فعالیت تجاری حاجی عبدالحسین طهرانی

‌می‌متالز - حاجی عبدالحسین طهرانی، اولاد ارشد حاجی آقابزرگ، از تجار بانفوذ و ثروتمند مشهد در اواخر دوره قاجار بود که پسرانش در این کار با او مشارکت داشتند.

به گزارش می‌متالز، مهم‎‌ترین عرصه فعالیت اقتصادی طهرانی برخلاف پدرش، تجارت و زمین‌داری بود. او اجاره‌داری در زمینه فیروزه را زیاد ادامه نداد. در سال‌های۱۲۵۷-۱۲۵۶ با مال آقابابا تاجر معدنی در معدن فیروزه عبدالرزاقی مشارکت کرد. در ۱۲۵۷ نصف معدن فیروزه طبس را در اجاره داشت؛ اما این مشارکت را قطع و تمام آن به عمادالملک منتقل شد. یکی از علل کنار گذاشتن اجاره معادن فیروزه خراسان ظهور رقبای بزرگی همچون ملک‌التجار و مخبرالدوله بود. به همین جهت، طهرانی بیشتر به ملک‌داری و تجارت خارجه پرداخت. او تاجر مقیم و معتبر مشهد به‌ویژه در زمینه تریاک بود. وی این کالا را به روسیه، هنگ‌کنگ و لندن صادر و در مقابل منسوجات و چای سبز وارد می‌کرد.

طبق گزارش انگلیسی‌ها، او صادرکننده تریاک به هند بود و بیشتر آن‌ها را به کمپانی الباهو داود ساسون می‌فروخت. این تریاک‌ها شامل بی‌روغن و روغنی در قالب باندرول و صندوق بسته‌بندی می‌شد. ارزش کلی صادرات او در اواخر دوره قاجار ۲۰۰هزار تومان برآورد می‌شد. او از مشهد و یزد تریاک می‌خرید و از طریق بندرعباس و بوشهر برای تجارت‌خانه ساسون می‌فرستاد؛ تجارتی که از ۱۲۶۰ تا اوایل دوره پهلوی ادامه پیدا کرد و به خاطر ریسک فراوان بار‌ها مشکلاتی برای خانواده طهرانی به‌وجود آورد. یک خطر بزرگ، فرازونشیب قیمت‌ها به خاطر آفت‌های طبیعی نظیر تگرگ و خشکسالی بود. طبق گزارش ابوالقاسم ملک التجار در ۲۱اردیبهشت۱۲۶۳ پسر حاجی آقا بزرگ یک فقره تریاک در یزد به قیمت ۱۹تومان فروخت؛ اما بعد از چند روز خودش آن را به قیمت ۲۱تومان خرید. یکی از شیوه‌های فعالیت طهرانی در مشهد قرض دادن پول به افراد در قبال ذمه املاک بود.

به‌عنوان نمونه در آذرماه۱۲۶۶ مبلغ ۴۰تومان به میرزا احمد نجار و کربلایی محمدجعفر جدیدالاسلام تاجر داد تا ۷ماه بعد کارسازی کنند. بار دیگر در ۱۰آبان۱۲۸۸ مبلغ ۳۲تومان به علیخان وظیفه‌خوار دولت انگلیس داد تا بعد از ۶ماه از قرار ماهی ۶تومان و نیم به مدت ۵ماه بابت مواجب خادمی پرداخت کند و مستوفی خزانه‌داری دولت انگلیس آن را از حقوق علیخان کسر کند. حاجی عبدالحسین طهرانی، تاجر صحیح‌العملی بود که تجارت‌خانه‌اش مدت مدیدی فعالیت کرد و پیوسته بر نیکنامی و درستکار‌ی‌اش افزود. او صادراتش را به نحو مخصوصی ارسال می‌کرد؛ به‌طوری‌که نسبت به دیگر محصولات به خاطر حسن عملش همیشه مبلغی گران‌تر به فروش می‌رسید. این تجارت‌خانه در خراسان و بعضی نقاط دیگر مشغول تجارت بود و تقریبا مدت ۶دهه تا زمان فوت بنیان‌گذار آن هیچ‌گونه فتوری در آن راه نیافت و با بعضی از کمپانی‌های خارجی طرف معامله بود.