در نتیجه، آغاز یک پروژه معدنی و ورود افراد متفاوت به این جامعه میتواند سبک زندگی مردمان را متاثر کند؛ مردمی که ممکن است همچنان به حالت قبیلهای زندگی کنند، مانند آنچه امروز در مغولستان یا افغانستان وجود دارد و هنوز بخش چشمگیری از مردم این کشورها روستانشین هستند.
آنچه در این بین محل دغدغه است تنشهایی است که احتمال دارد بین بومیان منطقه و کسانی که در پروژه مشغولند، به وجود آید. چنین پدیدههایی البته ویژه کشورهای در حال توسعه نیست، بلکه در جوامع توسعهیافته هم رخ میدهد.
برای نمونه در جامعهای مانند ایالات متحده امریکا، نیمه جنوبی کشور نسبت به نیمه شمالی، رفاه اقتصادی و رشد فرهنگی کمتری دارد که تماس این دو با هم به ایجاد تنش میانجامد یا به عنوان مثال ممکن است اعضای جامعه، منطقهای را مقدس بدانند و اگر تازهواردان به منظور پیشبرد پروژه به ارزشها و مقدسات آنها تعدی و تجاوز کنند ممکن است به عنوان مروجان افکار شیطانی شناخته شوند که در این صورت جامعه میزبان مانع پیشروی پروژه و در نهایت سودده نبودن آن میشود.
مسئله عشیرهای و قبیلهای بودن سبک زندگی مردم در مناطق دوردست نیز بیش از همه به این اتفاق دامن میزند.
این در حالی است که دولتها همواره از شکلگیری پروژههای صنعتی و معدنی در نقاط دوردست استقبال میکنند تا از نتایج حاصل از رشد اقتصادی منطقه بهرهمند شوند.
در نتیجه ۲ راهکار تصور میشود؛ یکی اینکه دولت به سبب حمایت از پروژه، نیروی مسلح خود را وارد عمل کند و جامعه محلی را به زور به کنترل درآورد که البته این راهکار پاسخگو نیست و مشکل را حل نمیکند.
راهکار دومی که در این باره پیشنهاد میشود، این است که با دستیابی به شناخت و آگاهی از ویژگی تاریخی و باستانی منطقه دقت کنید در جریان اجرای پروژه با چه مردمی سروکار دارید، چه مذهب و چه ارزشهای قبیلهای دارند، آداب و رسوم آنها و مظاهر شادی و غم آنها چیست، سواد عمومی آنها چه میزان است و چه هنجارهایی دارند.
با شناخت این عوامل میتوانید به ارزشهای آنها احترام بگذارید و تعامل مناسبی داشته باشید.
علاوه بر این باید تلاش شود اعضای جامعه میزبان را در پروژه درگیر کنید، به این معنا که مشاغلی از پروژه خود را به آنها واگذار و آنها را در سود اقتصادی سهیم کنید و در کنار اینها برای منطقه دوردست امکانات رفاهی ایجاد کنید که به پیشبرد پروژه نیز بینجامد.
در غیر این صورت اگر بخواهید با آنها از موضع بالا برخورد کنید، آنها هم در تقابل با شما قرار میگیرند.
در واقع یک معدنکار یا مهندس معدن که قرار است پروژه را پیش ببرد، باید علاوه بر اصول فنی و مهندسی، ویژگی جامعهشناختی منطقه را نیز در نظر بگیرد تا در نتیجه تعامل مثبت با اعضای آن، به موفقیت بیشتری در جریان پروژه نائل شود.
پیمان افضل / استاد دانشگاه