چالش‏‏‏‌های گذشته چراغ راه آینده تونل‏‏‏‌سازی

به گزارش می‌متالز، در ابتدای مراسم مرتضی قارونی نیک، رئیس انجمن تونل ایران به عنوان سخنران نخست اظهار کرد: تونل جزو سازه‌های زیربنایی است و در صنایع و امور مختلف همچون انرژی، استحصال آب، استخراج معادن، صنایع نظامی و صنایع استراتژیک مورد استفاده قرار می‌گیرد. تاکنون سه کنفرانس تونل پیش از سال ۱۳۷۹ و ۱۰ کنفرانس ملی، منطقه‌ای و بین‌المللی بعد از سال ۱۳۷۷ برگزار شده است. سابقه برگزاری همایش‌های دو سالانه تونل با مشارکت سازمان‌ها و مراکز مرتبط و دانشگاه‌ها و موسسات علمی و تحقیقاتی حاکی از آن است که این همایش یک رویداد علمی و کاربردی با حضور محققان، استادان، مهندسان و دانشجویان بوده و به همت دست اندرکاران تونل سازی پیشرفت‌هایی در زمینه اجرا و طراحی تونل در کشور صورت گرفته است. برای استفاده بهتر در مواردی همچون فضا‌های زیرزمینی در مراکز شهری و استفاده بیشتر از معادن زیرزمینی، پیش‌بینی و کنترل بهتر ریسک، استفاده از سیستم‌های مکانیزه و کنترل ابزار و تجهیزات، پیشروی در زمینه ساخت تجهیزات نیاز به توجه بیشتری در صنعت تونل برگزاری چنین کنفرانس‌هایی ضروری است.

وی افزود: در این کنفرانس به تجزیه و تحلیل هر آنچه در این صنعت اتفاق افتاده خواهیم پرداخت. صنعت تونل سازی ایران در مقایسه با کشور‌های پیشرفته در جایگاه قابل قبولی قرار دارد. کنفرانس چهاردهم تونل ایران با عنوان درس آموخته‌های چالش‌های گذشته برگزار می‌شود و سعی بر آن است که آنچه در این چهار دهه انجام شده مورد بررسی قرار گیرد و ضعف‌ها و چالش‌ها بیان شوند. در این کنفرانس مقالات و سخنرانی‌های تخصصی در پنل‌های مختلف طی چهار روز به صورت پوستر و شفاهی ارائه خواهد شد. استفاده از تجربیات گذشته چراغ راه آینده است و با توجه به این موضوع چالش‌های گذشته، فعالیت‌های انجمن تونل مورد بررسی قرار گرفته و باتوجه به آنچه انجام شده برنامه‌ها و اهدافی ترسیم شده که باید پیگیری شوند. مهم‌ترین فعالیت‌های انجمن طی سال‌های اخیر تحکیم ارتباط با شرکت‌های بین‌المللی بوده و عضویت اعضای این انجمن در انجمن بین‌المللی را می‌توان نام برد. همکاری و هماهنگی در جهت ایجاد و افزایش فضا‌های زیرزمینی از دیگر فعالیت‌های این انجمن به حساب می‌آید. انجمن تونل حدود یک‌هزار و ۲۰۰ نفر عضو دارد که ۶۵۰ نفر عضو پیوسته بوده و همچنین حدود ۲۰۰ شرکت در انجمن فعال هستند. سعی بر ارتقای بیشتر در حوزه‌های تحقیقاتی، تهیه تفاهم نامه‌هایی بین دانشگاه‌ها و سازمان‌ها و صنایع در جهت بررسی نقش انجمن در راستای بهبود صنعت تونل، ایجاد همکاری انجمن با نهادها، طراحی و اجرای تونل در آینده از دیگر اهداف انجمن تونل ایران به حساب می‌آیند.

سابقه درخشان صنعت تونل در ایران

در ادامه کنفرانس علی اکبر محرابیان، وزیر نیرو گفت: تونل برای بشریت بسیار مهم است، سازه‌ای که می‌تواند نقش‌های متفاوتی را ایفا کند. ایرانی‌ها بیش از ۳هزار سال سابقه طراحی و اجرای تونل‌هایی را دارند که پایداری و کارآمدی آن‌ها در طول سالیان دراز به بشریت اثبات شده است. ۲‌هزار سال پیش از میلاد بابلی‌ها در بین النهرین برای انتقال خطوط آب از تونل استفاده می‌کردند و همچنین مصری‌ها سابقه دیرینه‌ای در این صنعت دارند و بیشتر به منظور دفن پادشاهان خود از روش حفر تونل استفاده می‌کردند. در مصر باستان رسم دیرینه‌ای بود که با حفر تونل‌های طولانی و تودرتو پادشاهان را با گنجینه‌های آن‌ها دفن می‌کردند. پروژه‌های متعددی در حوزه تونل سازی در کشور‌های مختلف توسط مهندسان و متخصصان ایرانی به مرحله اجرا رسیده و در این زمینه خدمات فنی و مهندسی متعدد ایران به سایر کشور‌ها صادر شده است. شاخص این پروژه‌ها را می‌توان در کشور‌های عراق، سریلانکا و تاجیکستان و بسیاری دیگر از کشور‌ها مشاهده کرد. می‌توان در این باره به ساخت بزرگ‌ترین مغار نیروگاه‌های برق آبی با ارتفاع بالغ بر ۶۰۰ متر توسط متخصصان و مهندسان ایرانی در سریلانکا اشاره کرد. این امر جزو افتخارات مهندسی این مرزوبوم به شمار می‌رود.

محرابیان عنوان کرد: ایران در منطقه خشک و نیمه خشک واقع شده است، وجود نقاط متراکم جمعیتی و نیاز به مصرف آب که با محل بارش‌ها و منابع آبی کشور فاصله دارد، استفاده از تونل‌ها برای انتقال آب را ضروری می‌کند. انتقال آب فقط منحصر به آب‌های سطحی و بارش‌ها نیست؛ بلکه در سال‌های اخیر انتقال آب دریا به عنوان یک موضوع مهم در دستور کار وزارت نیرو قرار گرفته است. یک پروژه بزرگ در کشور در دهه ۸۰ طراحی شد و عملیات اجرایی آن آغاز و در دهه ۹۰ نیز به مرحله بهره برداری رسید که به عنوان نخستین خط انتقال آب دریا به فلات مرکزی محسوب می‌شود. علاوه بر این پروژه خطوط دوم تا پنجم نیز در دستور کار قرار گرفت و امروز به عنوان پروژه‌های مهم کشور در مرحله اجرا قرار دارد. بی تردید در اجرای این پروژه‌ها ناگزیر به استفاده و بهره مندی از ظرفیت تونل‎ها به عنوان سازه‌های ارزان‌قیمت برای انتقال آب هستیم.

وزیر نیرو تاکید کرد: در پیشبرد بسیاری از طرح‌ها در جهان در مسیر حفاری به رفتار‌های ناشناخته‎ای از زمین می‎رسیم که موجب می‌شود نتوانیم مطابق مطالعات پروژه به اهداف خود برسیم، نمونه آن پروژه انتقال آب به دریاچه ارومیه است. در پروژه‌هایی بدون توجه به مسائل محیط زیست آسیب‌هایی به آب‌های زیرزمینی، چشمه‌ها و... وارد شده است. باید توجه داشت که علم تونل سازی مقابل محیط زیست قرار نگیرد. امروزه در کشور برای احداث خطوط فاضلاب و آب با روش‌های لوله گذاری و غیرمهندسی روبه رو هستیم که ایمنی را دچار مشکل می‌کند و درعین حال زمان‌براست، بنابراین استفاده گسترده از روش‌های جدید حفاری در تونل‌های با عمق کم می‌تواند مسیر جدیدی را باز کند.

لزوم استفاده از دانش شرکت‌های دانش بنیان

محرابیان به نقش و اهمیت بهره مندی از شرکت‌های دانش بنیان و فناور برای پیشبرد پروژه‌های حفاری تونل اشاره کرد و گفت: وزارت نیرو در این زمینه با مشارکت یکی از شرکت‌های دانش بنیان توانست هزینه پیشبرد طرح را کاهش و سرعت کار را افزایش دهد. بر این اساس چنانچه در این زمینه از ظرفیت شرکت‌های دانش بنیان به خوبی استفاده کنیم نتایج خوبی را دریافت خواهیم کرد. عمده تجهیزات برای پیشبرد امور مهندسی، وارداتی است، لازم است انجمن تونل ایران به شرکت‌های دانش بنیان داخلی اعتماد کند و از ظرفیت این شرکت‎ها برای پیشبرد طرح‎ها بهره‌مند شوند تا تجهیزات داخلی سازی شوند. لازم است سرعت پروژه‌ها با استفاده از ابزار مهندسی افزایش یابد، گلوگاه پیشبرد برخی از پروژه‌هایی که امروز در دستور کار وزارت نیرو و دولت بوده، تونل است. هزینه نیز موضوع دیگری در تعریف و پیشبرد پروژه‌ها مطرح می‌شود. در شرایطی که دولت سیزدهم فعالیت خود را آغاز کرد، به دلایل مختلف بسیاری از پروژه‌های وزارت نیرو به کندی پیش می‌رفت یا مسکوت مانده بود، اما تلاش شد که با تامین اعتبارات لازم این پروژه‌ها سرعت گیرد.

منبع: دنیای اقتصاد