گردنه زمستانی در انتظار فولادی‌ها؟

به گزارش می‌متالز، البته امیدواریم با مدیریت‌های کوتاه مدت و فصلی تصمیم گیران دولتی، فولادسازان از این چالش‌ها عبور کنند، اما نیاز است برای رفع این چالش ها، نگاه بلندمدتی تعریف شود. این نگرانی را هم باید در نظر گرفت که اگر نگاهی بلندمدت نیز تعریف شود، اجرای آن برعهده خود فولادسازان گماشته شده، مانند سرمایه گذاری در ایجاد نیروگاه یا سرمایه گذاری در میادین گازی. نکته‌ای که به ماهیت فولادسازی هیچ شباهتی ندارد.

چرخه معیوب

فرهاد منفرد کارشناس فولاد درباره میزان مصرف گاز در زنجیره فولاد عنوان کرد: در زنجیره فولادسازی سه بخش گاز مصرف می‌کنند، یک بخش نیروگاه‌ها که به صورت غیرمستقیم گاز مصرف می‌کنند، یک بخش واحد‌های احیای مستقیم هستند که در این بخش حکم بالادست را دارند و یک بخش نیز واحد‌های ذوب و نوردی هستند که حکم پایین دست را دارند. البته بیشترین میزان مصرف گاز را واحد‌های احیای مستقیم در تولید آهن اسفنجی دارند که گاز برای این واحد‌ها نه در حکم سوخت، بلکه در حکم ماده اولیه (خوراک) است.

منفرد در ادامه خاطرنشان کرد: اگر واحد‌های احیای مستقیم در زمینه دریافت گاز دچار خلل شوند، روند تولید آن‌ها کند یا کاهش می‌یابد که این امر می‌تواند روی کل زنجیره فولاد تاثیرگذار باشد، زیرا اگر واحد‌های ذوب نتوانند آهن اسفنجی مورد نیاز خود را تامین کنند، تولید آن‌ها کاهش یافته و هزینه‌های آن‌ها افزایش پیدا می‌کند و بازار را دچار نوسان می‌کند و این چرخه معیوب از مواد اولیه تا بازار ادامه دار می‌شود.

وی در ادامه با اشاره به سهم صنعت فولاد در میزان مصرف گاز عنوان کرد: سهم فولاد در میزان گاز مصرفی بین ۳ تا ۵ درصد با میزان ۱۱ میلیارد مترمکعب برآورد شده، این در حالی است که بیشترین میزان مصرف را بخش خانگی به خود اختصاص می‌دهد. روزانه بیش از ۸۰۰ میلیون مترمکعب گاز تولید می‌شود که از این میزان بعضا برآورد شده حتی تا ۵۲۰ میلیون مترمکعب آن به مصرف خانگی نیز برسد.

این کارشناس فولاد در ادامه تاکید کرد: اگر در زمینه فولاد بخواهیم شعار تولید ۵۵ میلیون تن در سال را محقق کنیم، سالانه به ۲۲ میلیارد مترمکعب گاز نیاز داریم، این در حالی است که نیروگاه‌های برق، گاز مصرف می‌کنند و خود نیروگاه‌ها نیز با چالش روبه رو می‌شوند و این چرخه معیوب تامین برق و گاز ادامه پیدا می‌کند و هر سال نیز تکرار می‌شود، چراکه در زمینه تولید برق همچنان به سمت ایجاد نیروگاه‌های تجدپذیر پیش نرفته ایم و هم اکنون عمر نیروگاه‌های کشور به بالای ۳۰ سال رسیده و دیگر بازدهی مناسب خود را ندارد، این در حالی است که ایران با توجه به موقعیت جغرافیایی اش و با وجود تشعشعات بالای خورشیدی جزو کشور‌هایی است که می‌تواند به سمت استفاده از انرژی‌های خورشیدی پیش برود. کشور همسایه ما ترکیه باوجود نداشتن موقعیت ایران، در زمینه انرژی‌های خورشیدی بسیار سرمایه گذاری کرده است و ایران هیچ گونه برنامه ریزی مناسبی در این زمینه ندارد تا برای ۱۵ سال آینده این مشکل را حل کرده باشد. ایران ۲ هزار کیلووات ساعت بر مترمربع تشعشع دریافتی دارد و این زمینه مناسبی برای استفاده از انرژی‌های خورشیدی است، اما همچنان از انرژی‌های فسیلی استفاده می‌کنیم و این سبب مشکلات پیوسته‌ای می‌شود که مدام تکرار می‌شوند و هر سال چالش‌های بیشتری را با خود به همراه می‌آورند.

تهدید صنعت ارزآور

منفرد با تاکید بر این موضوع که صنعت فولاد در کشور جزو صنایع ارزآور به شمار می‌رود، از این رو بیش از هر صنعت دیگری نیاز به برنامه ریزی بلندمدت دارد، عنوان کرد: صنعت فولاد سالانه برای کشور ۱۰ میلیارد دلار ارزآوری به همراه دارد که ۲۵ درصد ارزآوری کشور را به خود اختصاص داده است. این صنعت ارزآور که تولید ناخالص داخلی بالایی بعد از نفت و گاز و پتروشیمی را به خود اختصاص داده، نباید به دلیل چرخه معیوب تامین گاز و برق با چالش روبه رو باشد؛ چراکه زمانی که برق و گاز تامین نباشد، میزان تولید و به تبع آن میزان ارزآوری کمتر می‌شود، ارزآوری کمتر سبب تورم و گران‌تر شدن مواد اولیه شده و این چرخه معیوب مجددا تکرار می‌شود. در این صورت اگر حتی بانک مرکزی بخواهد ارز تزریق کند، تاثیر چندانی بر بازار نخواهد داشت؛ چراکه در حقیقت این واحد‌های پتروشیمی و فولادسازی هستند که باید برای کشور ارزآوری داشته باشند.

بدون نگاه کارشناسی

وی در ادامه تاکید کرد: اکنون که فصل سرما از راه رسیده، ممکن است با محدودیت‌های گاز برای فولادسازان روبه رو شویم و در این زمینه گویا هیچ گونه نگاه کارشناسی وجود ندارد؛ چرا باید صنعتی را که ارزآوری بالایی دارد و سهم بالایی از جی دی پی کشور را به خود اختصاص داده است با محدودیت تامین گاز، دچار چالش کرد. فولادسازان به محض عبور از فصل تابستان و چالش تامین برق، در زمستان با چالش تامین گاز روبه رو می‌شوند. واحد‌های فولادسازی، حدود یک ماه و نیم در تابستان را به دلیل قطعی برق بعضاً از دست می‌دهند و اگر یک و ماه نیم را به قطعی گاز بگذرانند، یعنی در طول سال، یک فصل از تولید خود را از دست می‌دهند. این گونه به نظر می‌رسد، مدیریت‌هایی که دولت نیز در پیش می‌گیرد، تنها برای گذراندن آن فصل است و با مدیریت کوتاه مدت تنها قصد گذراندن آن سال را دارد؛ درحالی که می‌تواند بخش خانگی را که بیشترین میزان مصرف گاز را به خود اختصاص داده است، مدیریت کند و بهره وری در این حوزه را افزایش دهد، برای نمونه در بخش خانگی، بخاری‌های گازسوز که راندمان کمتری دارند، گاز بسیاری هدر می‌دهند و برای بهینه سازی آن‌ها باید در سراسر کشور اقدامی از سوی دولت انجام گیرد، این بخاری‌ها جمع آوری شده و به عنوان بازیافت مورد استفاده قرار گیرند و و‌سایل گرمایشی را که بهینه‌تر هستند، جایگزین آن‌ها کرد. یا اگر قبض‌های سنگین برای بخش خانوار اعمال شود، بدون شک سبب استفاده بهینه تری از گاز در این بخش خواهد شد. البته به نظر می‌رسد که مناسبات سیاسی اجازه گران شدن گاز را نمی‌دهد. ولی در کل باید برنامه ریزی بلندمدتی برای این حوزه کرد.

این کارشناس فولاد در ادامه یادآور شد: اگر بتوان ۳۰ درصد از مصرف بخش خانگی را ذخیره کرد و آن را به صنعت داد، می‌توان سبب ارزآوری بیشتری برای کل کشور شد.

منفرد با تاکید بر این موضوع که هم اکنون ایران دهمین عنوان تولیدکننده فولاد جهان را به خود اختصاص داده است، گفت: اگر ما تاکنون رتبه دهم فولاد جهان را به خود اختصاص داده ایم، تنها به این دلیل بوده که انرژی ارزان در دسترس داریم، این در حالی است که از این پس رقابت تولید بر سر موضوع انرژی است و تا الان اگر انرژی را بدون محدودیت مورد استفاده قرار داده ایم، دیگر قرار نیست که به همین منوال از گاز استفاده کنیم.

امکان سرمایه گذاری در میادین گازی؟

وی در پاسخ به این پرسش که آیا امکان سرمایه گذاری فولادسازان در میادین گازی وجود دارد، گفت: اگر این روند ادامه داشته باشد، فولادسازان مجبور به چنین اقدامی خواهند شد، هرچند جزو وظایف آن‌ها به شمار نمی‌رود. اگر دولت میادین گازی را همانند معادن به بخش خصوصی واگذار می‌کرد و از آن‌ها بهره مالکانه دریافت می‌کرد، بدون شک امکان سرمایه گذاری در این حوزه وجود داشت؛ اما دولت چنین اقدامی را انجام نمی‌دهد.

این کارشناس فولاد در ادامه یادآور شد: زمستان امسال نیز در حال آمدن است، اقدامی آن چنانی از سال گذشته تاکنون انجام نشده است، واحد‌های فولادسازی با این پیش فرض که در زمستان با مشکل گاز روبه رو هستند، محصولات خود را ارزان پیش فروش می‌کنند و بازار به نوعی دچار بی ثباتی می‌شود و در این راستا دلالان وارد بازار می‌شوند. از سوی دیگر نیز با قوانین خلق الساعه دولتی و قیمت‌های دستوری روبه رو می‌شویم.

راهکار‌های کوتاه و بلندمدت

منفرد در پاسخ به این پرسش که راهکار تامین گاز برای فولادسازان چیست، گفت: در کوتاه مدت دولت باید از انجمن‌های تخصصی مشورت بگیرد. در بلندمدت نیز می‌تواند مشابه بخش معدن، میادین گازی خود را به بخش خصوصی واگذار کند. چرا کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی در راستای تامین انرژی صنعت با نگاه بلند هیچ اقدامی انجام نمی‌دهد. تمام نهاد‌های تصمیم گیر و قانون گذار باید اقدام لازم را در این راستا انجام بدهند.

منبع: دنیای اقتصاد