معدنی، برای نخستین بار در کشور مرحله تعبیر و تفسیر داده‌های ژئوفیزیک هوایی با همکاری بخش‌خصوصی در این سازمان انجام شد که به نظر بسیاری از کارشناسان، اتفاق بزرگی در چرخه اکتشاف است. وی بابیان اینکه چابک‌سازی و برون‌سپاری اکتشاف، نیازمند بودجه مناسب است، خاطرنشان کرد: سازمان، قدرت فنی و علمی مناسب اکتشاف را دارد از این‌رو می‌تواند بهترین مکان برای همگرا شدن بودجه‌های زمین‌شناسی باشد. جدیدی در پاسخ به این پرسش که آیا سازمان، زمینه‌ها را برای ورود بخش خصوصی، در حوزه اکتشاف مواد معدنی فراهم کرده است، بیان کرد: بخش‌خصوصی بیشتر پهنه‌ها و محدوده‌های معدنی را در دست دارد اما مهم این است که کشور تولید اطلاعات پایه را کامل انجام دهد و جاهایی که بخش‌خصوصی رغبتی برای ورود ندارد زمینه‌ها را فراهم کند. به‌عنوان مثال بخش‌خصوصی ترجیح می‌دهد در حوزه غیرفلزی که دارای بازدهی بالاست، ورود کند.
به گفته وی، اکتشاف عناصر استراتژیک، عناصر نادرخاکی و ذخایر معدنی در عمق که بازدهی مناسب ندارد، از سوی دولت انجام می‌شود. باید به این نکته تاکید کنم که سازمان هیچ‌گاه در حوزه اکتشاف، خود را رقیب بخش‌خصوصی ندانسته و با برون‌سپاری خدمات در واقع تجربه خود را در اختیار این بخش قرار داده است.
به‌عنوان مثال اکتشاف ذخایر عمقی و اکتشاف به روش ژئوفیزیک هوایی، در حوزه ذخایر معدنی هنوز برای بخش‌خصوصی جذابیت ندارد اما این سازمان آمادگی خود را برای همکاری در این زمینه‌ها با بخش‌خصوصی اعلام کرده است. جدیدی در پایان بابیان اینکه ذخایر سطحی در ایران شناسایی شده‌اند، بیان کرد: بیشتر اکتشافات در ایران عمقی نیستند اما سازمان زمین‌شناسی به اکتشاف ذخایر در عمق توجه دارد و این کار با روش‌های مختلف انجام می‌شود تا اکتشاف در کشور را متحول کند.

سردرگمی فعالان عرصه اکتشاف

همچنین در این زمینه، سیدسهراب حسینی، مدیرعامل شرکت‌های پویش معدن تجارت آریا و معدن کانسار پویان، گفت: شرکت پویش معدن تجارت آریا، هلدینگ معدنی گروه صنعتی معدنی پویش است که بیش از ۱۵ سال پیشینه فعالیت مستمر در زمینه تامین انواع ملزومات و قطعات یدکی مرتبط با صنایع نفت و گاز و پتروشیمی و تجهیزات صنعت حفاری نفت دارد و هم‌اکنون قادر به عرضه انواع افزودنی‌های گل حفاری ازقبیل فروبار، بنتونیت و باریت است.
وی درباره شرکت معدن کانسار پویان، گفت: معدن کانسار پویان از سوی دانشجویان و فارغ‌التحصیلان رشته مهندسی معدن، در سال ۱۳۸۷ به‌طور رسمی فعالیت خود را آغاز کرد. این شرکت با هدف کمک به اعتلای بهره‌برداری از منابع و ذخایر خدادادی کشور تاسیس شد و با بهره‌گیری از تخصص و توانمندی بالقوه نیروی مهندسی خود در زمینه معدنکاری کشور گام گذاشت. این فعال عرصه اکتشاف بابیان اینکه بیش از ۹۶ درصد معادن ایران از سوی بخش خصوصی اداره می‌شود، تصریح کرد: کمتر از ۴ درصد معادن، دولتی است و عمده کسانی که در بخش معادن کار می‌کنند، بازنشسته‌های بخش دولتی هستند. در صنایع معدنی هیچ حمایتی برای شرکت‌های جوان در نظر گرفته نمی‌شود. بزرگ‌ترهای این عرصه، بازار را برای خود می‌خواهند و بسیاری از شرکت‌های جدید، ورشکسته شده‌اند. توقع ما از بزرگان صنایع اکتشافی و معدنی این است که به جوانان بهای بیشتری دهند.

بررسی چالش‌ها در پنل‌های جانبی

وی در پاسخ به این پرسش که با چه هدفی در دومین همایش و نمایشگاه تخصصی بین‌المللی اکتشاف و مواد معدنی شرکت کرده‌اید، گفت: با توجه به اینکه در پنل‌های جانبی این نمایشگاه چالش‌های اکتشاف مورد بررسی قرار می‌گیرد و علم روز اکتشاف آموزش داده می‌شود، باهدف یادگیری و به‌روز شدن در این زمینه شرکت می‌کنیم تا با اصطلاحات و فناوری‌های جدید اکتشاف مانند آینده‌پژوهشی و توسعه پایدار که از سوی استادان مجرب داخلی و خارجی تدریس می‌شود، آشنا شویم. حسینی گفت: حضور در این نمایشگاه، فرصتی برای گردهمایی شرکت‌هاست. توانمندی‌های صنایع اکتشاف به بخش دولتی و خصوصی عرضه می‌شود. همچنین تلاش می‌کنیم با همفکری با سایر فعالان این عرصه برای مشکلات صنایع اکتشافی راهکاری بیابیم. وی در ادامه با بیان اینکه شیوه‌نامه‌ها و قانون‌های پیچ‌درپیچ، سرمایه‌گذار و فعال عرصه اکتشاف را خسته و سردرگم می‌کند، افزود: تازمانی‌که به یک وحدت رویه در بخش معدن نرسیم، مشکلات همچنان دست و پای معدنکاران را خواهد بست و روند توسعه را با چالش روبه‌رو خواهد کرد. حسینی با بیان اینکه قانون یا شیوه‌نامه مشخصی در محیط‌زیست و منابع طبیعی وجود ندارد، گفت: حدود ۷ درصد از مساحت کل کشور به محدوده‌های اکتشافی اختصاص داده شده و از این میزان کمتر از ۳درصد برای اکتشاف معادن در نظر گرفته‌شده که بخش زیاد آن مربوط به استان‌هایی همچون کرمان، خراسان جنوبی، هرمزگان و یزد است، بخش کوچکی نیز به استان‌هایی همچون آذربایجان غربی و شرقی تعلق دارد.
وی با بیان اینکه معادن در توسعه اشتغالزایی سهم قابل توجهی دارند، افزود: ۹۵ درصد ملزوماتی که اطراف ما است از مداد و شیشه گرفته تا مصالح ساختمانی، از مواد معدنی ساخته‌شد‌ه‌اند. مواد معدنی می‌توانند باعث توسعه یک کشور شوند. ما باید بتوانیم شرایطی امن فراهم کنیم تا با حفظ محیط‌زیست، مواد معدنی، استخراج شده و برای تولید به سمت کارخانه‌ها هدایت شوند.

سخن آخر

گفتنی است دومین همایش و نمایشگاه تخصصی بین‌المللی اکتشاف مواد معدنی با نگرش ویژه بر توسعه پایدار ۸ تا ۱۰ بهمن ۹۷ در هتل المپیک تهران، از سوی شرکت رستاک پاد ویژن برگزار خواهد شد. روزنامه صمت و روزگار معدن به‌عنوان حامیان رسانه‌ای، پوشش خبری این رویداد معدنی را بر عهده‌ دارند.