پدر صنعت لوازم‌خانگی

به گزارش می‌متالز، محمدتقی برخوردار، از سال‌۱۳۴۱ تا ۱۳۵۶ یعنی از ۳۸ تا ۵۳ سالگی با مشارکت سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی به تاسیس کارخانه‌های متعدد پارس الکتریک باتری، پارس توشیبا و لوازم‌خانگی پارس اقدام کرد و طی ۱۵ سال‌توانست مدیریت و مالکیت کارخانه‌ها را به‌کارکنان ایرانی منتقل کند. یکی از مهم‌ترین بنگاه‌های اقتصادی او شرکت‌های خانوادگی است.

در این شرکت‌های خانوادگی می‌توان کسب‌وکار خانواده، رابطه خانواده و موفقیت هر خانواده در کسب‌وکار را ارزیابی کرد. در غیاب یک نظام اجتماعی - مانند اشرافیت غربی- در ایران، شرکت خانوادگی می‌توانست حداقل دو زمینه مهم اقتصادی و اجتماعی را به یکدیگر مرتبط سازد. شرکت خانوادگی برخوردار به‌عنوان یکی از بنگاه‌های خانوادگی تا پایان حیات حاج محمدحسین برخوردار فعال بود.

حاج محمدتقی از سال‌۱۳۳۶ تا سال‌۱۳۵۷ این شرکت را به‌صورت مستقل اداره می‌کرد. سه نسل از خاندان برخوردار بین سال‌های ۱۲۸۰ تا ۱۳۵۷ در این شرکت به‌عنوان یک موسسه اقتصادی فعالیت داشتند. نسل اول این خاندان حاج محمد‌مهدی فرزند حسین است.

وی در زمینه ملک داری و تجارت چای با هندوستان فعالیت می‌کرد. از آنجا که ایران دچار آب و هوای نسبتا خشک و کمبود آب بود، حاج محمد مهدی توانست مانند پیشینیان خود با این مشکل مبارزه کند. خانواده حاج محمدتقی از خانواده‌ای از مهرشاه یزد بود که بعد از تاسیس ثبت‌احوال در ایران نام‌های مختلفی مانند مرشد، امین، برخوردار و آگاه برای خود برگزیدند و عده‌ای اعتقاد دارند که، چون صاحب ثروت و مکنت بودند، ملقب به برخوردار شدند. سه نسل از خاندان برخوردار تا سال‌۱۳۵۷ به‌عنوان یک موسسه اقتصادی فعالیت داشتند. پدر حاج محمدتقی یعنی حاج محمدحسین برخوردار از بازرگانان معروف بود.

او مبادلات تجاری گسترده‌ای با شهر‌های بمبئی، کراچی و کلکته هند داشت و در داخل کشور با شهر‌های مشهد، تهران، کرمان، بندرعباس، بوشهر، همدان، اهواز، تبریز، اصفهان و سبزوار دادوستد داشت. این مراودات در حالی انجام می‌شد که ایران به‌دست متفقین اشغال شده و امنیت راه‌ها به مخاطره افتاده‌بود، از همین‌روی از معدود روز‌هایی که جاده‌ها باز بود برای تسریع مبادلات، کالا را برای همکارانش به شهر‌های مجاور می‌فرستاد تا کالا از آنجا به شهر موردنظر فرستاده شود. برخوردار در فروردین ۱۳۲۳ با تجارتخانه کرامتی در تهران، چای، زردچوبه و فلفل معامله می‌کرد. یکی دیگر از ابداعات حاج محمدحسین در زمینه خرید ملک و زمین به این‌صورت بود که آن‌ها را از طریق حفر چاه و قنات آباد می‌کرد.

شروع کسب‌وکار برخوردار در تهران، تفاوت زیادی با یزد داشت. تهران مرکز ثقل سیاست، اقتصاد، آموزش، مراکز فرهنگی مدرن، ارتباطات و اطلاعات نوین و محل واردات آخرین تولیدات اروپا و آمریکا در کشور بود. چشم‌انداز تهران، برای مردی که همیشه آینده را می‌دید، جاذبه خاصی داشت. حمایت پدر، در عین دور‌بودن به لحاظ فاصله جغرافیایی، استقلال عمل او را تا حد زیادی حفظ کرد.

این موضوع در اولین تجربه‌های تجاری مستقل او، خود را نشان داد. سال‌۱۳۲۴ هنگامی که ارتش آمریکا و متفقین، ایران را ترک می‌کردند و اقدام به‌فروش ماشین و بسیاری از وسایل خود کردند، او مقداری از این کالا‌ها را خریداری کرد. این کالا‌ها عموما ارزان‌تر از محصولات سایر کشور‌ها عرضه شده‌بود.

وی در همین حال به پدرش پیشنهاد کرد که مقدار بیشتری از آن را خریداری کند، زیرا فرصتی بود تا به مبادله اجناسی بپردازد که تا آن زمان در تجارتخانه پدرش، آن‌ها را ندیده بود. این تجربه موفق شهامت ورود او را به حوزه‌های نوین بیشتر کرد. حاج محمدتقی، چون کارت بازرگانی نداشت، از کارت پدر برای واردات چای، رنگ، نخ و مس و صادرات پسته، حنا، بادام و زیره استفاده می‌کرد و کار‌های گمرکی، بانکی، اتاق تجارت، وزارت دارایی، تخلیه و ارسال کالا و مکاتبات مربوطه را انجام می‌داد. پس از جنگ‌جهانی دوم به کشور‌هایی مانند آلمان و ژاپن که کالاهایشان را به بهای کمتر و مرغوب‌تر عرضه می‌کردند، تمایل بیشتری داشت و درنظر داشت دفتری در آمریکا (در ۲۴ سالگی) اجاره کند. در تجارت به‌ویژه با آمریکایی‌ها دقت خاصی می‌کرد. در کار تجاری مشترک داخلی، روی موقعیت طبقاتی تعصب نداشت. خرید نقدی کمتر انجام می‌داد.

گاهی سفته‌های مدت‌دار را برای تامین نقدینگی با بهای کمتر می‌فروخت، گاهی صدی‌هجده از بازار می‌گرفت. در ۲۱سالگی تجارت آنچنان برایش مهم بود که پیشنهاد فروش زمین نامرغوب کشاورزی و سرمایه‌گذاری در تجارت را به پدرش داد. او در سال‌۱۳۲۸ در ۲۵ سالگی کارت بازرگانی‌اش را گرفت. حاج محمدتقی نمایندگی‌های مختلف واردات کالا‌های بادوامی مثل رادیو، پنکه، یخچال، ماشین‌حساب و باتری را به‌دست آورد. فروش بعضی از این کالا‌ها مثل پنکه، رادیو و تلویزیون نیازمند تکنیسین‌هایی بود که قادر به نحوه کاربرد این کالا‌ها و آموزش آن به مصرف‌کننده باشند. از اینجا اولین ارتباطات او با مسائل فنی پیش‌آمد.

آغاز فعالیت تجاری او در سنین جوانی فعالیت در دو حوزه اقتصاد کشاورزی و کالا‌های مصرفی مدرن بود، اما هرچه بیشتر از عمر فعالیتش می‌گذشت، حوزه کالا‌های نوین بیشتر می‌شد و از دهه‌۴۰ بعد از درگذشت پدرش در اقتصاد کشاورزی فقط در صادرات پسته فعال بود و انرژی خود را روی واردات و ساخت کالا‌های صنعتی

مدرن گذاشت. وی به پیروی از شرکت‌های مدرن، خدمات پس از فروش برای محصولاتی مثل تلویزیون ارائه می‌داد به‌نحوی‌که در همان سال‌ها در صورت معیوب‌بودن کالا، آن را تعمیر یا تعویض می‌کرد. ارائه شیوه‌های نوین فروش و احترام به مصرف‌کننده، با ورود کالا‌های صنعتی به‌تدریج در بازار ایران نیز توسعه یافت. شیوه تجاری حاج محمدتقی برخوردار تا حدی با سایر تجار متفاوت بود. برخوردار عموما یک نوع کالا را از چند شرکت سازنده و از کشور‌های مختلف وارد می‌کرد. این کار به سود مصرف‌کننده نیز بود، زیرا قدرت انتخاب او را بیشتر می‌کرد، در عین‌حال توانایی برخوردار را در ارزیابی تقاضا و نرخ سودآوری افزایش می‌داد.

منبع: دنیای اقتصاد