دستمزد کارگران، متناسب با خطر کار در معادن نیست

به گزارش می متالز، از این‌رو این پرسش مطرح است که آیا سختی کار در معدن باید در میزان دستمزد کارگران تاثیر بگذارد؟ در پاسخ به این پرسش، کارشناسان می‌گویند میزان حقوق کارگران براساس قانون کار تعیین می‌شود و قانون برای اینکه عدالت در دریافت دستمزدها رعایت شود، میزان ساعت کاری و دشواری کار در معادن را در نظر گرفته و برای آنها حقوق و مزایا در نظر می‌گیرد. باید این نکته را در نظر داشت که دستمزد کارگرانی که در معادن زغال‌سنگ کار می‌کنند ‌نسبت به دیگر معادن بیشتر است چراکه احتمال انفجار و از دست دادن جان کارگران در این معادن زیاد است.

کمیسیون اجتماعی، پیگیر حقوق کارگران

عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس شورای اسلامی گفت: توجه به معادن جزو برنامه‌های وزارت صنعت، معدن و تجارت و کمیسیون صنایع و معادن مجلس است و در بودجه هم در بعد درآمدی و هزینه‌ای به معدن توجه ویژه‌ای شده است.
ولی ملکی با اشاره به اینکه معادن در ایران از ظرفیت‌های ویژه‌ای برخوردار هستند، بیان کرد: معادن در جهان، جایگاه ویژه‌ای دارند، در حالی که در ایران از معادن و ظرفیت‌های آن غافل هستیم و آن طور که باید بهره‌گیری نمی‌کنیم.
وی ادامه داد: سالانه حداکثر ۱۰ میلیارد دلار صادرات مواد معدنی داریم و به راحتی می‌توانیم مواد معدنی را جایگزین نفت کنیم تا تحریم هم بر کشور اثر نکند. عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس با بیان اینکه معدنکاران مانند دیگر کارگران مورد توجه هستند، تصریح کرد: کارگران این بخش هم تابع ضوابط قانون کار هستند اما مشکلات حادی دارند. شرایط شغلی این افراد بسیار سخت و زیان‌آور است. آنها در دل زمین و تاریکی در شرایط بسیار سخت کار می‌کنند. این نماینده مجلس با تاکید بر اینکه کمیسیون اجتماعی مجلس پیگیر حقوق کارگران معادن ایران است اظهار کرد: می‌دانیم که کارگران معادن از نظر معیشتی وضعیت بدی دارند، به همین دلیل توجه به حقوق کارگران و معدنکاران در کمیسیون اجتماعی مورد توجه قرار گرفته است که در برابر قانون کار و ضوابط موجود به وضعیت آنها رسیدگی می‌شود، البته قانون کار با جزییات به مسائل پرداخته است اما چنانچه برای کمیسیون صنایع و معادن مجلس هم شکایت همراه با مستندات ارسال شود، در اولویت ما قرار خواهد گرفت. ملکی با اشاره به موضوع حقوق دولتی، گفت: اگر درآمد عوارض دریافتی از معادن نباشد اداره امور امکان‌پذیر نیست. بنابراین حقوق دولتی معادن نباید برای آنها دردسرساز شود، ضمن آنکه سرمایه‌داران معادن نباید خام‌فروشی کنند زیرا ضربه مهلکی به کشور و حوزه معدن است. ما باید با تبدیل محصول به فرآورده با ارزش افزوده بالا، سودآوری را برای حوزه معدن رقم بزنیم. این نماینده مجلس شورای اسلامی در پایان گفت: باید نگاه و فناوری در این بخش تغییر کند و توجه به بخش فرآوری مواد معدنی بیشتر شود. این موضوع نیازمند سرمایه‌گذاری است. اگر به فرآوری توجه شود سود بالایی برای سرمایه‌گذاران معدن خواهد داشت که در برابر حقوق دولتی که برای آنها مشکل‌ساز شده، بسیار بیشتر است.

بهره‌دار، ملزم به ‌رعایت قانون کار است

همچنین در این زمینه، محمد مجتهدزاده، رئیس کمیته زغال‌سنگ خانه معدن ایران، اظهار کرد: بهره‌برداران معادن موظفند بر اساس قانون کار دستمزد کارگران را پرداخت کنند. از آنجایی که کار و فعالیت در معادن زغال‌سنگ دشوار است، بهره‌برداران این معادن، خود را ملزم به ‌رعایت قوانین کار می‌دانند.
وی در ادامه با بیان اینکه شرایط اقتصادی حاکم بر کشور انگیزه کافی را برای معدنکاران ایجاد نمی‌کند، گفت: سختی کار در معادن زغال‌سنگ اثبات شده است و بهره‌برداران باید سختی کار را در محاسبات حق بیمه، دستمزد، سنوات و بازنشستگی پیش از موعود لحاظ کنند که این مهم در بیشتر معادن زغال‌سنگ رعایت می‌شود.
رئیس کمیته زغال‌سنگ خانه معدن ایران، با بیان اینکه مشاغل سخت و زیان‌آور مقررات ویژه‌ای دارند، تصریح کرد: اداره کار، قوانین و مصوبه‌های سختی کار را به بهره‌برداران ابلاغ کرده و در این مصوبه‌ها نحوه محاسبه ساعات کاری، اضافه‌کاری و بازنشستگی کارگران معدن تعیین شده است. این فعال معدنی درباره لزوم رعایت ایمنی معادن زغال‌سنگ، بیان کرد: رعایت نکات ایمنی در معادن زغال‌سنگ اهمیت ویژه‌ای دارد. در این معادن کنترل هوای محیط معدن از نظر سلامت، مقدار اکسیژن و کنترل گاز دارای اهمیت ویژه است، از این‌رو کوچک‌ترین خطا احتمال بروز حادثه را تشدید می‌کند. به‌همین دلیل برای اینکه کارگران در این معادن مشغول فعالیت شوند باید با دستمزد بالا و تسهیلات ویژه برای آنها انگیزه ایجاد کرد.

مبنای دوگانه محاسبه دستمزد کارگران

همچنین در این زمینه، حمیدحاج‌اسماعیلی، کارشناس بازار کار گفت: محاسبه دستمزد کارگران معدن ۲ مبنای کلی دارد؛ نخست اینکه حقوق کارگران معادن وابسته به دولت، در ردیف دستمزد برنامه و بودجه محاسبه می‌شود. دوم اینکه در ۲ دهه گذشته، بسیاری از معادن کشور به بخش خصوصی واگذار شدند و حقوق کارگران در این معادن، بر اساس قانون کار محاسبه می‌شود. وی با بیان اینکه دستمزد بنگاه‌های مشمول قانون کار، به‌وسیله شورای‌عالی کار محاسبه می‌شود، تصریح کرد: ۱۳ میلیون و ۷۰۰ هزار شاغل در سازمان تامین ‌اجتماعی ثبت شده‌اند که در پایان هر سال، دستمزد این افراد برای سال آینده بر اساس مصوبه شورای‌عالی کار، بین کارگران، کارفرمایان و دولت، تعیین می‌شود.
حاج‌اسماعیلی ادامه داد: طرح طبقه‌بندی مشاغل باید در بنگاه‌های اقتصادی که بیش از ۵۰ نیروی کار دارند، اجرا شود. این طرح تخصصی برای حقوق و مزایاست و در آن، تحصیلات، سمت و تجربه محاسبه می‌شود اما اگر کارگاهی کمتر از ۵۰ نیروی کار داشته باشد حداقل قانون کار برای آن محاسبه می‌شود. در این قوانین، یک نحوه محاسبه دیگر وجود دارد که مشمول مشاغل سخت و زیان‌آور است، به این معنا که اگر شغلی سخت باشد هم قانون کار تاکیداتی بر آن دارد و هم شغل بر اساس مصوبه‌ها و آیین‌نامه‌ها محاسبه می‌شود. این کارشناس بازار کار درباره حداکثر ساعت کاری مشاغل سخت و زیان‌آور، گفت: ۶ ساعت، حداکثر ساعت کاری کارگران معدن است. کار در معادن معافیت‌هایی را برای کارگران به همراه دارد؛ به عنوان مثال در زمان بازنشستگی برای آن معافیت‌های در نظر می‌گیرند، به این معنا که هر یک سال کار در معادن مساوی با ۶ماه سنوات ارفاقی است. به‌عبارت دیگر اگر کارگری در معدن ۲۰ سال کار کند با ۳۰ روز حقوق بازنشسته می‌شود. مزایای دیگر این است که نمی‌توان به این کارگران کار اضافی محول کرد و حق سختی کار، به ازای شرایطی که در کار دارند به آنها تعلق می‌گیرد. وی در ادامه بیان کرد: سختی‌ کار به شرایط معدن بستگی دارد. اگر شرایط کاری شخصی در معدن ویژه بوده و وی دارای پست و مقامی باشد برای آن امتیازهای ویژه در نظر می‌گیرند. همواره باید این نکته را در نظر گرفت که کار در معادن، بسیار دشوار و ریسک خطر، بالا و ایمنی در آن پایین است. حاج‌اسماعیلی در پاسخ به این پرسش که آیا نسبتی بین دستمزد کارگران و میزان خطر کار در معدن وجود دارد، گفت: معدنکاری جزو مشاغل سخت است. حوادث ناشی از کار در ایران در تمام بخش‌ها ‌نسبت به کشورهای توسعه‌یافته ۴ برابر است. در این بین علت‌های متعددی وجود دارد که یکی از آنها، رعایت نکردن استانداردها و ایمنی بهداشت در کارگاه‌هاست. به گفته این کارشناس بازار کار، بیشترین تلفات و حوادث در کارگاه‌های ساختمانی وجود دارد و درحال‌حاضر نظارت‌ دقیق بر این فعالیت‌ها کمتر شده است. پس از کار در ساختمان، معدنکاری بیشترین تلفات جانی را به خود اختصاص داده است.
پس از اینکه مسئولیت اداره معادن به بخش‌خصوصی واگذار شد، دولت استانداردها و نظارت‌ها را به‌درستی انجام نمی‌دهد، از این‌رو شاهد برخی حوادث در معادن هستیم. وی در پایان خاطرنشان کرد: بخش خصوصی برای اینکه از سوددهی بالا برخوردار باشد هزینه چندانی برای آموزش کارگران در نظر نمی‌گیرد و این عوامل باعث دیده شدن خطر در معادن شده است. کار در بنگاهی که فعالیت در آن همراه با خطر است باعث افزایش دستمزد کارگران می‌شود، از این‌رو در معادن باید شاهد پرداخت بالاترین حقوق کارگری باشیم.

سخن آخر

در تمام جهان، کارگران معدن از حقوق و مزایای ویژه برخوردار هستند، در حالی‌ که سخت‌ترین شغل جهان، در ایران حقوق و دستمزدی معادل مشاغل دیگر دارد. البته بنا به گزارش خبرنگار روزگار معدن، حال فیش‌های حقوقی کارگران معادن دولتی ‌نسبت به معادن خصوصی بهتر است و کارگران دولتی با توجه به سختی کار، حقوق و مزایای ویژه دریافت می‌کنند. همچنین باید این نکته را در نظر گرفت که دشواری کار کارگران بخش‌خصوصی ‌نسبت به معادن دولتی بیشتر است. اینجاست که باید گفت در شرایط فعلی اقتصادی که شاهد تورم در اقتصاد کشور هستیم باید تمهیدات ویژه‌ای برای کارگران معدن در نظر گرفته و میزان حقوق و دستمزد این کارگران با تساهل بیشتری محاسبه شود.