بازار سرمایه مسیر بهینه تامین نقدینگی دانش‌بنیان

به گزارش می‌متالز، «سیدمحسن میرصدری» رئیس کمیسیون کسب‌وکار‌های نوین و دانش‌بنیان اتاق ایران در خصوص مزیت حضور شرکت‌های دانش‌بنیان در بازار سرمایه نوشت:

امروزه شرکت‌های دانش‌بنیان به دلیل ذات دانش‌محور و تحقیق و توسعه‌ای و هم‌چنین بهره‌گیری از دانشمندان و متخصصان حوزه‌های مختلف علم و فناوری، در تمام دنیا به عنوان منبع اصلی تحول و نوآوری جامعه و موتور محرک رشد اقتصادی و توسعه پایدار محسوب می‌شوند و توسعه کارآفرینی و خلق ثروت در سطح ملی را نیز به همراه دارند.

در کشور ایران اسناد بالادستی از جمله سیاست‌های ابلاغی اصل ۴۴ قانون اساسی، برنامه‌های ۵ ساله توسعه اقتصادی و ... همواره حوزه کسب‌وکار‌های دانش‌بنیان را برای توسعه اقتصادی کشور ضروری می‌دانند با این حال هنوز این شرکت‌ها برای موفقیت و رشد پایدار با نبود قطعیت‌ها، ریسک‌ها و چالش‌های ریز و درشت متعددی روبرو هستند به نحوی که در این مورد می‌توان به ناکافی و یا کم‌اثر بودن حمایت‌ها از دانش‌بنیان‌ها و وجود چالش‌های متعدد سیاستی، تنظیم‌گری و حقوقی در این زمینه، چالش‌های تامین مالی و تراکنش‌ها، چالش‌های حوزه توسعه بازار داخلی و صادرات محصولات و خدمات دانش‌بنیان و ... اشاره کرد.

از اصلی‌ترین دارایی‌های شرکت‌های دانش‌بنیان، دارایی‌های نامشهود بوده که این مساله نیز با مشکلات متعددی در زمینه ارزیابی ارزش واقعی آن توسط ارزیابان و نبود اعتماد و اعتباردهی نهاد‌های مالی و مراجع قانونی به ارزش واقعی این دارایی‌ها روبرو است. برخی مواقع دارایی نامشهود از اصلی‌ترین و با ارزش‌ترین دارایی یک شرکت دانش‌بنیان محسوب می‌شود و بهره‌گیری از مالکیت معنوی چنین دارایی‌هایی در مراجع قضایی، نهاد‌های مالی و سایر مراجع قانونی بصورت ضمانت، وثیقه و ... تاثیر بسزایی در ادامه حیات و رشد و توسعه این شرکت‌ها خواهد داشت. از دیگر مشکلات در سطح کلان ملی دانش‌بنیان‌ها، حوزه صادرات، واردات و توسعه کسب‌وکار ملی و بین‌المللی است که در این خصوص می‌توان به واردات کالا‌های مشابه ساخت داخل اشاره کرد.

مشکلات و تطویل فرآیند ترخیص کالا همچون تجهیزات خط تولید و یا تجهیزات آزمایشگاهی، نبود متولی مشخص برای اندازه‌گیری، گزارش‌دهی و پایش منظم حجم صادرات دانش‌بنیان، فقدان تحقیقات کافی بازاریابی در حوزه‌های بین‌المللی، وجود رقابت پیچیده در سطح بین‌المللی و گاهاً توانمندی پایین تولیدات داخل در رقابت در این بازار‌ها از دیگر مشکلات این حوزه به شمار می‌رود؛ از دیگر مشکلات کسب‌وکار‌ها در سطح ملی که شامل تمامی بنگاه‌های خصوصی دولتی، دانش‌بنیان‌ها و غیردانش‌بنیان‌ها و در هر سطحی از جامعه مشاهده می‌شود؛ بحران مهاجرت نخبگان و کسب و کار‌های فناوری محور است که نیازمند تدبیر اندیشی در سطح کلان است.

یکی از چالش‌های شرکت‌های دانش‌بنیان تامین سرمایه و نقدینگی است، زیرا دریافت تسهیلات در بسیاری از مواقع راه‌حل مناسبی برای این شرکت‌ها محسوب نمی‌شود، به سبب آنکه بازپرداخت تسهیلات با نرخ سود بالا و تامین وثایق جهت ضمانت برای شرکت‌های دانش‌بنیان که بعضاً بنگاه‌های متوسط و کوچک هستند بسیار دشوار است به همین دلیل در حال حاضر بازار سرمایه نقش مهمی در بکارگیری نقدینگی‌های راکد و جذب آن در تامین منابع مالی مورد نیاز طرح‌های مهم، راهبردی، نوآورانه شرکت‌های دانش‌بنیان دارد.

همچنین این شرکت‌ها عموما از واحد‌های تحقیق و توسعه قوی برخوردار هستند و محصولات و خدمات آنها در حوزه رقابت در بازار‌های داخلی و خارجی صاحب امتیاز بوده و تامین مالی آنها از طریق بازار سرمایه شرایط تحقق اهداف نوآورانه، مقاومت در برابر نوسانات بازار و حتی گسترش فعالیت‌های تحقیق و توسعه‌شان را فرآهم می‌کند که این امر به خودی خود منجر به رشد اقتصادی، کاهش تبعات و تاثیرگذاری تحریم‌ها به خصوص در جهت تامین اقلام راهبردی مورد نیاز صنایع می‌شود.

قابل درک است که انواع ابزار‌های بازار سرمایه اعم از انواع ابزار‌های تامین مالی بلندمدت، انواع ابزار‌های مدیریت دارایی، انواع ابزار‌های ویژه مدیریت خطر و ... در جهت کاهش ریسک نوسانات بازار بوده و در دسترس تمام علاقمندان به سرمایه‌گذاری بویژه علاقمندان به سرمایه‌گذاری در حوزه دانش‌بنیان است. علاوه بر موارد فوق سرمایه‌گذاران و سهامدارانی که علاقمند به ریسک بیشتر هستند می‌توانند با سرمایه‌گذاری در بازار نوآفرین بر روی شرکت‌های دانش‌بنیان، خلاق و نوآور، شرکت‌های حوزه اقتصاد دیجیتال و شرکت‌های سهامی عام که پیشتر در بازار‌های شرکت‌های کوچک و متوسط پذیرش شده‌اند و یا شرکت‌های فعال در صنایع جدید با ریسک بالا سرمایه‌گذاری کنند و بدیهی است با تقبل ریسک بالاتر، در بسیاری از موارد از رشد بالای ارزش سهام این شرکت‌ها در بازار سرمایه برخوردار می‌شوند.

به طور کلی، علاوه بر ظرفیت‌های موجود بازار سرمایه و بازار نوآفرین که پاسخگوی سطح مناسبی از نیاز صنایع دانش‌بنیان است، باید در شناساندن هرچه بیشتر روش‌های سرمایه‌گذاری در بورس و بکارگیری ابزار‌های موجود در بازار سرمایه و گسترش هرچه بیشتر فرهنگ سرمایه‌گذاری در میان مردم تلاش کرد و در این راستا انجام فعالیت‌های آموزشی و تبلیغی و بهره‌گیری هرچه بیشتر از ظرفیت‌های شرکت‌های دانش‌بنیان حوزه آموزش در این امر راه‌گشا خواهد بود چرا که منجر به ورود حجم بیشتری از پس‌انداز‌ها و نقدینگی‌های جامعه به جریان توسعه فناوری و نوآوری کشور می‌شود، همچنین با ایجاد یک بستر مناسب برای سرمایه‌گذاری توسط سرمایه‌گذاران خارجی به خصوص ایرانیان خارج از کشور در بازار سرمایه می‌توان در جهت تضمین و گسترش این بازار و همچنین تامین بخشی از منابع ارزی مورد نیاز کشور گام برداشت.

معاونت علمی و فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان همواره نقش کلیدی در توسعه زیست بوم نوآوری و فناوری کشور ایفا می‌کند و اتخاذ انواع سیاست‌های حمایتی و تاثیرگذار این معاونت از جمله تدوین قانون جهش تولید دانش‌بنیان و آیین‌نامه‌ها و دستورالعمل‌های آن از جمله تاثیرگذارترین گام‌های برداشته شده در این جهت هستند. بی‌اغراق مواردی همچون ظرفیت اعتبار مالیاتی تحقیق و توسعه و سرمایه‌گذاری ذیل ماده ۱۱ این قانون از مترقی‌ترین راه‌کار‌های رفع مشکلات شرکت‌ها اعم از دانش‌بنیان و غیردانش‌بنیان در حوزه مالیات و جذب سرمایه به حوزه نوآوری و فناوری محسوب می‌شود.

بدیهی است با وجود تلاش‌های مستمر و چندین ساله این معاونت هنوز بخش‌هایی از زیست بوم نوآوری از نقصان سیاست‌های حمایتی و تعارض‌ها و تناقض‌هایی در قوانین و مقررات جاری کشور و همچنین کمبود آگاهی در خصوص ظرفیت‌های علمی و فناوری موجود در این زیست بوم رنج می‌برند که پیش از این به این چالش‌ها اشاره شده است. با راهبری، آگاهی‌بخشی و حمایت معاونت علمی می‌توان کمبود سیاست‌ها و قوانین در زمینه جلوگیری از خام‌فروشی، جلوگیری از واردات و به کارگیری محصولات و خدمات خارجی دارای نمونه مشابه داخلی، کمبود قوانین در جهت حمایت از مالکیت فکری و دارایی‌های نامشهود را برطرف کرد.

بدیهی است اخذ تدابیر گوناگون از جمله الزام نهاد‌های دولتی به ریسک‌پذیری منطقی در زمینه بهره‌گیری از تولیدات داخل و از سوی دیگر حمایت در زمینه ایجاد و توسعه زیرساخت‌های آزمایشگاهی و نهاد‌های صدور گواهینامه‌های بین‌المللی در داخل کشور علاوه بر کاهش هزینه‌های تمام شده تولیدات داخل و توسعه صادرات، ریسک بهره‌گیری از تولیدات داخل در صنایع حساس کشور را کاهش داده و حتی امکان دستیابی به جایگاه معتبر در سطح بین‌المللی را فراهم می‌کند؛ همچنین این معاونت به دلیل ارتباط مستقیم با جامعه نخبگان و کسب‌وکار‌های دانش‌بنیان و نوآور می‌تواند در آگاهی بخشی در خصوص اهمیت به‌کارگیری نخبگان و ظرفیت‌های علمی و پژوهشی در نهاد‌های دولتی، صنایع بزرگ و متوسط، در حفظ این سرمایه‌های انسانی ارزشمند در کشور و همچنین افزایش بهره‌وری این بنگاه‌ها تاثیرگذار باشد.

منبع: پایگاه خبری بازار سرمایه ایران (سنا)