نگاه جدید ارزی از دریچه ثبات/ رشد بی‌رویه قیمت‌ها مهار شد

به گزارش می‌متالز، پس از سقف‌شکنی‌های پی در پی قیمت دلار و بی‌ثباتی در بازار ارز در هفته‌های گذشته، شاهد ریزش قیمت‌ها در همین دو سه روز بودیم به نحوی که نرخ دلار از کانال ۴۴ هزار تومانی با کاهش قابل توجه چندکاناله مواجه شد. در واقع این دستاورد، نتیجه اعلام سیاست‌های «محمدرضا فرزین»؛ رئیس کل جدید بانک مرکزی در اولین ساعات کاری‌اش بود که دلالان را آچمز کرد و اگرچه به اصطلاح فعالان بازار، نرخ دلار فواره‌ای بالا رفته بود؛ اما سرسره‌ای پایین آمد.

فرزین در حالی در تشریح سیاست‌های ارزی خود از دلار ثابت ۲۸ و هزار ۵۰۰ تومانی نیما و راه اندازی بازار مبادله‌ای و نزدیک شدن نرخ بازار آزاد به این بازار سخن گفته که برخی نسبت به این سیاست نقد‌هایی وارد کرده اند و معتقدند بازار دستورپذیر نیست و نباید قیمت دستوری برای آن در نظر داشت؛ استدلالی که هر چند درست است، اما به این معنی نیست که رئیس کل جدید بانک مرکزی آن را نقض می‌کند و نگرش دیگری دارد.

در هر صورت این تصمیم جدید به عنوان سیاست موقت و کوتاه مدت یکساله مد نظر قرار گرفته است و در شرایط خاص کنونی توانست ترمز رشد افسارگسیخته ارز را بکشد.

اگرچه سیاست تثبیت موقتی است و نقش مسکنی برای شوک ارزی را ایفا می‌کند، اما نباید به عنوان یک نوع درمان به آن نگریست بلکه باید راهکار‌ها و سیاست‌های دیگری هم به کار بست تا جلوی نوسانات گرفته شود و به یک نظام ثابت ارزی البته مبتنی بر عرضه و تقاضا برسیم؛ تفکری که به نظر می‌رسد جزو برنامه‌های آتی بانک مرکزی با سکاندار جدیدش باشد.

به هر حال رئیس کل جدید بانک مرکزی قصد دارد بساط ارز چند نرخی را جمع کند و فعلا به گفته خودش فقط نرخ نیما و مبادله را به جریان می‌اندازد و فاصله نرخ بازار آزاد و ارز مبادله‌ای را برمی‌دارد؛ البته اگر سودجویان سنگ‌اندازی نکنند!

محمدرضا فرزین در اولین ساعات کاری خود در مسند ریاست کل بانک مرکزی، برنامه‌های این بانک برای مدیریت بازار ارز را تشریح و دو وظیفه اساسی بانک مرکزی را حفظ ارزش پول و تورم اعلام کرد.

او در گفت‌وگوی تلوزیونی خود در روز جمعه نهم دی ماه، چند ساعت بعد از گرفتن حکم ریاست‌اش، از ادامه اجرای سیاست‌های اعتباری و پولی در راستای ثبات اقتصاد کلان که در یکسال گذشته تدوین شد گفت و سیاست جدید خود در بانک مرکزی را نیز سیاست تثبیتی دانست که براساس آن نرخ ارز تثبیت و دغدغه فعالان اقتصادی کشور نیز برطرف خواهد شد.

فرزین این خبر مهم را هم داد که نرخ سامانه نیما روی قیمت ۲۸ هزار و ۵۰۰ تومان تثبیت خواهد شد و واردات همه کالا‌های اساسی و مواد اولیه و ماشین‌آلات هم با این نرخ تامین می‌شود. به اعتقاد او، مصارف ارزی دیگر که حدود ۴۰ مورد است هم در بازار مبادله ارزی که به زودی راه اندازی می‌شود، تامین خواهد شد. رئیس کل جدید بانک مرکزی از تصمیم خود مبنی بر نزدیک شدن این نرخ به بازار آزاد گفت و افزود: همه نیاز‌های ارزی را در نیما و بازار مبادله ارزی تامین خواهیم کرد و بازار ارز آزاد را به‌طور مستمر کوچک و نرخ آن را به نرخ بازار مبادله ارزی نزدیک خواهیم کرد.

پس از تشریح سیاست‌های جدید، برخی منتقدان که همیشه انگشت اتهام‌شان آماده نقد است؛ از این برنامه‌های فرزین به عنوان سیاست ارزی دستوری و تکراری یاد کردند و گفتند این برنامه‌ها نتیجه‌ای نخواهد داشت و باز هم شاهد تجربه تلخ گذشته خواهیم بود!

این درحالی است که بی‌شک ثمره هر تلاشی نیاز به زمان دارد و باید صبر داشت و دید چه نتیجه‌ای از این سیاست‌ها عاید اقتصاد خواهد شد.

سیاستی برای بهبود معیشتی مردم

از طرفی، سیاست ارزی جدید به این معناست که مواد اولیه و کالا‌های سرمایه‌ای با نرخ ۲۸۵۰۰ تومان تامین می‌شود و سایر خدمات و تقاضا‌های ارزی در بازاری که بازار مبادله عنوان شده به متقاضیان عرضه خواهد شد؛ بنابراین قطعا چنین اقدامی نتیجه معیشتی مثبتی به همراه خواهد داشت که بعد از تثبیت اوضاع می‌توان نسبت به بهبود و اصلاح ادامه مسیر اقدام کرد.

ما در دوره‌های گذشته نیز سابقه نرخ ثابت ۱۲۲۶ تومانی برای دلار را داشتیم که توانست بازار را به سمت یکسان‌سازی سوق دهد و بعد از آن هم مرکز مبادله ارزی ایجاد شد تا صادرکنندگان عرضه خود را با قیمتی نزدیک به ارز بازار در اختیار واردکنندگان و سایر متقاضیان قرار دهند، در حال حاضر نیز به نظر می‌رسد با سیاست‌های جدید رئیس کل جدید بانک مرکزی هم شاهد چنین فرآیند مشابهی باشیم. به‌طور قطع این تصمیم می‌تواند در معیشت مردم و قیمت‌ها در بازار‌های محتلف تاثیرگذار باشد؛ البته به شرط آنکه به درستی اجرا شود و از مسیر اصلی و هدف خود منحرف نشود!

برخی اقتصاددانان، سیاست اعلام شده رئیس کل جدید بانک مرکزی را گام رو به جلو می‌دانند و البته این موضوع را هم بیان می‌کنند که باید قید عرضه ارز در نیما از روی دوش صادرکنندگان غیرنفتی برداشته شود که به نظر می‌رسد اینطور باشد.

بسیاری از صادرکنندگان پیش از اعلام سیاست‌های جدید هم نسبت به این موضوع نقد داشتند. در واقع فشار‌هایی که روی برخی صادرکنندگان به ویژه حوزه کشاورزی بود هم باید مورد توجه قرار گیرد؛ چرا که این صادرکنندگان همواره نسبت به فروش ارز خود در بازار نیما با نرخ پایین‌تر از بازار آزاد گله‌مند بودند، چون باید مواد اولیه تولید را با ارز بازار آزاد تهیه می‌کردند، اما ارز صادراتی را با نرخ نیما می‌فروختند!

اما خوشبختانه با این سیاست رئیس کل جدید بانک مرکزی به نظر می‌رسد صادرکنندگان دیگر مجبور نباشند ارز‌های خود را با نرخ ۲۸ هزار و ۵۰۰ تومان در سامانه نیما عرضه کنند.

در آخر اینکه ...

اگرچه بانک مرکزی متولی سیاست‌های پولی و اعتباری و کنترل نرخ تورم در اقتصاد است، اما قطعا نیاز به همراهی دیگر دستگاه‌ها هم دارد. به عبارت دیگر داستان ارز و وضعیت هزارتوی بازار یک موضوع فراجناحی است که همه نهاد‌ها و وزارتخانه‌ها باید دست به دست هم بدهند تا مشکلات و چالش‌های پیش‌رو برای محقق کردن بسته جدید ارزی «فرزین» اجرایی شود و بتوان به بازار باثبات ارزی هم رسید.

از طرفی، انتقاد‌ها به سیاست جدید بانک مرکزی با تغییر سکاندار آن در حالی مطرح می‌شود که اولا هنوز زود است تا نسبت به آن اظهار نظر کرد و باید به اجرای آن زمان داد تا حداقل نتیجه اولیه حاصل شود تا با بررسی و واکاوی آن به نتایج بهتری رسید.

دوما اینکه این تصمیم و اتفاق به هر حال ترمز رشد افسارگسیخته نرخ ارز را کشید و هرچند موقت، وضعیت را تعدیل کرد و امید است این بسته ارزی جدید به درستی اجرا شود و شاهد تغییرات کوتاه مدت و بلند مدت مثبت در بازار ارز و اقتصاد کشور باشیم.

منبع: شبکه خبری اقتصاد و بانک ایران (ایبنا)