سیطره بنیاد مسکن بر زمین‌های چابهار / دست مردم از ساخت و ساز کوتاه شد

به گزارش می‌متالز، «ما خودمان در چابهار خانه داشتیم، ۲۳ سال پیش شهرداری آن را گرفت. گفتند در مسیر جاده است و اگر تخلیه کنیم به جای آن خانه یا زمین دیگری به ما می‌دهند. ما هم تخلیه کردیم، اما هنوز خبری از خانه جدید نشده است. با خانواده برگشتیم به روستای پدری. اینجا هم بنیاد مسکن زمین را برای ساخت به مردم نمی‌دهد و مجبوریم در کپر زندگی کنیم.»

این خلاصه‌ای از شرح حال یکی از ساکنان بله‌سر از روستا‌های چسبیده به چابهار است. کسانی که بنیاد مسکن، خانه را برای آن‌ها به گرده آهو بسته و سرپناه آن‌ها حالا کپر‌هایی است که به گفته ساکنان محلی از کمترین امکانات برای یک زیست عادی مثل آب، برق و گاز برخوردار نیستند.

ساکنان تعدادی از روستا‌های چسبیده به چابهار مثل کمب، عثمان‌آباد، احمدآباد، رمین و هوت‌آباد از سال‌ها قبل در کشمکش با دولت هستند تا بتوانند برای ساخت خانه در زمین‌هایی که کپر‌های خود را در آن بنا نهاده‌اند، مجوز دریافت کنند.

یکی از ساکنان این روستا‌ها می‌گوید: «چند سال پیش بنیاد مسکن در بعضی از روستا‌ها با اصرار، مقداری زمین به مردم داد، اما حالا این زمین‌ها را به همه تحویل نداده است و می‌گوید همه این زمین‌ها در سامانه ثبت نشده‌اند.»

بنیاد مسکن حالا با ایجاد گشت و فرستادن مامور، نظارت سخت‌گیرانه‌‎ای برای جلوگیری از ساخت و ساز در این زمین‌ها اعمال می‌کند و حتی اجازه تردد ماشین‌های مصالح ساختمانی را نمی‌دهد.

وعده بنیاد مسکن برای تحویل زمین‌ها

بومی‌های این منطقه می‌گویند بنیاد مسکن مدتی پیش قول اهدای زمین‌ها را به آن‌ها داده و مدارک آن‌ها را نیز گرفته است، اما هنوز خبری نیست.

عمر بلوچ عضو سابق شورای اسلامی شهر چابهار در این مورد توضیح می‌دهد: «چند سال قبل وزارت راه و شهرسازی زمین‌های چند روستای بزرگ اطراف چابهار را به بنیاد مسکن داده، اما بنیاد هم این زمین‌ها را برای ساخت و ساز به مردم واگذار نمی‌کند.»

او ادامه می‌دهد: «حتی تعداد زیادی از مردم این زمین‌ها را تحت تملک خود در آورده‌اند، یعنی یا خریده‌اند یا سالیان سال است صاحب آن هستند، اما بنیاد مسکن به آن‌ها اجازه ساخت و ساز نمی‌دهد. شاید این حرف درست نباشد، اما در این شرایط گرانی خانه و اجاره‌بها بنیاد مسکن هم خون مردم را در شیشه کرده است».

ثبت زمین‌ها در سامانه

بلوچ می‌گوید بنیاد مسکن اجازه تردد ماشین‌های مصالح ساختمانی به محدوده این زمین‌ها را نمی‌دهد، زیرا معتقد است زمین‌ها در سامانه ثبت نشده‌اند. آن‌طور که مشخص است مردم سال‌ها پیش، این زمین‌ها را خریداری کرده‌اند، اما در بازه اعلامی از سوی بنیاد مسکن به دلایل مختلفی موفق به ثبت زمین‌های خود در سامانه نشده‌اند و به همین دلیل حالا بنیاد مسکن نیز اجازه ساخت و ساز نمی‌دهد.

بلوچ همچنین در این خصوص می‌گوید: «آن دسته از افرادی که وضعیت مالی بهتری دارند معمولا می‌توانند ماشین مصالح خود را عبور دهند. این خود تبعیضی علیه افراد بی‌بضاعت است. ما با بنیاد مسکن هم مکاتبه داشته‌ایم تا زمین‌ها را در سامانه ثبت و تکلیف مردم را روشن کنند، اما به نظر می‌آید آن‌ها قصد انجام چنین کاری را ندارند.»

او ادامه می‌دهد: «حرف اصلی بنیاد مسکن این است چرا زمانی که سامانه باز شده مردم اقدام به ثبت نکرده‌اند. شاید به هر دلیلی کسی نتوانسته در آن بازه این کار را انجام بدهد اکنون تکلیف چیست؟ کسی که پیش از این پول نداشته در این زمین‌های اطراف شهر ساخت و ساز کند مگر دیگر می‌تواند با این قیمت‌ها در خود چابهار حتی خانه‌ای اجاره کند؟»

او در نهایت در این زمینه توضیح می‌دهد: «متاسفانه بنیاد مسکن چند سال قبل خود را صاحب زمین‌های حاشیه شهر کرده است، در حالی که مردم می‌گویند متعلق به آنهاست، حتی در غیر این صورت باید به آن‌ها داده شود. پس مردم کجا خانه بسازند؟»

بلوچ پیامد این اتفاقات را افزایش آمار کپرنشینی در این منطقه می‌داند؛ کپرنشینی پیش از این از معضلات مردم این استان محسوب می‌شده است و حالا به نظر می‌آید در حال حرکت روی ریل وخیم‌تر شدن اوضاع است.

توضیحات بنیاد مسکن در مورد زمین‌های حاشیه چابهار

توحیدنیا، مسوول ستاد معین ساماندهی سکونتگاه‌های غیر رسمی حاشیه شهر چابهار در مورد این روستا‌ها می‌گوید: «برخی از این مناطق کد روستایی و آبادی دارند و در سال‌های پیش در قالب روستا‌هایی بوده‌اند که کم کم توسعه پیدا کردند و سپس به هم متصل شده‌اند و یک پهنه حاشیه شهری به وجود آورده‌اند.»

او می‌افزاید: «تا بهمن ماه ۱۳۹۷ این اراضی در اختیار وزارت راه و شهرسازی بود و پس از آن هزار هکتار از اراضی حاشیه‌ای به بنیاد مسکن تحویل داد تا بتواند ساماندهی این اراضی و نوسازی و بهسازی آن‌ها را انجام دهد.»

مسوول ستاد معین ساماندهی سکونتگاه‌های غیررسمی حاشیه شهر چابهار همچنین سرشماری برای زمین‌های این منطقه توضیح می‌دهد: «در سال ۱۳۹۸ بنیاد مسکن برای اینکه بتواند در این منطقه با برنامه وارد شود سرشماری انجام داد. نزدیک به هفت هزار و ۸۰۰ نفر در یک سرشماری در کپر و خانه‌های نامتعارف ساکن بودند و سپس در سامانه بنیاد مسکن کشور نام آن‌ها ثبت شد و بر اساس آن قرار شده است مرحله به مرحله بر اساس دستورالعملی که از سوی بنیاد مسکن کشور صادر شده بود، ساماندهی را انجام دهد و این ساماندهی هنوز در دست انجام است.»

توحیدنیا می‌افزاید: «تهیه نقشه‌های پایه کمی زمان‌بر شده است؛ ما هفت هزار و ۸۰۰ نفر را در سامانه ثبت کرده‌ایم و اولویت هم با این افراد است.»

مسوول ستاد معین ساماندهی سکونتگاه‌های غیررسمی حاشیه شهر چابهار در خصوص افراد شناسایی شده عنوان می‌کند: «پیش‌بینی بنیاد مسکن این است که ۹۷ درصد افراد درست شناسایی شده‌اند. تعدادی به هر دلیلی جا مانده‌اند و برای آن‌ها هم برنامه‌ریزی شده است، ولی، چون در مرحله ابتدایی ساماندهی هستیم باید از این مرحله عبور کنیم و بعد به سراغ افراد جا مانده برویم. بنیاد مسکن حتما برای آن‌ها هم برنامه دارد.»

او در مورد زمان تحویل این زمین‌ها بیان می‌کند: «زمان تحویل زمین به دو عامل بستگی دارد؛ یکی اینکه میزان استقبال و مشارکت افرادی که در سامانه ثبت شده‌اند برای گرفتن سند و انتقال مالکیت از دولتی به خصوصی چقدر باشد و دوم اینکه بتوانیم دستورالعملی در دفتر مرکزی تهران داشته باشیم تا با هماهنگی مقامات استان، سرشماری برای آن افراد صورت بگیرد.»

توحیدنیا در خصوص ممنوعیت حمل مصالح ساختمانی در این منطقه هم توضیح می‌دهد: «حمل مصالح ساختمانی در حد تعمیرات جزئی مجوز دارد، اما برای ساخت و ساز کلی تا زمانی که زمین آن‌ها ثبت نشوند امکان آن وجود ندارد؛ زیرا هنوز از نظر ما شناسایی نشده‌اند.»

در حالی بنیاد مسکن چابهار برای ثبت سند زمین افراد بومی منطقه تعلل می‌کند که بر اساس طرح‌های توسعه‌ای قرار است شهرستان چابهار به یکی از قطب‌های تجاری و گردشگری تبدیل شود. این هدفگذاری به معنای رشد قیمت زمین در این منطقه است و این شائبه را ایجاد کرده که بنیاد مسکن نیز به دلیل افزایش ارزش زمین، دست روی منطقه چابهار گذاشته است؛ این در حالی است که مردم چابهار و مناطق حاشیه آن از بحران مسکن رنج می‌برند.

آمار حاشیه‌نشینی و کپرنشینی در چابهار

سنگ‌اندازی در مسیر ساخت و ساز خانه توسط بنیاد مسکن سبب شده است بخشی از جمعیت روستا‌ها به شهر چابهار کشیده شوند، اما این روز‌ها خرید یا اجاره خانه در چابهار هم آنقدر بالا رفته است که تعداد زیادی از آن‌ها را دوباره به سوی کپرنشینی سوق می‌دهد.

سرپرست خانواده‌ای پرجمعیت که در یکی از مناطق حاشیه‌ای چابهار زندگی می‌کند، می‌گوید: «زندگی در کپر‌ها ما را خسته کرده است و چاره‌ای هم جز آن نداریم. در بعضی از مناطق، بنیاد مسکن حتی یک قطعه زمین هم برای ساخت و ساز به مردم نداده و گاهی‌اوقات ما را با کپرهایمان از همین زمین‌ها هم بیرون می‌اندازند.»

چابهار در جایگاه تنها بندر اقیانوسی کشور، بزرگترین جمعیت حاشیه‌نشین را نیز در خود جای داده است؛ از جمعیت ۱۲۰ هزار نفری این منطقه آزاد بیش از ۶۰ درصد حاشیه‌نشین هستند و در مناطق و سکونتگاه‌های غیر رسمی بدون برق، آب، بهداشت، مدرسه و سایر امکانات رفاهی زندگی می‌کنند.

مشکل مسکن در این منطقه تنها مربوط به حاشیه شهر نیست و حالا بحران‌هایی هم در خود شهرستان چابهار متوجه مردم شده است. بحران گرانی مسکن در چابهار پیشتر در گزارشی با عنوان «افزایش قیمت مسکن، مردم چابهار را کپرنشین کرد/ تجار افغانستانی املاک چابهار را می‌خرند» بررسی شده است. گرانی بی‌رویه قیمت مسکن در دو سال گذشته دلیل دیگری برای کپرنشینی و حاشیه‌نشینی محسوب می‌شود.

به عبارت دیگر مشکل مسکن در حاشیه مردم را به شهر و مشکل گرانی آن‌ها را دوباره به حاشیه و روستا‌ها می‌کشاند. وضعیتی که دور باطل آن ادامه دارد و پایان آن نیز مشخص نیست.

منبع: تجارت نیوز