سرمایه‌گذاری در بازیافت شیشه

به گزارش می متالز، منابع اولیه در صنعت شیشه به‌طور عمده از منابع غیرقابل تجدید یا منابعی با زمان تجدید طولانی، مانند سیلیس، اکسید کلسیم و... فراهم می‌شوند، بنابراین می‌توان با استفاده از صنعت بازیافت شیشه تا حدی روند رو به گسترش استفاده از منابع محدود را متعادل کرد. بازیافت مواد راهکاری است که می‌توان از آن برای رسیدن به هدف توسعه پایدار و حفظ منابع و محیط‌زیست استفاده کرد، از این‌رو ضروری است به بازیافت اصولی و علمی ضایعات شیشه اهمیت داده شود و از دفن و رهاسازی این مواد که دارای ارزش اقتصادی نیز است، جلوگیری شود. ۴ ماده قابل بازیافت شامل آلومینیوم، کاغذ، پلاستیک و شیشه است.

 روش جمع‌آوری شیشه:

• بازیافت ظرف‌های شیشه‌ای که در ایستگاه‌های جمع‌آوری به‌منظور بازیافت جدا شده‌اند.
• بازیافت ظرف‌های شیشه‌ای که از مواد زائد کنار جدول خیابان جدا شده‌اند.
• بازیافت ظرف‌های شیشه‌ای جمع‌آوری شده از منابع تجاری محصولات مانند رستوران.

چه شیشه‌هایی قابل بازیافت هستند؟

•  شیشه شکسته پنجره
•  شیشه شکسته جلو خودرو
•  ظرف سفالی پیرکس، ظرف‌های شیشه‌‌ای برای زیبایی
•  لامپ روشنایی یا لوله فلورسنت
•  شیشه‌های آزمایشگاهی و طبی
•  آینه و شیشه‌های لعابی مانند کریستال و شیشه تلویزیون

چگونه بازیافت می‌کنند؟

برخی از محصولات شیشه‌ای پس از استفاده در گورستان‌های زباله دفن و برخی دیگر بازیافت می‌شوند. شیشه‌ای که بازیافت می‌شود مراحل زیادی را طی می‌کند:

1. مردم بطری‌ها و ظرف‌های شیشه‌ای مصرف شده خود را در ظرف‌های جداگانه‌ای جمع می‌کنند.
2.  کامیون یا وانت این شیشه‌ها را جمع‌آوری و به مرکز بازیافت منتقل می‌کند.
3. در مرکز بازیافت، ظرف‌ها و بطری‌ها را بر اساس رنگ‌شان به شکل جریان خالص شیشه‌های شفاف، سبز و قهوه‌ای تفکیک می‌کنند. شیشه‌های سبز و قهوه‌ای با هم آمیخته نمی‌شوند زیرا این دو رنگ همراه با هم رنگ قهوه‌ای زشت و کدری را تشکیل خواهند داد.
4. در جریان خالص شیشه‌های رنگی به منظور بازفرآوری به تکه‌های ریزی به نام خرده‌شیشه، شکسته و خرد می‌شوند.
5. خرده‌شیشه را می‌شویند تا چسب و مواد غذایی را از آن جدا کنند. درهای فلزی و پلاستیکی بطری‌های شیشه‌ای را پیش از انتقال خرده شیشه به کارخانه شیشه جدا می‌کنند.
6. در کارخانه شیشه‌سازی خرده‌شیشه را به شیشه مذاب در کوره ذوب شیشه اضافه می‌کنند.
7. شیشه مذاب از کوره ذوب بیرون کشیده و به فرآورده‌های جدید شیشه‌ای تبدیل می‌شود.
8. محصولات جدید ساخته شده از شیشه بازیافتی به‌دست مصرف‌کننده می‌رسد.

فرآورده‌های شیشه‌ای بازیافتی

محصولات شیشه‌ای مصرف شده را می‌توان بازیافت کرد و بار دیگر به‌ شکل همان محصول درآورد یا اینکه به محصول بسیار متفاوتی تبدیل کرد.
فرآورده‌های نهایی حاصل از شیشه بازیافتی بستگی به این دارند که آیا شیشه در چرخه بسته بازیافت می‌شود یا در یک چرخه باز.

بازیافت چرخه بسته

در بازیافت چرخه بسته، مواد مصرف شده بارها و بارها به محصولات جدید تبدیل می‌شوند. این مواد در یک چرخه دائمی حرکت می‌کنند و هرگز هدر نمی‌روند.

محصولات بازیافتی در چرخه بسته

برخی فرآورده‌های شیشه‌ای مصرف شده که می‌توان آنها را در چرخه بسته بازیافت کرد، از این قرارند:

1. ظرف‌ها و بطری‌های شیشه‌ای هم‌رنگ؛ آنها را به ظرف‌ها و بطری‌های جدید تبدیل می‌کنند که رنگ آنها شفاف، سبز یا قهوه‌ای خواهد بود.
2. شیشه با رنگ‌های مختلف؛ این شیشه پودر و به آسفالت زمین‌های بازی و خیابان‌ها افزوده می‌شود. روکش آسفالت صد درصد قابل بازیافت است. آن را می‌توان تکه تکه و خرد کرد و بار دیگر حرارت داد تا روکش جدیدی ساخته شود.
3. گرد شیشه آسیاب شده؛ آن را در ماشین‌های ماسه‌پاشی به کار می‌گیرند. ماسه‌پاش‌ها دانه‌های شن و ماسه یا شیشه بازیافتی را روی سطوح فلزی و آجری می‌پاشند تا زنگار و رنگ‌های کهنه و قدیمی آن را بزدایند. این دانه‌ها را نگه می‌دارند و بارها و بارها از آنها استفاده می‌کنند.

بازیافت چرخه باز

در بازیافت چرخه باز مواد مصرف شده به فرآورده‌هایی تبدیل می‌شوند که نمی‌توان آنها را بار دیگر بازیافت کرد. این مواد فقط یک‌بار بازمصرف می‌شوند و سپس آنها را دور می‌ریزند. بسیاری از مردم معتقدند این کار به معنای بازیافت نیست زیرا این مواد هدر رفته و به پسماند تبدیل می‌شود.

محصولات بازیافتی در چرخه باز

برخی فرآورده‌های شیشه‌ای مصرف شده که می‌توان آنها را در چرخه باز بازیافت کرد، از این قرار است:

1. شیشه آمیخته؛ این فرآورده به فایبرگلاس تبدیل می‌شود. فایبرگلاس وقتی ساخته می‌شود که شیشه را می‌ریسند و به نخ‌های باریکی تبدیل می‌کنند. این نخ‌ها را می‌بافند و به شکل کلاف درمی‌آورند و آنگاه با پلاستیک مذاب آنها را می‌پوشانند. فایبرگلاس کاربردهای گسترده‌ای مانند ساخت قایق دارد. شیشه موجود در پشم شیشه را هرگز نمی‌توان از پلاستیک جدا کرد از این‌رو قابل بازیافت نیست.
2. دانه‌های ریز شیشه خرد شده؛ این دانه‌ها را روی کاغذ سنگین می‌چسبانند تا سنباده درست شود. سطح زبر این کاغذ را بر سطح زبر می‌کشند تا هموار و صاف شوند. این دانه‌ها هنگام مالش بر سطوح از کاغذ جدا می‌شوند و می‌ریزند و از بین می‌روند.
3. مهره‌های ریز شیشه آسیا شده؛ این مهره‌ها را به رنگ خط‌کشی خیابان‌ها و جاده‌ها می‌افزایند. این مهره‌های ریز نور چراغ خودرو‌ها را بازمی‌تابانند و خطوط و حدود جاده و خیابان را در شب روشن می‌کنند. این رنگ به مرور زمان ساییده می‌شود و مهره‌های شیشه‌ای هم از بین می‌روند.
4. شیشه آسیا شده با رنگ‌های مختلف؛ این شیشه را برای پوشاندن زباله‌ها در گورستان‌های زباله به‌کار می‌برند.

موارد مصرف و کاربرد

با بررسی‌های انجام شده موارد کاربرد شیشه بازیافتی به این شرح است:

• تهیه نوعی آسفالت که حاوی درصدی از شیشه خرد شده است و در راهسازی کاربرد دارد.
• تولید موادی مانند کاشی، آجررسی، پانل‌های دیوار وسنگ بنا
• در ترکیب پلاستیک‌ها و پلیمر، شیشه و عایق‌ها
• شبرنگ‌ها و علائم موجود در جاده‌ها
• عایق پشم شیشه
• تیرتلفن و حفاظ پست
• تهیه شن مصنوعی برای بازسازی و اصلاح خاک ساحل
• فایبرگلاس
• ساینده‌ها مانند سنباده
• تولید بطری
• سنگدانه بتن
• شیشه‌های هنری
• کودهای شیمیایی
• محوطه‌سازی
• سیمان هیدرولیکی

اهمیت بازیافت شیشه

از آنجایی که شیشه ماده‌ای است که پس از ذوب امکان استفاده دوباره را دارد، بازیافت شیشه نسبت به فرآیند تهیه آن با استفاده از مواد اولیه انرژی کمتری احتیاج دارد. بازیافت ضایعات شیشه نه‌تنها باعث صرفه‌جویی در مصرف انرژی و ماده اولیه می‌شود، بلکه جمع‌آوری شیشه‌های استفاده شده و دورریخته شده که نقش زباله را دارد قدم بزرگی در راستای حفظ محیط‌زیست نیز به‌شمار می‌آید.

چرا شیشه را بازیافت می‌کنیم؟

وقتی برای تولید محصولات شیشه‌ای جدید محصولات شیشه‌ای مصرف شده را بازیافت می‌کنیم؛ از منابع طبیعی کره زمین کمتر مصرف می‌کنیم. فرآیند تولید سبزتر است زیرا بازیافت نسبت به مصرف مواد خام آلودگی کمتری تولید می‌کند. پسماند و زباله کمتری تولید می‌شود که برای محیط‌زیست مطلوب‌تر است.

تولید سبزتر

بازیافت یکی از راه‌های موثر در کاهش مشکلات ناشی از تولید صنعتی شیشه به‌شمار می‌آید. محصولات شیشه‌ای که از راه بازیافت به‌دست نمی‌آیند در دو مرحله تولید می‌شوند.

1. ذوب: مواد خام را از یک سر به مخزنی در داخل یک کوره می‌ریزند. این مواد را حرارت می‌دهند تا به شیشه مذاب تبدیل شوند.
2. شکل‌گیری: شیشه مذاب را از سر دیگر مخزن بیرون می‌کنند. قسمتی از این شیشه وارد قالب‌هایی می‌شوند و به شکل بطری و ظرف‌های مختلف درمی‌آیند. قسمتی هم تخت و مسطح در ساخت شیشه پنجره به کار می‌روند. بازیافت شیشه نسبت به تولید فرآورده‌های شیشه‌ای جدید سبزتر است زیرا مواد خام کمتری برای آن مصرف می‌شود و گازهای زیانبار کمتری هم در این فرآیند تولید خواهد شد.

میزان سرمایه‌گذاری

با بررسی‌های انجام شده دستکم ظرفیت پیشنهادی طرح ۲۰ هزار تن در سال است. زمین موردنیاز برای ساخت واحد بازیافت شیشه دستکم ۴ هزار مترمربع است. فضای سالن تولید ۱۵۰۰مترمربع خواهد بود. نرخ ماشین‌آلات اصلی خط تولید برای این ظرفیت تولید حدود ۸۰۰ میلیون تومان پیش‌بینی می‌شود.

توصیه‌های پایانی بازیافت شیشه

جلوگیری از اتلاف منابع مالی و طبیعی کشور که برای تولید شیشه مورد استفاده قرار می‌گیرد، جلوگیری از ورود مواد اولیه و وابستگی به خارج، حفاظت محیط‌زیست و جلوگیری از انتشار آلودگی، از مزایای بازیافت شیشه است. با توجه به افزایش جمعیت و به دنبال آن افزایش میزان تولید زباله‌های شیشه‌ای بازیابی این بخش از پسماندها نیز ضرورتی انکارناپذیر است.
از سوی دیگر بازیافت شیشه چنانچه در یک فرآیند نظام‌یافته قرار گیرد و کنترل شود می‌تواند در اشتغالزایی و تامین حفظ سلامت و بهداشت محیط‌زیست تاثیرگذار باشد. مناطقی از کشور که طرح تفکیک زباله در آن انجام می‌شود نقاط مناسب‌تری برای این طرح هستند.
این واحد تولیدی می‌تواند به عنوان یک واحد تکمیلی (شیشه‌شویی) برای یک کارخانه تهیه انواع شیشه به عنوان نمونه ساخت شیشه‌های دارویی نیز به شمار آید، بنابراین ساخت هر دو واحد تولیدی در کنار هم از صرفه اقتصادی بیشتری برخوردار خواهد بود.
در ضمن از آنجایی که تجهیزات، تاسیسات و ماشین‌آلات و نیروی انسانی یاد شده ظرفیت تولید بیشتر را دارند، از این‌رو ساخت این واحد با ظرفیت بیش از این مقدار از نظر اقتصادی به‌صرفه است.