برداشت بی‌رویه؛ دلیل ممنوعیت ثبت محدوده‌های جدید معدنی

به گزارش می متالز، گروه‌های یک تا سه شامل شن و ماسه معمولی، خاک رس معمولی، سنگ لاشه ساختمانی، سنگ آهک، سنگ گچ، صدف دریایی، پوکه معدنی، نمک آبی و سنگی و مارن است که بیشتر مربوط به ساختمان‌سازی و پروژه‌های عمرانی هستند. برای چرایی صدور این دستور و ارتباط آن با سیل اخیر در کشور با کارشناسان صحبت کردیم.

پراکندگی معادن در شمال مشکل‌ساز است

عباسعلی ایروانی، مدیرکل دفتر نظارت امور معدنی وزارت صنعت، معدن و تجارت درباره اعلام نظر شورای‌عالی معادن درباره اجازه نداشتن ثبت محدوده‌های معدنی گروه‌های یک تا سه در استان‌های شمالی کشور گفت: در این ۳ گروه، بیشتر تمرکز بر مصالح ساختمانی از جمله شن و ماسه است. با توجه به شرایط طبیعی، وجود رودخانه‌ها و تعدد و پراکندگی معادن در شمال کشور شاهد بروز مشکلاتی هستیم. به همین دلیل این مصوبه صادر شد.
مدیرکل دفتر نظارت امور معدنی وزارت صنعت، معدن و تجارت با بیان اینکه مصوبه شورای‌عالی معادن مربوط به سال گذشته بوده و ربطی به سیل اخیر ندارد، ادامه داد: سال گذشته زمانی از این موضوع صحبت شد که هنوز خبری از سیل نبود. دلیل اینکه این مصوبه صادر شد را می‌توان در پراکندگی کار، سوء استفاده غیرمجاز بهره‌برداران از کوه، جنگلی بودن، شیب غیرایمن و برداشت بی‌رویه و تخریب طبیعت خلاصه کرد.
او درباره پراکندگی کار اظهار کرد: منظور، پراکنده بودن معادن و تعداد زیاد آن در اطراف جاده هراز است، در حالی که ظرفیت معادن کم است و این پراکندگی هم کار را سخت‌تر می‌کند. اگر تعداد محدودی معدن با ظرفیت زیاد داشته باشیم بهتر از تعداد زیاد معادن با ظرفیت کم است. شورای‌عالی معادن با این مصوبه نشان می‌دهد که معدن به اندازه کافی وجود دارد تا از آنها برداشت شود و بازار را تامین کنند. از طرف دیگر بازار دیگر کشش ندارد بنابراین دیگر نیاز نیست معدن جدیدی به بهره‌برداری برسد.
ایروانی درباره برداشت بی‌رویه و تخریب طبیعت و عواقب آن گفت: از آنجایی که مناطق جنگلی شیب زیادی دارند، برداشت شن و ماسه در این منطقه خطرناک است. البته بیشترین مشکل، متعلق به جاده هراز است که دو طرف آن شیب زیادی وجود دارد و خیلی بیشتر از ظرفیت از آن برداشت می‌شود. اگر مواد زیاد برداشت شود زیر کوه خالی شده و باعث ریزش می‌شود. متاسفانه چندین بار در گذشته این اتفاق افتاده و موجب کشته شدن تعدادی از هموطنان‌مان شده است.
او در پایان گفت: کار معدن حساس است و فعالیت ویژه‌ای را می‌طلبد. معاونت معدنی سازمان‌های صنعت، معدن و تجارت استان‌های شمالی چندین بار به معدنکاران تذکر داده تا ایمنی کار را رعایت و منابع طبیعی را حفظ کرده و محیط‌زیست را تخریب نکنند. در همین استان چندین معدن بوده‌اند که به دلیل رعایت نکردن ایمنی و مسائل دیگر تعطیل شده‌اند. ایروانی تاکید کرد: باور دارم اگر برداشت از معادن پلکانی و ایمنی رعایت شود عرصه برای فعالیت باز شده و همه چیز بهتر پیش می‌رود. در غیر این‌صورت فعالیت‌ها را باید متوقف کرد.

مصوبه شورای‌عالی معادن لازم‌الاجراست

عسکر شریفی، سرپرست معاونت امور معادن و صنایع معدنی استان مازندران نیز اظهار کرد: از آنجایی‌که شیوه‌نامه‌ها و بخشنامه‌هایی که از وزارتخانه‌ها به سازمان‌ها ابلاغ می‌شوند لازم‌الاجرا هستند آرای شورای‌عالی معادن نیز لازم‌الاجرا خواهند بود.
او درباره دلیل و اهمیت این مصوبه ابراز کرد: با توجه به شرایط توپوگرافی و منطقه‌ای استان‌های شمالی، برداشت‌های غیرمجاز در رودخانه‌ها و زمین‌های کشاورزی انجام شده و از طرف دیگر شاهد آلودگی زیست‌محیطی هستیم. بنابراین لازم بود این مصوبه اعلام شود.
شریفی درباره اینکه منظور از اطلاع ثانوی در این مصوبه چیست، بیان کرد: معادن زیادی در محورهای مواصلاتی هراز (جاده آمل به تهران) و محور خطیرکوه (جاده سوادکوه) زده شده که نشان می‌دهد تعداد معادن شن و ماسه در این منطقه از کشور زیاد است و نیازی به بالا بردن آمار آن نداریم. همین میزان تولید مصالح ساختمانی جوابگوی کارهای عمرانی است. البته ما پیرو شورای‌عالی معادن هستیم و این مسئله در اختیار استان نیست. بنابراین تا هر زمانی که آنها صلاح بدانند ما هم همکاری کرده و قوانین را رعایت می‌کنیم. سرپرست معاونت امور معادن و صنایع معدنی استان مازندران درباره اهمیت سامانه کاداستر و اقدامات بازدارنده وزارت صنعت، معدن و تجارت برای افزایش بیش از حد معادن اظهار کرد: خوشبختانه سامانه کاداستر دسترسی متقاضیان را راحت‌تر کرده و دقت زیادی نیز دارد تا جلوی خطای انسانی را بگیرد. در گذشته، ما برای محدوده‌های معدنی از جمله اکتشاف و بهره‌برداری، چیزی به عنوان نقشه مبنا داشتیم که اجازه دخل و تصرف به افراد را می‌داد اما از وقتی تمام مراحل الکترونیک شد همه چیز با کنترل و نظارت دستگاه و وزارت صنعت، معدن و تجارت پیش رفته است.

سخن آخر

شیوه‌نامه شورای‌عالی معادن سال قبل صادر شد و هیچ‌گونه ارتباطی با بارندگی‌های اخیر نداشته است. این شیوه‌نامه، بیشتر به دلیل برداشت‌های بی‌رویه، پراکندگی معادن، تخریب محیط‌زیست و خالی شدن کوه‌ها اعلام شده که باعث مشکلات ایمنی و حادثه شده بود. کار معدن حساس است و فعالیت ویژه‌ای می‌طلبد. خوشبختانه معاونت معدنی استان‌های کشور این مهم را درک کرده و حساس است تا ایمنی کار رعایت شود و منابع طبیعی حفظ شده و محیط‌زیست تخریب نشود. چه خوب است که سازمان‌های مرتبط و نهادهای مسئول، بیشتر نگران دغدغه‌های استان‌های کشور باشند تا دیگر شاهد مشکلات ناشی از ضعف مدیریت و بی‌دقتی نباشیم.