اثر جنگ روسیه و اوکراین بر صنایع معدنی ایران + پیشنهاداتی برای شرکت‌ها

به گزارش می‌متالز، مرکز پژوهش‌های مجلس در گزارشی با بررسی اثر جنگ روسیه و اوکراین بر حوزه معدن و صنایع معدنی ایران به‌صورت فصلی از ابتدای سال ۲۰۲۰ تا انتهای سال ۲۰۲۲، اعلام کرد: کشور روسیه یکی از بازیگران اصلی حوزه تولید و تجارت مواد معدنی و صنایع معدنی در جهان است که علاوه‌بر تولید ۸.۳ درصد فولاد، ۵.۳ درصد تولید مس و ۴.۵ درصد تولید آلومینیوم جهان را در اختیار دارد.

روسیه به‌ترتیب ۲۱، ۴.۲ و ۹.۴ درصد از صادرات جهانی این فلزات را نیز در اختیار دارد. پس از وقوع جنگ در شرق اروپا، روسیه برای حفظ روند رو به رشد در این بخش، اقداماتی نظیر تمرکز بر صنایع پایین‌دستی، کاهش قیمت عرضه محصولات و گسترش بازار به سایر کشور‌ها را صورت داد.

با توجه به وجود مشابهت در کالا‌ها و مقاصد صادراتی و نزدیک بودن موقعیت جغرافیایی با ایران این اقدامات بر بخش معدن و صنایع معدنی در ایران نیز اثر گذار بود. پس از اعمال تحریم بر روسیه تولید ناخالص داخلی بخش معدن این کشور روند افزایشی را ادامه داد. آمار تجارت این حوزه نشان از آن دارد صادرات انواع سنگ‌های معدنی یا کنسانتره آن‌ها که در فصول پیش از جنگ روند صعودی داشته، پس از شروع جنگ روندی نزولی طی کردند. به نظر می‌رسد این کشور در این دوره زمانی بر روی صنایع معدنی تمرکز کرده است.

کاهش قیمت برخی محصولات در فروش برخی محصولات این زنجیره به‌منظور تصاحب بازار صادراتی سایر کشور‌ها در آمار تجارت این کشور مشهود است. در هشت فصل قبل از جنگ روند ارزش واحد خریداری شده، دارای روندی مشخص است، ولی در دو فصل بعد از آن روند ارزش واحد قیمت خریداری‌شده از کشور روسیه نزولی و از روند اصلی خارج شده است.

همچنین پس از جنگ و اعمال تحریم‌ها، روسیه سعی دارد برای جبران تحریم‌ها بازار‌های جدیدی را تصاحب کند. پیش از اعمال تحریم‌ها، اتحادیه اروپا و سوئیس و بریتانیا مقصد ۲۴.۸ درصد از صادرات فلزات آهنی و غیر آهنی روسیه بود از جمله ۲۶.۲ درصد محصولات فولادی، ۶۲ درصد نیکل، ۴۷.۵ درصد سرب، ۱۵ درصد مس، اما براساس آمار‌های تجارت جهانی محصولات حوزه معدن و صنایع معدنی این کشور پس از جنگ با تمرکز بر بازار‌های آسیایی مانند ترکیه و چین توانسته روند تجاری را بهبود دهد.

در مقابل، کشور ایران نیز از منابع معدنی عظیمی برخوردار است و با توجه به توسعه صنایع معدنی و اهمیت آن در اقتصاد ملی، تحریم‌های اعمال‌شده علیه کشور روسیه و راهبرد‌های اتخاذ شده توسط آن برای مقابله با تحریم‌ها می‌تواند در تجارت مواد و صنایع معدنی ایران نیز اثرگذار باشد. تولیدکنندگان ایرانی نیز برای از دست ندادن بازار مجبور به ارائه تخفیف هستند تا بتوانند با شرکت‌های روسی رقابت کنند.

از طرفی، عرضه محصولات روسی به بازار‌های آسیایی باعث شده سهم صادراتی ایران در برخی بازار‌های مشترک کاهش پیدا کند؛ لذا این اثرات را می‌توان به دو دسته، ارائه تخفیف و به‌تبع آن کاهش سود تولیدکنندگان و از دست دادن بازار‌های تجاری تقسیم‌بندی کرد.

پیشنهاد اول: کاهش یا حذف تعرفه‌های صادراتی برای صادرکنندگان در کوتاه‌مدت است. شرکت‌های تولیدی در شرایط کاهش قیمت عرضه محصولات سایر رقبا با کاهش سود مواجه می‌شوند؛ لذا به نظر می‌رسد می‌توان با حذف یا کاهش عوارض صادراتی بخشی از این کاهش سود جبران شود.

پیشنهاد دوم: توسعه روابط بین المللی با کشورها، برای داشتن بازار تجاری بیشتر و متنوع‌تر است. صادرات به بازار‌های متعدد با استفاده از فعال‌سازی دیپلماسی اقتصادی، باعث می‌شود تبادلات تجاری انعطاف‌پذیری بیشتری نشان دهد و در مواقعی که یک بازار به‌دلایل مختلف از دسترس خارج شود، سایر بازار‌ها مدنظر قرار گیرند.

پیشنهاد سوم: تکمیل زنجیره‌های ارزش و تمرکز بر قسمتی از زنجیره که ارزش‌افزوده بالاتری دارد و همچنین توسعه صنایع پایین‌دست به‌منظور استفاده در داخل است. کالا‌های تولید شده در صنایع پایین‌دست بطور کلی دارای بازار‌های متعدد‌تری هستند و در شرایط خاص راحت‌تر از کالا‌های خام تجارت می‌شوند.

آخرین پیشنهاد: توسعه زیر‌ساخت‌ها برای کاهش قیمت تمام شده و افزایش تاب‌آوری شرکت‌ها در شرایط خاص و امکان ارائه تخفیف برای حفظ رقابت است. زیرساخت‌هایی مانند توسعه راه‌های ارتباطی بویژه حمل و نقل ریلی) نقش مؤثری در قیمت تمام شده محصولات دارد. توسعه این زیرساخت‌ها می‌تواند در شرایط خاص انعطاف‌پذیری بیشتری برای تولید‌کنندگان جهت ارائه تخفیف و حفظ رقابت‌پذیری ایجاد کند.

منبع: بورس پرس