ایران در مصرف آب شرب، کشاورزی و صنعت در استاندارد جهانی قرار ندارد

به گزارش می‌متالز، منصور قربانی عضو هیات علمی دانشگاه شهید بهشتی و مدیر مرکز پژوهشی آرین زمین افزود: ۱۳۳ مقاله به‌ صورت سخنرانی و ۱۳۰ مقاله به‌ صورت پوستر ارائه می‌شود.

وی در ادامه به بررسی جایگاه منابع طبیعی (منابع معدنی، انرژی و آ‌ب‌ها) در ایران و جهان پرداخت و گفت: ایران چهارمین منابع نفت جهان و دومین ذخیره گاز دنیا را دارد و با توجه به اینکه کشور ما از نظر ذخایر معدنی در رده ده کشور اول دنیا قرار دارد و بیش از ۷۰ نوع ماده معدنی در حال حاضر در کشور استخراج و تولید می‌شود، اما هم اکنون در جایگاه واقعی خود از نظر تولید و فراونی نیست.

اتمام ذخایر سطحی (آهن، سرب و روی، مس و منگنز) تهدیدی جدی برای پیشرفت کشور است

به گفته قربانی، ایران دارای پدیده‌های منحصر به فرد زمین‌شناسی است که می‌تواند جایگاه زمین گردشگری قابل توجهی داشته باشد و ایران توان ۳۰ ژئوپارک را داراست که تاکنون فقط سه ژئوپارک به ثبت یونسکو رسیده است.

دبیر چهل‌ودومین گردهمایی علوم‌ زمین ضمن اشاره به نقش علوم زمین، انرژی، منابع معدنی و صنایع وابسته در G.D.P کشور خاطرنشان کرد: اگر خوب دقت کنیم علوم زمین با بیش از ۴۰ درصد G.D.P کشور ارتباط مستقیم یا غیرمستقیم دارد.

وی با طرح سوالی مبنی بر این‌که منابع آب برای کشاورزی که ۹۰ درصد آب کشور را مصرف می‌کند، چه درصدی از G.D.P است؟ گفت: احداث سدها، آب زیرزمینی و کنترل آن‌ها و انتقال بین حوضه‌ای با مطالعات زمین‌شناسی مرتبط است و از سویی دیگر در چهار دهه گذشته کشور از ذخایر معدنی سطحی بهره‌ گرفته و به دنبال اکتشافات ذخایر ژرف نبوده است.

عضو هیات علمی دانشگاه شهید بهشتی با بیان این که اتمام ذخایر سطحی (آهن، سرب و روی، مس و منگنز) تهدیدی جدی برای پیشرفت کشور است، تصریح کرد: در مورد ذخایر نفتی هم در صد سال گذشته از میدان‌های کم ژرفا که راحت‌تر و ارزانتر قابل دسترس بوده بهره گرفته و همچنین میزان تولید گاز کشور با میزان ذخایر آن بسیار فاصله دارد.

وی افزود: از سویی دیگر ایران به دلیل توجه نکردن به مسائل علمی و توسعه پایدار و شاید به فکر توسعه، اما بدون در نظرگرفتن تاثیر عوامل محیطی برهم و یا به عبارت دیگر بی توجهی به نکات و مسائل دقیق علم و تاثیر علوم برهم و نقش آن‌ها در مخاطرات طبیعی و مسائل زیست محیطی فراگیری مورد بی‌توجهی قرار گرفته است.

مدیر مرکز پژوهشی آرین زمین گفت: پیشرفت و توسعه بدون برنامه منظم علمی فراگیر ممکن است کشور را با سرنوشت غیرقابل باوری روبه‌رو مواجه کند و باید دقت کنیم که عوامل طبیعی به تدریج ظاهر می‌شوند و گاهی آن‌ها در طول عمر ما دیده نمی‌شوند و چالش‌های آن به نسل آینده می‌رسد.


قربانی در ادامه به بررسی موضوع بیلان آب‌های کشور پرداخت و افزود: در ایران تقریبا ۴۱۱ میلیارد مترمکعب بارش وجود دارد که بارش متوسط سالانه ۲۵۰ میلیمتر است، هر چند که توزیع این بارش از نظر مکانی و زمانی بسیار نامتعادل است، به طوری که ۷۰ درصد بارش در ۲۵ درصد وسعت ایران و ۳۰ درصد بارش در ۲۵ درصد دیگر از وسعت ایران رخ می‌دهد.

وی خاطرنشان کرد: به طور مثال در بندرانزلی تا ۲ هزار میلیمتر در سال باران داریم و در مناطقی هم زیر ۵۰ میلیمتر، حتی کمتر و یا از نظر زمانی بارش‌ها در موارد زیادی در فصل‌های غیرآبی رخ می‌دهد البته این جای بحث و مطالعه دارد.

عضو هیات علمی دانشگاه شهید بهشتی گفت: از ۴۱۱ میلیارد بارش سالانه، ۲۹۶ میلیارد آن از دسترس خارج می‌شود یعنی به وسیله تبخیر و یا عوامل دیگر و حدود ۹۲ میلیارد مترمکعب به صورت روان آب قابل کنترل و قابل استفاده در می‌آید.

وی با بیان اینکه کل آب مصرفی ایران در بخش شرب، کشاورزی و صنعت است، خاطرنشان کرد: در بخش کشاورزی ۹۰ درصد، در بخش شرب ۷ درصد، در بخش صنعت حدود ۳ درصد، آب مصرفی ایران سالانه معادل ۹۸ میلیارد متر مکعب است که ۶۴ میلیارد متر مکعب از آن از آب زیرزمینی تامین می‌شود.


قربانی با اشاره به این‌که از این ۶۴ میلیارد متر مکعب ۵۷ میلیارد در کشاورزی استفاده می‌شود که حدود ۹۰ درصد است، گفت: ۵ میلیارد در بخش شرب استفاده می‌شود و ۱/۳ میلیارد در بخش صنعت که جمعا حدود ۱۰ درصد است.

دبیر چهل‌ودومین گردهمایی علوم‌ زمین ضمن اشاره به بیلان آب‌های کشور در مقیاس جهانی گفت: نورم جهانی میزان مصرف آب در سه بخش صنعت ۲۲ درصد، بخش کشاورزی ۷۳ درصد و بخش شرب ۵ درصد است که مشاهده می‌شود در هیچ یک از سه مورد بالا ایران در استاندارد جهانی قرار ندارد.

وی درباره استراتزی موجود در این بخش افزود: با توجه به این موارد باید برای علوم زمین و زمین‌شناسی یک استراتژی مشخص تعریف کرد که با نیاز و پیشرفت کشور همسو باشد.

به گفته قربانی، این استراتژی باید مسائل آموزشی و پژوهشی و اجرایی را در تمام سطوح اعم از دانشگاه‌ها، آموزش و پروش، سازمان‌ها و وزارتخانه‌ها و انجمن‌های علمی و شرکت‌های مرتبط را شامل شود و قابل پیگیری در هر سازمان آموزشی، پژوهشی و اجرایی باشد.

عضو هیات علمی دانشگاه شهید بهشتی تصریح کرد: از سویی دیگر این استراتژی باید همسو و هماهنگ با دیگر شاخه‌های علوم پایه باشد و در هنگام تدوین به گونه‌ای طراحی و برنامه‌ریزی شود.

وی همچنین به ارائه پیشنهادات مربوط به مسائل آب کشور و برنامه لازم بر اقدامات اجرایی پرداخت و گفت: مسائل آب کشور در شرایط فعلی کشور طوری است که تهدیدی برای بقای بسیاری از پدیده‌های طبیعی و جامعه انسانی است و دلیل آن نادیده گرفتن بیلان آب و چگونگی استفاده از آن و عدم رعایت اصول صحیح مهندسی آن است که از جمله مهم‌ترین آن‌ها برداشت غیراصولی و بیش از اندازه آب‌های زیرزمینی و افزایش سطح زیرکشت آبی و نامتناسب بودن کشت با اقلیم ایران است.

دبیر چهل‌ودومین گردهمایی علوم‌ زمین خاطرنشان کرد: لازم است با برنامه فراگیر و کارشناسی شده و تامین بودجه مورد نیاز، اقدامات لازم توسط کارشناسان داخلی و مشاورین خارجی انجام پذیرد و برنامه مدون باید با هماهنگی وزارت نیرو، وزارت کشاورزی و سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌ معدنی کشور انجام گیرد.

منبع: سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور