موانع اقتصادی توسعه بیمه‌های زندگی

به گزارش می‌متالز، اما به‌رغم سابقه طولانی صنعت بیمه، بررسی شاخص‌های ضریب نفوذ، درصد حق بیمه کشور از کل حق بیمه جهانی به‌ویژه در بخش بیمه‌های زندگی حکایت از آن دارد که این صنعت نتوانسته است به جایگاه خود دست پیدا کند. تقاضای بیمه‌های زندگی از متغیر‌های کلیدی اقتصاد کلان مانند سطح اشتغال، درآمد، تورم، نرخ ارز و... تاثیر می‌پذیرد. درحقیقت با توجه به نظریه انتظارات عقلایی، عاملان اقتصادی در تصمیم‌گیری‌های خود تمام اطلاعات را لحاظ می‌کنند. در نتیجه با تغییر متغیر‌های کلان اقتصادی انتظار می‌رود تقاضای بیمه زندگی تغییر کند.

وضعیت و شرایط اقتصادی کشور‌ها بر افزایش یا کاهش تقاضای بیمه زندگی موثر است؛ زیرا متقاضیان بیمه زندگی به طور کل خانواده‌ها و بنگاه‌ها هستند که بنگاه‌ها بر اساس سودآوری و خانواده‌ها بر اساس درآمد در مورد خرید بیمه زندگی تصمیم‌گیری می‌کنند. بیمه زندگی، کالای لوکسی تلقی می‌شود و افراد در شرایطی تمایل به خرید آن دارند که از پس مخارج ضروری زندگی خود برآیند. بنابراین، رکود، بیکاری، نرخ رشد اقتصادی پایین و تورم در مسیر تقاضای بیمه زندگی وضعیت نامساعدی ایجاد می‌کنند. در نتیجه مهم‌ترین عوامل اقتصادی موثر بر تقاضای بیمه زندگی را می‌توان به شرح زیر برشمرد:

اشتغال: یکی از عوامل تاثیرگذار بر تقاضای بیمه‌های زندگی نرخ بیکاری و اشتغال ارزیابی می‌شود. بیمه‌های زندگی در مبحث مستمری، ازکارافتادگی و بازنشستگی ارتباط مستقیمی با اشتغال دارند. نااطمینانی فرد نسبت به آینده، امکان بروز ازکارافتادگی یا حادثه حین کار، منجر می‌شود که فرد متقاضی بیمه باشد. از طرفی سطح درآمدی مناسب، منوط به اشتغال است. پس نرخ بیکاری یکی از ابتدایی‌ترین عوامل تاثیرگذار بر بیمه‌های زندگی است.۱

درآمد سرانه: افزایش درآمد سبب افزایش تقاضا برای بیمه زندگی می‌شود؛ زیرا افراد ابتدا نیاز‌های ضروری خود را تامین می‌کنند، سپس بودجه‌های اضافی را به سایر هزینه‌ها و پس‌انداز کردن از جمله خرید بیمه اختصاص می‌دهند.

نرخ رشد اقتصادی: رشد اقتصادی به‌طرز چشم‌گیری موجب بهبود بخش بیمه می‌شود؛ چراکه ضمن افزایش درآمد خانوار و بهبود وضعیت پس‌انداز، تمایل به خرید بیمه‌نامه را افزایش می‌دهد. از طرفی شرکت‌های بیمه نیز چشم‌انداز بهتری نسبت به سودآوری سرمایه‌گذاری‌های خود خواهند داشت و امکان ارائه محصولات متنوع بیمه‌ای با نرخ‌های بازدهی بالاتر نیز میسر می‌شود.

نرخ ارز: نوسانات نرخ ارز، عامل ناپایدارساز و پرریسکی برای شرکت‌هایی است که سهام آنها در بازار سرمایه معامله می‌شود. همچنین برای شرکت‌های بیمه‌ای که در تجارت و معاملات خارجی فعال هستند، چالشی جدی است که آثار سود و زیانی به همراه خواهد داشت. برای صنعت بیمه، نوسانات نامطلوب نرخ ارز احتمالا به زیان یا کاهش سرمایه‌گذاری، کاهش وصول حق بیمه و کاهش درآمد منجر می‌شود.۲

نرخ تورم: تورم بر تقاضای بیمه زندگی تاثیر منفی دارد؛ زیرا کاربرد محصولات بیمه زندگی، تامین منافع پولی در بلند‌مدت است و تورم سبب کاهش ارزش پول نقد دریافتی در آینده می‌شود. همچنین، نرخ تورم با تاثیر بر نرخ بهره حقیقی و قیمت‌گذاری محصولات بیمه زندگی بر توسعه بازار بیمه زندگی اثر می‌گذارد.۳

نرخ بهره: بیمه یک سرمایه‌گذاری است که نرخ سودآوری آن برای متقاضی اهمیت زیادی دارد. یکی از پارامتر‌های ارزیابی سنجش میزان سودآوری نرخ بهره واقعی بازار است. در واقع نرخ بهره، قیمت کالای جانشین بیمه است که در صورت وجود نرخ بهره بالاتر افراد به جای اتکا به بیمه به سمت سرمایه‌گذاری در کالای جانشین از جمله بانک‌ها خواهند رفت.۴

ریسک اقتصادی: ریسک اقتصادی به صورت سطح عمومی نااطمینانی اقتصادی حاکم بر کشور که بر ارزش تسهیلات یا سرمایه‌گذاری‌ها در آن کشور تاثیر دارد تعریف شده است. ریسک اقتصادی از طریق سایر متغیر‌ها بر تقاضای بیمه زندگی اثرگذار است؛ به این نحو که هر اندازه ریسک اقتصادی نازل‌تر شود، امکان مبادلات تجاری، سرمایه‌گذاری خارجی و به طور کلی فعالیت‌های اقتصادی پربارتر، مفید و اشتغال‌زا بیشتر می‌شود و با افزایش اشتغال و درآمد نیز تقاضا برای انواع بیمه زندگی افزایش می‌یابد.

در نهایت پیشنهاد می‌شود با سیاست‌های کنترل نقدینگی، کاهش وابستگی به منابع نفتی، گسترش همکاری‌های بین‌المللی وکاهش اثرات تحریم‌ها نرخ تورم کنترل شود. توسعه بازار‌های پولی و مالی به منظور تعیین نرخ بهره حقیقی در دستور کار قرار گیرد و دولت از طریق کاهش ریسک اقتصادی موجبات افزایش سرمایه‌گذاری در بیمه زندگی را فراهم آورد.

مهرنوش چراغی/ کارشناس صنعت بیمه

منابع:

1. لطفی عباسعلی (۱۳۹۵)، بررسی تاثیر متغیر‌های کلان اقتصادی بر تقاضای بیمه‌های اشخاص، دوفصل‌نامه اقتصاد پولی، مالی، سال بیست و سوم، شماره ۱۲: ۲۶۹-۲۳۶
2. Ikpa Offiong, Amenawo; Bassey James, Godwin; Sunday Etim, Glory; Oliver Enuoh, Rebecca; Kekung Bessong, Peter, & Bekom Omang, Alphonsu (۲۰۲۰). Exchange rate volatility and insurance sector performance in Nigeria a long-run investigation. Academy of Accounting and Financial Studies Journal, ۲۴ (۳)
3. Lee, C.C; Lee, C.C. ; Chiu, Y.B. , (۲۰۱۳). The link between life insurance activities and economic growth:Some new evidence. J. Int. Money Finance, ۳۲، ۴۰۵–۴۲۷ (۲۳ Pages).
4. Mitra, D. ; Ghosh, A. , (۲۰۱۰). Determinant of life insurance demand in India in the post economic reform era (۱۹۹۱-۲۰۰۸). Int. J. Bus. Manage. Econ. Inf. Technol. , ۲ (۱):۱۹-۳۶ (۱۷ Pages).

منبع: دنیای اقتصاد