همه برای ذخایر سرب و روی اسفراین دندان تیز کرده‌اند

به گزارش می متالز، اگر چه حمل خاک معدنی به ویژه خاک‌های طلا در برخی استان‌های کشور به امری عادی تبدیل شده و حتی منجر به حادثه فوتی برای قاچاقچی‌ها شده است اما قاچاق خاک سرب و روی و انبار آن در یک منطقه سپس حمل به استان زنجان که صنایع فرآوری سرب و روی در آن قرار دارد، از ۲ زاویه قابل بررسی و توجه است؛ اول برداشت غیرقانونی مواد معدنی و لطمه زدن به حقوق دولتی و محیط‌زیست به دلیل اینکه در منطقه حفاظت شده این سازمان قرار گرفته و دوم احتمال بروز خطر برای قاچاقچی‌های خاک حاوی سرب و روی.
این اتفاق در حالی از سوی معاون معدنی سازمان صنعت، معدن و تجارت استان خراسان شمالی، رسانه‌ای شد که پیش از این هم خبر برخوردهای گاه و بیگاه این سازمان با برداشت‌کنندگان غیر مجاز مواد معدنی منتشر می‌شد اما درحال‌حاضر این برخوردها نیاز به جدیت بیشتر از سوی دستگاه‌های مسئول دارد.

محیط زیست محدوده را آزاد اعلام کند

معاون صنعتی و معدنی سازمان صنعت، معدن و تجارت خراسان شمالی در این باره گفته بود: در شهرستان اسفراین در منطقه حفاظت شده ساری‌گل، یک معدن بزرگ با ماده معدنی سرب و روی وجود دارد که این ماده معدنی از چند سال گذشته تاکنون از سوی افراد مختلف با مقادیر کم برداشت شده سپس با کوله پشتی و الاغ از آن محل جابه‌جا می‌شود و همین امر با وجود اینکه مسئولان از این موضوع آگاهی دارند، ادامه یافته است.
علی‌اصغر رضازاده با اشاره به وجود معدنی در منطقه حفاظت شده ساری‌گل در شهرستان اسفراین گفت: ماده معدنی موجود در این معدن، سرب و روی است اما از آنجایی که در منطقه حفاظت شده قرار دارد نمی‌توان آن را به اشخاص واگذار کرد.
او گفت: همین امر سبب شده است اشخاص به طور غیرمجاز ماده معدنی را برداشت و مواد معدنی را با چهارپایانی مانند الاغ و کوله پشتی حمل کنند. مواد معدنی برداشت شده به روستاهای نزدیک این معدن(پرکانلو و برسطو) برده و انبار می‌شود و زمانی که مقدار آن به اندازه بار یک کامیون می‌رسد به کارخانه‌ای در زنجان حمل می‌شود. در حقیقت افراد بومی منطقه را به کار می‌گیرند و مبالغ ناچیزی را برای برداشت این مواد معدنی به آنها پرداخت می‌کنند.
وی در پاسخ به این پرسش که چرا سازمان صنعت، معدن و تجارت استان مانع برداشت غیرمجاز از این معدن نشده است، تصریح کرد: حفظ این معدن بر عهده محیط‌زیست است و این اداره کل، تمام امکانات از جمله محیط‌بان و... را در اختیار دارد و باید از برداشت‌های غیر مجاز این معدن جلوگیری کند.
این مقام مسئول تاکید کرد: از سوی دیگر، این سازمان با اداره کل محیط‌زیست بارها مکاتبه کرده تا این منطقه را از منطقه حفاظت شده، آزاد کند و بتواند آن را در قالب مزایده به شخص حقیقی یا حقوقی واگذار کند که در این صورت بتوان از برداشت‌های غیرمجاز آن جلوگیری کرد.

سازمان صنعت، معدن و تجارت استان باید برخورد کند

این در حالی است که سازمان حفاظت محیط‌زیست مسئولیت برخورد با قاچاقچیان و برداشت‌کنندگان غیرمجاز خاک سرب و روی را نپذیرفته و آن را بر عهده سازمان صنعت، معدن و تجارت استان می‌داند.
در این باره علی‌اصغر مطهری، مدیر کل محیط‌زیست خراسان شمالی گفت: بر اساس ماده ۱۹ قانون معادن، سازمان صنعت، معدن و تجارت باید علیه هر گونه برداشت غیرمجاز ماده معدنی در معادن در هر منطقه‌ای اعلام جرم کند.
وی افزود: هم‌اکنون تعدادی از افراد در منطقه حضور پیدا کرده‌اند و با دادن پول به افراد محلی و روستایی، آنها را ترغیب به برداشت غیر مجاز این ماده معدنی می‌کنند.
مطهری ادامه داد: این اداره کل ۲۰۰ نفر از افراد بومی و محلی که اقدام به برداشت و جابه‌جایی غیر مجاز ماده معدنی روی و سرب با کوله پشتی و الاغ می‌کردند را دستگیر کرده و تحویل مراجع قضایی داده است. علاوه بر آن ۱۰۰ الاغ نیز در گشت‌زنی‌های محیط‌بانان این اداره کل توقیف شده‌اند.
به گفته این مقام مسئول، هر فرد حدود ۳ تا ۴ کیلوگرم از این مواد معدنی را برداشت و جابه‌جا می‌کند. محیط‌زیست، چندین انبار که این مواد معدنی در آنها بودند را نیز کشف کرده است. مدیرکل حفاظت محیط‌زیست خراسان شمالی گفت: سازمان صنعت، معدن و تجارت استان باید به طور جدی برای برداشت غیرمجاز این ماده معدنی ورود پیدا کند و نیرو در آنجا به کار گیرد اما آنها بیان می‌کنند از آنجایی که این معدن به نام شخص حقیقی یا حقوقی ثبت نشده نمی‌توانند به آن ورود پیدا کنند.
وی در پاسخ به این پرسش که سازمان یادشده اعلام می‌کند محیط‌زیست باید این معدن را از منطقه در مدیریت خود خارج کند تا بتوان آن را به مزایده گذاشت سپس به شخص حقیقی و حقوقی واگذار کرد، توضیح داد: باید برای اجرای این امر به این اداره کل مکاتبه شود تا به وسیله کارشناسان بررسی‌های لازم به عمل آید، سپس این موضوع در شورای‌عالی محیط‌زیست در تهران مورد بررسی قرار گیرد و در صورت موافقت، مصوبه آزادسازی ارسال ‌شود که به طور کلی فرآیندی زمان‌بر است.

چاره‌ای جز راه‌اندازی معادن قانونی نیست

دبیر انجمن سرب و روی ایران درباره دستگیری ۲۰۰ نفر از بومی‌های محل و ۱۰۰ الاغی که در گشت‌زنی‌های محیط‌بانان توقیف شده‌اند، گفت: یکی از راهکارهای جلوگیری از این‌گونه اقدامات و فعالیت‌هایی که علاوه بر غیر قانونی بودن، جان افراد را نیز به خطر می‌اندازند این است که دولت اشتغالزایی کند و با ایجاد معادن قانونی، این افراد را به خدمت بگیرد.
نوسانات نرخ ارز، بسیاری از معادلات مربوط به بازار را برهم زد. بسیاری از معدنی‌ها به دنبال سود بیشتر، محصولات و کالاهای خود را صادر کردند و از این نظر بخشی از صنایع پایین‌دست با مشکلاتی روبه‌رو شدند. از جمله حاشیه‌های خرد موضوع نوسانات ارزی، برداشت غیرقانونی از محدوده‌های سرب و روی است. برخی از شهروندان زنجان و خراسان جنوبی، با حفر تونل‌هایی رگه‌هایی از مس و سرب را یافته و به شکل غیرقانونی اقدام به برداشت از این معادن کرده‌اند که با کوله‌پشتی و قاطر حمل می‌شود. در یک ماه گذشته ۱۰۰ الاغ که بار سنگ سرب و مس داشتند توقیف شدند و ۲۰۰ نفر از بومیان نیز بازداشت شدند.
حسن حسینقلی، دبیر انجمن سرب و روی ایران درباره قاچاق در معادن سرب و روی اظهار کرد: این افراد از اهالی روستاهای اطراف معادن مس و روی هستند که با کوله‌پشتی و الاغ مقادیری سرب و روی را به شکل مخفیانه از معادن خارج کرده و در محلی انباشته می‌کنند و زمانی که قابل حمل با کامیون شود، به واسطه‌ها تحویل داده می‌شود.
دبیر انجمن سرب و روی ایران با بیان اینکه جان این قاچاقچیان خرد در خطر است، گفت: این افراد با شیوه‌های سنتی و شرایط پر خطر، رگه‌هایی از سرب و روی را پیدا کرده و با ایجاد یک حفره، اقدام به برداشت سنگ از این محل‌ها می‌کنند.
وی افزود: در یک حفاری درست، معدنچی با استفاده از تجهیزات و لوازم اکتشاف، محدوده اکتشاف را پیدا می‌کند و در یک بستر امن اقدام به استخراج مواد معدنی از جمله سرب می‌کند اما در برداشت غیرقانونی از محدوده‌های معدنی همچون آنچه بومیان در زنجان و خراسان جنوبی انجام می‌دهند، مباحث امنیتی در نظر گرفته نمی‌شود و جان فعالان در این فرآیند در خطر است که بدون هیچ گونه امکانات، اقدام به استخراج می‌کنند.

درآمد ۲۰۰ میلیونی

حسینقلی در پاسخ به این پرسش که میزان برداشت‌های غیرقانونی چقدر است، گفت: این برداشت‌ها به شکل معمول به وسیله گروه‌های ۵ نفری انجام می‌شود و سالانه درآمدی حدود ۲۰۰ میلیون تومان برای هر گروه دارد.
دبیر انجمن سرب و روی ایران درباره دستگیری ۲۰۰ نفر از بومی‌های محل و ۱۰۰ الاغی که در گشت‌زنی‌های محیط‌بانان توقیف شده‌اند، گفت: تعدادی از محموله‌های سرب و روی، توقیف و برخی افراد محلی نیز دستگیر شده‌اند اما این مشکلات باید به شکل ریشه‌ای حل شوند. باید با این‌گونه موضوع‌ها به شکل جدی برخورد شود.
 

اشتغالزایی؛ راهکاری برای برون‌رفت از مشکلات

دبیر انجمن سرب و روی ایران در پاسخ به این پرسش که راه‌حل این معضل را چه می‌دانید، گفت: وزارت صنعت، معدن و تجارت باید برای حل مشکلات این‌چنینی راه‌حلی پیدا کند. یکی از راهکارهای جلوگیری از این‌گونه اقدامات و فعالیت‌هایی که علاوه بر غیر قانونی بودن جان افراد را نیز به خطر می‌اندازند این است که دولت اشتغالزایی کند و با ایجاد معادن قانونی، این افراد را به خدمت بگیرد.