خون تازه در رگ‌های دریاچه ارومیه

‌می‌متالز - در ماه‌های اخیر خبر‌های نسبتا خوبی از وضعیت دریاچه ارومیه به گوش رسیده و اعلام شده است که دولت برنامه‌هایی را برای جان بخشی به این دریاچه در دستور کار دارد که یکی از این برنامه‌ها بهره برداری از سد چپرآباد در ماه جاری است.

به گزارش می‌متالز، در حوضه آبریز دریاچه ارومیه در بازه زمانی ۱۵ساله شاهد کاهش ۱۰درصدی بارش‌ها بودیم. افزایش دما روزانه باعث تبخیر ۳۰میلیون مترمکعب و سالانه باعث تبخیر ۲میلیارد مترمکعب از آب دریاچه ارومیه می‌شود. در یک‌سال گذشته ۶۰‌درصد کاهش بارش برف در حوضه آبریز دریاچه ارومیه را داشتیم که کاهش ۱۰درصدی سطح برف و کاهش ۵۵درصدی ارتفاع آن از جمله علل وضعیت حاد دریاچه ارومیه به شمار می‌رود. درواقع تغییرات اقلیمی، افزایش دما، کاهش بارش به‌ویژه برف، مصرف بی‌رویه آب در بخش کشاورزی و چاه‌های غیرمجاز عوامل اصلی وضعیت فعلی دریاچه ارومیه هستند. با وجود اینکه نباید کشاورزی در حوضه آبریز دریاچه ارومیه توسعه می‌یافت، میزان اراضی کشاورزی از ۳۹۰‌هزار هکتار در سال ۱۳۷۷ به ۵۲۰‌هزار هکتار در سال ۱۳۹۸ رسیده است و ۱۱۵‌هزار چاه مجاز و غیرمجاز در حوضه آبریز دریاچه ارومیه فعال هستند؛ این در حالی است که ۴۲‌هزار چاه غیرمجاز فعال یک‌میلیارد مترمکعب آب مصرف می‌کنند.

در سال‌های گذشته به‌جای کشت محصولات کم‌آب بر، محصولات پرآب بر کشت شده‌اند؛ به نحوی که سه محصول یونجه، سیب و چغندرقند بیشترین میزان آب را به خود اختصاص می‌دهند. عیسی بزرگ زاده، سخنگوی صنعت آب، در این راستا اعلام کرد: تولید سیب در حوضه آبریز دریاچه ارومیه افتخار نیست و صنعت آب کشور معتقد است، روند استفاده از آب برای توسعه محصولات کشاورزی غیرراهبردی در حوضه آبریز دریاچه ارومیه باید متوقف شود. وی در واکنش به تولید انبوه سیب در حوضه آبریز دریاچه ارومیه اظهار کرد: متاسفم که نیاز‌های آبی دریاچه ارومیه صرف تولید محصولات غیر‌راهبردی کشاورزی می‌شود. آمار‌ها حاکی است، ۵۷‌درصد از مصرف آب کشاورزی در حوضه آبریز دریاچه ارومیه صرف تولید سیب، یونجه و چغندرقند می‌شود.

به عقیده کارشناسان، تغییرات اقلیمی و توسعه کشاورزی و کشت محصولات غیرراهبردی بدون تناسب با ظرفیت‌های حوضه از مهم‌ترین دلایل شکل گیری وضع نامطلوب دریاچه ارومیه است.

اما خبر خوب برای دریاچه ارومیه بهره برداری از سد چپرآباد به‌عنوان یکی از طرح‌های تامین آب دریاچه ارومیه در مهرماه سال‌جاری است. سد چپرآباد در ۱۰ کیلومتری شهرستان اشنویه از نوع خاکی با هسته رسی است. این سد پس از پایان مطالعات در سال ۱۳۸۲ و شروع عملیات اجرایی آن آماده بهره برداری نهایی قرار گرفته است. طول تاج این سد ۴۸۸متر، عرض تاج ۱۰متر، ارتفاع از پی ۳۴متر و مساحت مخزن ۵۵۰هکتار است. سالانه ۲۷میلیون مترمکعب از آب‌های روان رودخانه کانی رش و حدود ۵۰میلیون مترمکعب از آب سد سیلوه به مخزن سد چپرآباد هدایت می‌شود.

این سد دارای مخزن آبی به حجم ۳۸میلیون و حجم تنظیمی ۷۱میلیون مترمکعب است. تامین بخشی از نیاز زیست محیطی دریاچه ارومیه مهم‌ترین هدف از ساخت سد چپرآباد است که آب رهاشده از سد در مسیر رودخانه کانی رش به گدارچای و درنهایت به دریاچه ارومیه می‌پیوندد. در حال حاضر، طرح سد چپرآباد و احداث جاده جایگزین اشنویه به پیرانشهر به طول ۱۴کیلومتر به اتمام رسیده است. همچنین با هدف تقویت زیرساخت‌های ارتباطی حدود ۵کیلومتر از جاده روستایی منطقه احداث و در کنار دیگر ثمرات اجرای این طرح، مورد بهره‌برداری قرار خواهد گرفت. همچنین با توجه به اهتمام جدی دولت، به ویژه در تصویب ۲۳۰۰میلیارد تومان اعتبار در سال‌جاری برای نجات دریاچه ارومیه، پیش‌بینی می‌شود پرونده پروژه‌های نیمه‌تمام تا پایان امسال بسته شود.

منبع: دنیای اقتصاد