تعطیلات قراردادی

به گزارش می‌متالز، قاعدتا در اجماع ذهنی مردم، عوامل مختلفی از جمله دین رسمی و همچنین مراسم و آیین‌های سنتی آن فرهنگ در انتخاب روز یا روز‌های تعطیل اثرگذار بوده است. به همین دلیل است که کشور‌های اروپایی و غربی روز یکشنبه را که بعد‌ها شنبه نیز به آن اضافه شد به عنوان تعطیلات پایان هفته در نظر گرفته اند. با این حال تغییر این قرارداد‌ها جز وجه اجتماعی پررنگ آن، مانع دیگری ندارد و شاید به مرور زمان همه این قراردادها، حتی انتخاب نام روز‌ها نیز به اقتضای زمانه دستخوش تغییر شود.

دو روزه شدن تعطیلات پایان هفته نیز از ابتدا به حکم قانون و مصوبه دولت‌ها در دنیا رخ نداد و ثمره تجربه کارآفرینان بخش خصوصی بود. در ایالات‌متحده ابتدا این هنری فورد، اسطوره صنعت خودرو، بود که در سال ۱۹۲۶ میلادی ساعات کار هفتگی را برای کارکنانش به ۴۰ساعت کاهش داد و علاوه بر یکشنبه، روز شنبه را نیز به تعطیلات هفتگی افزود؛ اقدامی که باعث می‌شد کارگران کارخانه فورد یک روز بیشتر در کنار خانواده باشند و علاوه بر فراغت و استراحت، هزینه بیشتری برای خرید و گردش و سرگرمی صرف کنند. این تجربه موفق و مزایای آن مانند افزایش بهره‌وری کارگران یا افزایش سرعت گردش پول در اقتصاد باعث شد تا آمریکا به طور رسمی در سال ۱۹۳۲ تقویم کاری هفتگی را پنج‌روزه کند. در بریتانیا نیز یک کارخانه بخش خصوصی بود که در سال ۱۹۳۳ به دلیل مازاد تولید و خطر بیکاری برخی کارگران، ترجیح داد با حفظ همان تعداد نیروی کار و پرداخت همان میزان دستمزد، روز شنبه را نیز به تعطیلات خود بیفزاید. مدیر کارخانه بعد از مدتی متوجه شد انگیزه و توان نیروی کار بعد از تعطیلات دوروزه، بسیار بیشتر از گذشته است و در نتیجه تعطیلات دوروزه پایان هفته را ادامه داد.

بعد از آن بود که مطالعات علمی نیز نشان داد دو روز تعطیلی در هفته علاوه بر تاثیرات مثبت اجتماعی و فرهنگی و خانوادگی، روی بهبود بهره‌وری نیز اثرگذار است و یک‌سال بعد در بریتانیا نیز تعطیلات دو روزه پایان هفته به رسمیت شناخته شد. در کشور ما روز جمعه به عنوان روز برگزاری نماز جمعه و مراسم عبادی و دینی مسلمانان از جمله زیارت درگذشتگان به عنوان روز تعطیل شناخته شده و در قانون رسمیت یافته است. در حالی که می‌دانیم حتی دین مبین اسلام هم تاکید موکدی بر تعطیل بودن این روز ندارد و در سوره مبارکه جمعه بعد از اینکه به مردم توصیه می‌شود با فرارسیدن زمان اذان ظهر دادوستد را رها کرده و به سوی ذکر خدا و برپایی نماز جمعه بشتابند ذکر می‌شود که «فَإِذَا قُضِیتِ الصلَاةُ فَانْتَشِرُوا فِی الْأَرْضِ وَابْتَغُوا مِنْ فَضْلِ اللهِ» یعنی، چون نماز گزارده شد در زمین پراکنده شوید و فضل خدا را جویا شوید؛ یعنی حتی بر تعطیلی روز جمعه نیز دستور روشنی صادر نشده است. با این حال طبیعی است که این روز یک انتخاب درست برای تعطیلات پایان هفته باشد.

حال که مساله کاهش ساعات کاری و دو روزه شدن تعطیلات پایان هفته در کشور ما نیز مطرح شده است، زمان مناسبی است که بتوانیم ما هم در راستای ارتقای بهره‌وری و کارایی اقتصادی، افزایش هماهنگی روز‌های کاری با جامعه جهانی و ایجاد انگیزه و نشاط در نیروی کار علاوه بر دو روزه کردن تعطیلات، روز شنبه را به عنوان روز دوم تعطیلات انتخاب کنیم. این تصمیم درست و منطقی که از سوی نمایندگان مردم در مجلس یازدهم گرفته شد، اکنون در انتشار تایید شورای نگهبان قرار دارد. قطعا فقها و حقوقدانان آن شورا جزو مسلط‌ترین علما بر احکام و آموزه‌های دین مبین اسلام هستند و نیز از شرایط اقتصادی و اجتماعی داخلی و بین‌المللی آگاهی کافی دارند. از این‌روست که انتظار می‌رود این شورا با در نظر گرفتن مصالح عمومی و منافع اقتصادی بلندمدت کشور با دو روزه شدن تعطیلات پایان هفته و انتخاب روز شنبه موافقت کند. این تصمیم علاوه بر اینکه از نظر اقتصادی برای کل جامعه تبعات مثبت و فراگیری خواهد داشت، به نظر می‌رسد از نظر اجتماعی و فرهنگی هم شرایط پذیرش آن فراهم است و جامعه نیز پذیرای این تغییر باشد؛ چرا که به نتایج مثبت آن آگاه است.

هرویک یاریجانیان/ رئیس کمیسیون صنعت و معدن اتاق بازرگانی تهران

منبع: دنیای اقتصاد