کاهش سود‌آوری سیم و کابلی‌ها

‌می‌متالز - تجهیزات صنعتی بیشتر در زمینه‌های کشاورزی، برق، بسته بندی، ماشین‌آلات صنعتی و چوب قابل استفاده هستند. به دلیل اینکه این صنعت از زیرمجموعه‌های صنایع مربوط به تکنولوژی محسوب می‌شود، با توجه به توسعه تکنولوژی و گسترش فناوری‌های جدید همواره با گذر زمان استقبال زیادی از آن در سطح جهانی صورت گرفته است. اما در ایران، در طول دوقرن اخیر بنا به هر علتی در مقایسه با کشور‌های توسعه یافته و حتی بسیاری از کشور‌های در حال توسعه، گسترش تکنولوژی آنچنان زیاد نبوده است.

به گزارش می‌متالز، از این رو باید شیوه برخورد با توسعه صنعتی را جدی گرفت. صنعت تجهیزات صنعتی به طور مستقیم و غیرمستقیم با فناوری‌های جدید ارتباط تنگاتنگی دارد؛ چرا که در هر سه مرحله اقتصاد (تولید، توزیع و مصرف)، تجهیزات صنعتی قابل استفاده هستند. به عبارت دیگر، تجهیزات صنعتی در بخش‌های تولید، توزیع و مصرف برای اهداف مختلف به کار گرفته می‌شوند. این در حالی است که فناوری‌های مربوط به بخش صنعت به‌سرعت تغییر می‌کنند. بنابراین، ایران نیز برای بقای خود ناگزیر است در این زمینه ایفای نقش جدی داشته باشد.

به این جهت ورود جریان سرمایه‌گذاری به حوزه تجهیزات صنعتی ظرفیت زیادی برای ارتقای بخش‌های مختلف اقتصادی به‌ویژه تولید به‌همراه دارد. با این تفاسیر، همچنان اگر تدابیر لازم در زمینه سیاست‌های اقتصادی و تجارتی مرتبط با تکنولوژی اتخاذ نشود، نمی‌توان از رشد صنعت تجهیزات نیز انتظاری داشت. نگهداری و مدیریت دارایی‌های فیزیکی در حوزه نگهداشت زیرساخت مهم نیروگاهی نقش بسزایی دارد و در بهره وری و راندمان صنایع نیروگاهی عامل بسیار مهمی محسوب می‌شود.

به‌طور متوسط در استاندارد جهانی بین ۳ تا ۵‌درصد از سرمایه‌گذاری اولیه هزینه نگهداری سالانه تجهیزات می‌شود؛ اما در کشور ما هزینه‌ها بالغ بر۲۰‌درصد است، پس کاهش هزینه و به تبع آن کاهش قیمت تمام‌شده محصول و خدمات را در پی خواهد داشت. به این جهت، هم در حوزه نفت و هم درحوزه‌های دیگر و همچنین در افزایش عمر تجهیزات نیز نقش بسزایی دارد و در مجموع یکی از عوامل مهم افزایش بهره وری در کشور خواهد بود.

بررسی روند سوددهی تجهیزاتی‌ها

از طریق رصد روند تغییرات سود در بازه زمانی ۱۰ ساله اطلاعات قابل‌توجهی برداشت می‌شود. از آنجا که سوددهی یک صنعت، مولفه‌ای بسیار مهم برای ارزیابی عملکرد آن است، تغییرات سود اهمیت خاصی برای اشخاص و نهاد‌های مختلف دارد. با بررسی روند حاشیه سود‌های ناخالص، خالص و عملیاتی در مورد تجهیزات صنعتی روی هم رفته اوضاع مناسبی به چشم نمی‌خورد، به نحوی که میانگین ۱۰ ساله حاشیه سود عملیاتی برای صنعت تجهیزات از سال ۱۳۹۲ تا ۱۴۰۱ به میزان ۱۶‌درصد است.

البته شاید این آمار برای صنعت مذکور چندان هم بد نباشد. اما هنگامی که میانگین حاشیه سود عملیاتی طی بازه زمانی یادشده ۹‌درصد محاسبه می‌شود، مناسب‌نبودن عملکرد سوددهی تجهیزات صنعتی بیشتر به چشم می‌خورد.

ماجرا زمانی بدتر می‌شود که با رصد روند حاشیه سود خالص، میانگین آن به رقم ۳‌درصد می‌رسد. در مقاطعی نیز این شاخص برای حاشیه سود خالص منفی شده است. در سال ۱۳۹۲ حاشیه سود ناخالص منفی ۴‌درصد بود. همچنین در سال ۱۳۹۳ این شاخص منفی ۲/ ۳‌درصد و در سال ۱۳۹۷ منفی ۲/ ۱۰‌درصد ثبت شد. شاید تنها نکته مثبت در زمینه سود خالص، غیرمنفی بودن و افزایش آن در چهارسال منتهی به ۱۴۰۱ است؛ بنابراین از منظر سوددهی، امکان بهبود شرایط این صنعت در آینده می‌تواند محتمل باشد؛ چرا که در بازه زمانی ۱۳۹۵ تا ۱۳۹۷ میانگین حاشیه سود عملیاتی ۶‌درصد بود و طی سال‌های ۱۳۹۸ تا ۱۴۰۰ این میزان به ۱۳‌درصد افزایش یافت. حاشیه سود ناخالص هم طی سال‌های ۱۳۹۵ تا ۱۳۹۷ به‌میزان ۱۵ درصد بود که در سال‌های ۱۳۹۸ تا ۱۴۰۰ به ۱۹‌درصد رسید.

این در حالی است که سود‌های ناخالص و عملیاتی به ترتیب در سال ۱۴۰۱ به رقم ۷/ ۷ و ۲/ ۶‌درصد کاهش یافتند. از این جهت در سال ۱۴۰۱ افت قابل‌توجهی در صنعت تجهیزات رخ داد.

میزان سوددهی هر صنعت علاوه بر شرایط شرکت‌های فعال در آن به عوامل بیرونی نیز مربوط می‌شود، بنابراین باید به اوضاع فضای فعالیت شرکت‌ها هم پرداخت. در این راستا با توجه به عدم‌تحقق توسعه صنعتی در ایران، همواره طی دهه‌های اخیر چالش‌های متعددی وجود داشته است و به‌رغم تلاش‌های صورت‌گرفته، چه در بخش دولتی و چه در بخش خصوصی، همچنان ایجاد فضای کارآمد با مشکلات بنیادین و اساسی مواجه است.

از این جهت کسب‌وکار‌ها با مسائلی همچون قیمت‌گذاری‎ نامناسب، وجود انحصار در برخی صنایع کشور و سرمایه‌گذاری ناکافی در صنایع مختلف روبه‌رو بوده‌اند. بر این اساس، روند سوددهی تجهیزات صنعتی هم تافته جدابافته‌ای از اوضاع نابسامان اقتصاد کشور نبوده و به‌طور قطع آسیب‌های قابل‌توجهی از این ناحیه به آن وارد شده است.

روند فروش تجهیزات صنعتی

در زمینه فروش نیز روی‌هم‌رفته ارقام قابل قبولی در تجهیزات صنعتی مشاهده شد، به‌طوری که در سال‌های ۱۳۹۹ و ۱۴۰۰ به ترتیب رشد فروش ۸۰ و ۱۰۹ درصدی ثبت شد. اما روند فروش این صنعت از جهاتی به روند سود آن شباهت‌هایی دارد، به طوری که قبل و بعد از سال ۱۳۹۸ وضعیت متفاوتی مشاهده شد. پیش از سال ۱۳۹۸ طی سال‌های ۱۳۹۴ و ۱۳۹۷ بازدهی منفی ۲۶‌درصد و منفی ۳۶‌درصد ثبت شد؛ اما پس از سال ۱۳۹۸ ارقام بالایی به دست آمد و فروش رشد داشت؛ جز در سال ۱۴۰۱ که در حاشیه سود‌ها هم کاهش نسبی مشاهده شد.

از این جهت شباهت‌هایی میان روند حاشیه سود‌ها با رشد فروش در این صنعت وجود دارد. البته این شباهت، دور از انتظار نبود؛ چرا که سوددهی و فروش رابطه درهم‌تنیده‌ای با یکدیگر دارند. روند کاهشی رشد فروش طی چند سال اخیر تهدیدی برای سال‌های پیش‌روی این صنعت به شمار می‌رود.

چالش‌های مربوط به نرخ فروش

در صنعت تجهیزات با توجه به پرفروش‌ترین محصول هر شرکت فعال بورسی، در آمار و ارقام نرخ فروش هریک از شرکت‌ها تغییرات قابل‌توجهی مشاهده شد.

به‌طور مثال در مورد نرخ فروش محصول کابل برق و سیلیکون برای نماد «بکاب»، از سال ۱۴۰۱ تا ۱۴۰۲، رشد ۷۸ درصدی ثبت شد.

از طرف دیگر، نرخ فروش کابل‌های نوری که پرفروش‌ترین محصول شرکت «بکام» است، از ۶ ماه منتهی به ۱۴۰۱ تا سه‌ماه منتهی به ۱۴۰۲ با کاهش ۱۴ درصدی مواجه شد. این مساله تا حدی عجیب به نظر می‌رسد. بیشترین افزایش نرخ فروش مربوط به گروه کابل‌های مسی با نماد «بالبر» بود که در بازه یادشده به میزان ۱۲۷‌درصد رشد داشته است.

برای غالب شرکت‌های فعال بورسی در ایران، بیشترین تنوع و پرفروش‌ترین محصول موجود در تجهیزات صنعتی مربوط به محصولات کابلی است. از این رو، قابلیت سرمایه‌گذاری بالایی در مورد این محصول خاص در اقتصاد ایران وجود دارد؛ بنابراین با توجه به کم‌بودن تعداد شرکت‌های فعال در این حوزه، ظرفیت خالی زیادی برای تجهیزات صنعتی موجود است. البته در صورتی که اوضاع تجارت در سال‌های پیش‌رو دچار تغییرات اساسی شود، بخش‌های مرتبط با فناوری‌های جدید و تکنولوژی می‌توانند رشد چشمگیری داشته باشند؛ بنابراین تنها در صورتی می‌توان چشم‌انداز مثبتی برای این صنعت متصور شد که گشایش‌های کلانی در راستای تجارت محقق شود؛ چرا که تجهیزات صنعتی رابطه تنگاتنگی با تولید و فروش سایر بخش‌های اقتصاد دارد.

محصولات تکنولوژیک قابل تولید که همواره جای بسیاری از آن‌ها در بخش تولید ایران خالی است، وابستگی شدیدی به این دست محصولات دارند. به طور مثال کم نیستند ماشین آلاتی که هم در روند تولید و هم در روند استفاده آنها، از تجهیزات صنعتی بهره گرفته می‌شود و بدون پیشرفت صنایع مرتبط با تجهیزات صنعتی، پای این نوع صنایع لنگ خواهد زد.

تولید چه تغییری داشت؟

در چارچوب تحلیل اوضاع تولید، روند نهایی و اخیر شرکت‌های موجود در تجهیزات صنعتی بررسی شد. بنابر آمار و ارقام منتشرشده، در سال ۱۴۰۱ تغییرات متنوعی در بنگاه‌های حاضر در بازار سهام رخ داده است. در دو شرکت «بکام» و «بایکا» ارقام نزدیکی طی یک سال پایانی محاسبه شد. بر این اساس، در مورد نماد «بایکا» رشد ۴۷ درصدی تولید در سال منتهی به ۱۴۰۱ نسبت به سال ۱۴۰۰ گزارش شده است.

در همین راستا در نماد «بکام» طی تاریخ مذکور افزایش تولید به میزان ۴۵‌درصد وجود داشت. به دلیل نبود اطلاعات مربوط به تولید شرکت «بالبر» در سال ۱۴۰۰، این شرکت در بازه دو ساله منتهی به سال ۱۴۰۱ به میزان ۴۷‌درصد رشد داشته است. اما وضعیت تولید نماد «بتک» برای سال ۱۴۰۰ اصلا اوضاع خوبی نداشت؛ چرا که برای سال ۱۴۰۱ نسبت به سال ۱۴۰۰ به میزان ۳۱‌درصد تولید آن کاهش یافته است. به همین ترتیب، در نماد‌های «بکاب» و «بکابل» تغییرات مثبت اندکی ثبت شده، به طوری برای دو نماد «بکاب» و «بکابل» به ترتیب رشد ۶ و ۱۳ درصدی یک‌ساله طی سال ۱۴۰۱ به وقوع پیوسته است.

منبع: دنیای اقتصاد