وزن صادراتی ۱۰۰ شرکت

به گزارش می‌متالز، بالا و پایین‌های تجارت ایران در سال‌های اخیر بر پایداری اقتصاد ایران تاثیر منفی گذاشته‌ است و هرچه جلوتر می‌رویم ناترازی‌های انرژی و استهلاک انباشته، آینده تولید و تجارت را با نااطمینانی‌های بیشتری مواجه می‌کند. مشخصا، صنایع پتروپالایشی، معادن و فلزات، موتور محرک ارزآوری به کشور هس تند و برای ادامه این روند باید ناملایمات پیش روی این صنایع برطرف شود. در جدیدترین گزارش گمرک ایران از عملکرد ۶ ماهه تجارت و ۱۰۰ شرکت اول صادرکننده و واردکننده کشور به نکات جالبی برمی‌خوریم که به شرح زیر است.

گزارش گمرک جمهوری اسلامی ایران نشان می‌دهد در ۶ ماه نخست سال‌۱۴۰۳، ۱۸‌ میلیون و ۲۶۸‌هزار‌ تن کالا به ارزش، ۳۲‌ میلیارد و ۵۷۳‌ میلیون دلار به کشور واردشده که در مدت مشابه سال‌قبل مبلغ واردات کشور برابر با ۳۰‌ میلیارد و ۵۷۰‌ میلیون دلار به وزن ۱۷‌ میلیون و ۷۶۳‌ تن بوده‌ است. در سال‌۱۴۰۳، ۵۱.۷۷‌ درصد از واردات ایران به لحاظ وزنی و ۳۱.۲۶‌ درصد از نظر ارزش دلاری توسط ۱۰۰ واردکننده اول کشور انجام‌شده که در مقایسه با سال‌۱۴۰۲، ۶.۵۲‌ درصد در وزن و ۳.۰۸ در ارزش کاهش نشان می‌دهد. در این مدت ارزش هر‌ تن کالای وارداتی ۳.۶‌ درصد نسبت به مدت مشابه سال‌قبل افزایش نشان می‌دهد و از رقم هزار و ۷۲۱ دلار به ازای هر‌ تن به هزار و ۷۸۳ دلار در هر‌ تن رسیده، همچنین عمده فعالیت ۱۰۰ واردکننده اول کشور در حوزه غذایی، نهاده دامی و واردات قطعات خودرو بوده‌ است.

در حوزه صادرات نیز طی ۶ ماهه اول سال‌۱۴۰۳، حدود ۷۰‌ میلیون‌ تن کالا به ارزش ۲۵‌ میلیارد و ۷۵۷‌ میلیون دلار از مبادی رسمی و گمرکات کشور خارج‌شده که ۵۳.۵۶‌ درصد از وزن و ۶۲.۳۳‌ درصد از ارزش ۱۰۰شرکت اول صادرکننده را به عهده داشته اند. در مقایسه با مدت مشابه سال‌قبل، ۶۷‌ میلیون و ۹۹۳‌هزار‌ تن کالا از کشور به مقاصد مختلف به ارزش ۲۴‌ میلیارد و ۱۹۰‌ میلیون دلار صادر شده‌است؛ همچنین وزن کالای صادراتی در ۶ ماهه اول سال‌۱۴۰۳ نسبت به مدت مشابه قبل، ۳.۴۵‌ درصد و ارزش دلاری آن ۶.۴۸‌ درصد افزایش داشته است.

۱۰۰ صادرکننده اول کشور

از دهه‌۷۰ و با شروع به ساخت پروژه‌های پتروپالایشی، عمده محصول صادراتی ایران را مشتقات نفتی تشکیل داد. در دهه‌۷۰ و تا اوایل دهه‌۸۰، کشور‌های اروپایی مقصد عمده کالای ایرانی بود، ولی با شروع تحریم‌ها، آرام‌آرام، شرکای تجاری کشور تغییر کردند و در شرق‌آسیا و کشور‌های همسایه تبدیل به بازیگران بزرگ تجارت خارجی ایران شدند. آمار‌های گمرک ایران در ۳دهه‌گذشته، نشان از تغییر رویکرد تجاری ایران به سمت شرق دارد و در حال‌حاضر کشور‌های چین به‌عنوان بزرگ‌ترین خریدار نفت و عراق به‌عنوان مقصد اول کالای نهایی ایران شناخته می‌شوند. در جدیدترین گزارش گمرک، ۱۰۰شرکت اول صادرکننده از ابتدای سال تا پایان شهریور، ۳۷‌ میلیون و ۶۷۶‌هزار تن کالا به ارزش ۱۶‌ میلیارد و ۵۵‌ میلیون دلار، صادر کرده‌اند که ۵۳.۵۶‌ درصد از وزن و ۶۲.۳۳‌ درصد از ارزش صادراتی‌کل را به خود اختصاص داده‌اند. جالب‌توجه اینکه در ۶ماهه ابتدایی سال‌گذشته، وزن تراکنش کالای خروجی توسط ۱۰۰شرکت اول، ۳۲‌ میلیون‌ تن به ارزش ۱۳‌ میلیارد و ۴۵۰‌ میلیون دلار بوده که در سال‌ جاری ۱۷.۵۱‌ درصد در وزن و ۱۹.۳۷‌ درصد از نظر ارزش رشد نشان می‌دهد، اما جمع فعالیت سایر صادرکنندگان در ۶ماهه ابتدایی ۱۴۰۳، ۹‌ میلیارد و ۷۰۲‌ میلیون دلار بوده که در مقایسه با ارزش ۱۰‌ میلیارد و ۷۳۹‌ میلیون دلار سال‌گذشته، ۹.۶۶‌ درصد کاهش داشته‌است. با این وصف می‌توان نتیجه گرفت، صادرات کشور در سال‌۱۴۰۳ با تمرکز بیشتری دنبال شده به شکلی که ارزش فعالیت ۱۰۰صادرکننده اول ۱۹.۳۷‌ درصد رشد داشته ولی این مقدار برای سایر فعالان این حوزه ۹.۶۶‌ درصد افت داشته است. هر‌ تن کالای صادراتی ایران در این مدت، ۳۶۶ دلار در بازار‌های جهانی قیمت خورد. درحالی‌که سال‌گذشته هر‌ تن کالای ایرانی با مبلغ ۳۵۶ دلار به‌فروش می‌رسید؛ سال‌جدید این متغیر با ۲.۹۲‌ درصد رشد همراه بوده‌ است.

پتروشیمی در صدر صادرات

شرکت‌های پتروشیمی، پالایشگاه نفت و روغن، معدن و کارخانه‌های فلزی، عمده مشارکت کنندگان در فعالیت صادراتی ایران در ۶ ماهه ابتدایی سال‌۱۴۰۳ بوده‌اند. شرکت‌های پتروشیمی و پالایشی در این مدت، ۱۷‌ میلیون و ۲۶۸‌هزار‌ تن کالا به ارزش ۷‌ میلیارد و ۴۲۳‌ میلیون دلار، صادر کرده‌اند که ۲۴.۵‌ درصد از وزن و ۲۸.۸‌ درصد از ارزش کل دلاری صادرات ایران را به خود اختصاص داده‌است. نکته اینکه هم حجم و هم ارزش صادرات این شرکت‌ها و صنایع نسبت به سال‌گذشته به ترتیب ۷.۷‌ درصد و ۱۴.۹‌ درصد رشد داشته‌است. سال‌گذشته حجم تجارت پتروپالایشی ایران ۱۶‌ میلیون‌ تن با سهم ۲۳.۶‌ درصدی از کل و به ارزش ۶‌ میلیارد و ۴۶۰‌ میلیون دلار بوده؛ این افزایش تمرکز در صادرات کالای مشتقه نفتی به‌معنای وابستگی هرچه بیشتر بازار ارز کشور به این صنایع دارد و از طرفی با وجود تحریم‌های تجاری، این تمرکز، ریسک تجاری ایران را بالا می‌برد و بازار ارز کشور را با چالش مواجه می‌کند. با توجه به رکود در بازار‌های جهانی، مشکلات طرف تقاضای اقتصاد جهانی و کاهش قیمت نفت می‌توان انتظار داشت در صورت عدم‌ تنوع‌بخشی به صادرات کشور، تراز تجاری با کسری بیشتری برای پایان سال‌ جاری و حتی سال‌آینده مواجه شود.

قطعی برق و کاهش تولید صنعتی

سالی که گذشت تولید صنایع فلزی با بحران مواجه شد؛ این شرکت‌ها با وجود قطعی مکرر برق نتوانس تند با حداکثر ظرفیت تولید کنند و حتی در بعضی موارد با تعطیلی همراه شدند. به‌نظر می‌رسد این بحران در پاییز و زمستان ادامه دارد و کسری گاز شبکه توزیع، مانند سال‌های گذشته گریبان فعالان این حوزه را می‌گیرد. در این مدت کاهش تولید، بر فروش و صادرات این صنایع اثر منفی گذاشت به شکلی که شرکت‌های معدنی و کارخانه‌های فلزی با صادرات ۲‌ میلیارد و ۸۸‌ میلیون دلاری، نسبت به سال‌گذشته با کاهش مواجه بودند. در بین ۱۰۰ شرکت اول صادرکننده، این شرکت‌ها در ۶ ماهه ابتدایی سال‌۱۴۰۳، به میزان ۴‌ میلیون و ۵۶۶‌هزار‌ تن کالا به ارزش حدودی ۲‌ میلیارد دلار صادر کردند که ۶.۵‌ درصد از کل صادرات به لحاظ مقدار و ۸.۱‌ درصد از نظر ارزش دلاری کل را به خود اختصاص دادند. در مدت مشابه سال‌گذشته فعالان این بخش، ۴‌ میلیون و ۵۰۴‌هزار‌ تن کالا از کشور به مقاصد خود فرستاده اند که ارزش آن در حدود ۲‌ میلیارد و ۳۶۵‌ میلیون دلار بوده‌ است. نکته اینکه ارزش صادرات شرکت‌های این حوزه در مقایسه با مدت مشابه سال‌گذشته، ۱۱.۷‌ درصد کاهش داشته‌است که می‌توان نتیجه گرفت سهم فلزات از صادرات کشور کاهش‌یافته و در مقابل صنایع شیمیایی در این حوزه فعالیت بیشتری داشته اند. در ۶ ماهه ابتدایی سال‌گذشته سهم صنایع معدنی و کارخانه‌های فلزی از مقدار کل صادرات ایران، ۶.۶‌ درصد و ارزش دلاری آن، ۹.۸‌ درصد بوده که در سال‌جدید و مدت مشابه این سهم به ترتیب به ۶.۵ و ۸.۱‌ درصد کاهش یافته‌است.

فروش گاز طبیعی

در نیمه اول سال‌ جاری مصرف گاز طبیعی به ۱۱۷‌ میلیارد مترمکعب رسید‌که پیش‌بینی می‌شود در ۶ماهه دوم سال‌این رقم به ۱۳۲‌ میلیارد مترمکعب برسد؛ این در حالی است که ۵۴‌ درصد گاز تولیدی به وسیله ۷۰۰شرکت بزرگ صنعتی مورد‌استفاده قرار می‌گیرد که کمبود ۲۵۰‌ میلیون مترمکعبی گاز قطعا آنها را با مشکلاتی مانند استفاده از سوخت‌های جایگزین از جمله مازوت و حتی تعطیلی مواجه خواهد کرد. با توجه به کسری در شبکه مصرف خانگی، به‌نظر می‌رسد گاز صنایع در زمستان امسال نیز با قطعی همراه خواهد شد که باید بررسی بیشتری درخصوص حالت بهینه فروش گاز انجام شود، زیرا در گزارش گمرک، فروش هر کیلو گاز طبیعی به ازای هر کیلو ۳۵‌سنت ثبت شده‌است؛ درحالی‌که فروش گاز به صنایع داخلی تقریبا با قیمت ۱۰‌سنت انجام می‌شود. شرکت ملی گاز ایران در ۶ ماه ابتدایی سال‌۱۴۰۲، ۹‌ میلیون و ۹۲۸‌هزار‌ تن گاز به ارزش ۳‌ میلیارد ۷۶۶‌ میلیون دلار صادر‌کرده که ۱۴.۶‌ درصد از کل مقدار صادرات و ۱۵.۶‌ درصد از ارزش را به خود اختصاص‌داده بود ولی در مدت مشابه سال‌ جاری مقدار صادرات به ۱۰‌ میلیون و ۱۵۷‌هزار‌ تن افزایش پیدا کرد، اما ارزش محموله‌های گازی ایران با افت ۳.۵‌ درصدی به ۳ میلیارد و ۶۳۳‌ میلیون دلار رسیده‌است. مجموع مقدار و ارزش صادرات پتروپالایشی ها، معادن و فلزات و گاز ایران در ۶ ماهه سال‌ جاری، ۴۵‌ درصد از کل حجم صادرات کشور و ۵۱‌ درصد از ارزش کالای صادراتی ایران است.

منبع: دنیای اقتصاد