چرا فرهنگ بیمه مهجور است؟

طی سالیان اخیر صحبت از فرهنگ و توسعه بیمه یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های فعالان صنعت بیمه بوده است تا جایی که به‌نظر می‌رسد مهم‌ترین ضعف صنعت بیمه در کشور، ضعف فرهنگ بیمه در جامعه است، به‌طوری‌که حتی می‌توان ریشه ضریب نفوذ پایین بیمه در ایران را در آن جست‌وجو کرد.

با توجه به اینکه فرهنگ جوامع در رفتار آنها بروز می‌کند با مشاهده رفتار بیمه‌ای مردم می‌توان نتیجه گرفت علم وآگاهی افراد جامعه ما نسبت به نقش بیمه اندک است. حتی گاهی افرادی نیزکه دارای دانش و فرهنگ بالای بیمه‌ای هستند، بعضا به دلایل اقتصادی ممکن است نسبت به خرید بیمه کم‌توجهی نشان دهند.

متاسفانه ما با کمبود سواد بیمه‌ای در جامعه مواجه هستیم. سطح اطلاعات بیمه در میان اکثریت مردم جامعه ما پایین است و آنها با مقوله بیمه ناآشنا هستند و با وجود آنکه دیگر بیمه یک کالای تجملاتی نیست بلکه یک ضرورت است و برای آرامش خاطر، کاهش دغدغه و به‌عنوان نوعی آینده‌نگری در زندگی تک‌تک افراد وجود دارد، اما متاسفانه اهمیت آن هنوز در میان اقشار مختلف جامعه ما احساس نشده است.

همچنین با وجود آنکه تاثیر صنعت بیمه به‌عنوان یک عنصر کلیدی و تعیین‌کننده در توسعه اقتصادی کشورها و اقتصاد جهانی بسیار قابل اهمیت است و اگر دولت‌ها بخواهند به وظیفه حاکمیتی خود در زمینه تامین رشد اقتصادی مستمر جامه عمل بپوشانند، مجبور به رشد و توسعه صنعت بیمه و افزایش ضریب نفوذ آن هستند، اما متاسفانه تاکنون در کشور ما به این مهم توجه زیادی نشده است.

صنعت بیمه جهانی مدام در حال پوست انداختن و تغییر و تحول فزاینده است. به واسطه اقدامات موثر انجام شده طی یک‌سال گذشته صنعت بیمه ایران به واسطه سابقه طولانی خود حتی در مقام مقایسه با کشور چین که بیمه را از سال ۱۹۸۰ آغاز کرده است، راه طولانی در پیش دارد. در سال ۱۳۹۴، میزان بودجه کل کشور به ۳۵۰ میلیارد دلار بالغ شده، در جریان صادرات و واردات کشور نیز بیش از ۱۵۵ میلیارد دلار کالا و خدمات جابه‌جا شده است. همچنین ۹۰ میلیارد دلار (۳۲ میلیارد دلار در بخش ماشین‌آلات و ۵۸ میلیارد دلار در بخش ساختمان) سرمایه‌گذاری صورت گرفته است، اما بخش قابل‌توجهی از پتانسیل‌های بیمه‌ای موجود در این عرصه‌ها، تحت پوشش صنعت بیمه نبوده است.

در مجموع به‌نظر می‌رســد صنعت بیمه کشــور ما مانند سایر موسسات مالــی همچون بانک‌ها دچار تحول اساســی و تکنولوژیک نشــده اســت. اگرچه با تغییر مدیریتی و ایجاد نگرش تخصصی و حرفه‌ای در راس هرم مدیریتی صنعت بیمه شاهد رشد قابل توجه ضریب نفوذ بیمه به بالای ۲ درصد بوده‌ایم ولیکن اگر این تحولات بــه موقع انجام می‌گرفت تاثیر بسیار زیادی در توسعه فرهنگ مطلوب بیمه امروز برجای می‌گذاشت و اقتصاد کشور از ضریب نفوذ بیمه‌ای بیشتری برخوردار می‌شد. بدیهی است با گســترش فرهنگ بیمه، بازار بیمه در کشــور گســترش می‌یابد و صنعت بیمه قادر خواهد بود در بازار نقش فعال‌تری داشــته باشد.

در هر حال برای گسترش فرهنگ بیمه نباید تنها منتظر تبلیغات یا نهاد و سازمان خاصی بود یا صرفا بر لایه مصنوعات و نمادها (محصول، قیمت و … ) تمرکز کرد، بلکه لازم است سایر لایه‌های فرهنگ از جمله ارزش‌ها و هنجارها و مفروضات اساسی و باورهای جامعه مورد توجه قرار گیرد و کلیه عوامل دست اندر کار در صنعت بیمه از بیمه مرکزی، وزارت اقتصاد و فعالان صنعت بیمه گرفته تا وزارت آموزش و پرورش باید در جهــت درک ظرفیت‌هــای فرهنگی، باورها، ســنت‌ها و... جایگاه آنها و به‌طور کلی در هر سه سطح در توسعه فرهنگ بیمه؛ تلاش‌های گسترده و همه‌جانبه‌ای انجام دهند.

در این زمینه باید به ضرورت تربیت نیروی انســانی ماهــر و متخصص، ایجاد نگرش درست و محرک‌های مناسب برای خرید بیمه، شناسایی ترکیب‌های ناسازگار با فرهنگ بیمه و اقدام جهت اصلاح یا حذف آنها، برنامه‌ریزی در مقاطــع تحصیلی مختلف جهت آشنایی بیشتر با فرهنگ بیمه؛ عرضه مطلوب خدمات بیمه‌ای و … تلاش کنند؛ زیرا نهادینه شدن فرهنگ بیمه و پرداخت حق‌بیمه در جامعه یک ضرورت است و باید برای گسترش این فرهنگ تلاش مضاعف کرد.

علیرضا ابراهیم‌پور / مدیرعامل بیمه ملت