هر تلگرامی را نصب نکنید!

به گزارش می متالز، پس از فیلترینگ مقطعی تلگرام در دی‌ماه سال ۱۳۹۶ و سپس فیلتر دوباره‌ی آن در ۱۰ اردیبهشت سال گذشته که تا امروز ادامه یافته، در کنار پیام‌رسان‌های داخلی که مجال حضور بیش‌تری یافتند، نسخه‌های داخلی تلگرام که فیلتر نشده بودند، برخی از کاربران تلگرام را در این پیام‌رسان حفظ کردند؛ با این تفاوت که در تلگرام طلایی و هاتگرام، برخی از کانال‌هایی که در تلگرام اصلی وجود داشت نیز فیلتر می‌شوند.

از طرفی به‌دلیل متن باز بودن تلگرام، این اپلیکیشن قابلیتی دارد که می‌توان به‌راحتی برنامه‌ای جدید روی آن نوشت و به نظر می‌رسد در این نسخه‌های فارسی که با استفاده از APIهای تلگرام نوشته شده‌اند، چنین قابلیتی وجود دارد و این اپلیکیشن‌ها ابتدا کپی پیام‌های شما را نگه می‌دارند و با انجام پردازش، آن را به تلگرام می‌فرستند و دلیل اعمال مسدودیت برخی از کانال‌ها در این پیام‌رسان‌ها هم همین است.

در حالی که تا پیش از فیلتر تلگرام، این پیام‌رسان حدود ۴۰ میلیون کاربر داشت، با گذشت چند ماه از فیلتر آن، کاربران بین تلگرام با فیلترشکن، پیام‌رسان‌های داخلی و نسخه‌های فارسی‌شده تلگرام تقسیم شدند. هاتگرام و تلگرام طلایی اگرچه تفاوت‌هایی با نسخه اصلی تلگرام داشتند و در برخی موارد، مطالبشان از برخی فیلترها عبور می‌کرد، اما شاید مهم‌ترین تفاوتی که با پیام‌رسان‌های کاملاً بومی داشتند، حفظ ارتباط با تلگرام اصلی بود.

اما از روز چهارشنبه هفته گذشته (۴ اردیبهشت) در اقدامی هماهنگ با سیاست‌های خصمانه دولت آمریکا، گوگل‌پلی بدون کسب مجوز از کاربران، در اقدام کم‌سابقه‌ای که به اعتقاد کارشناسان، مصداق بارز نقض حریم خصوصی است، اپلیکیشن‌های هاتگرام و تلگرام طلایی را حذف کرد.

پس از این جریان برخی کانال‌های تلگرامی در ساعات اخیر به بهانه تحریم گوگل و حذف اپلیکیشن‌های ایرانی از پلی استور، غیرفعال کردن سرویس امنیتی گوگل برای اندروید موسوم به Play Protect را آموزش می‌دادند. در حالی که خیلی وقت‌ها ممکن است گوگل پلی پروتکت جلوی یک اپلیکیشن خارجی دیگر که اطلاعاتی را ذخیره می‌کرده، را بگیرد. کاربر می‌تواند این قابلیت را غیرفعال کند اما غیرفعال کردنش فوق‌العاده خطرناک است.

میلاد نوری، درباره حذف نسخه‌های فارسی تلگرام از گوشی کاربران، اظهار کرد: پس از فیلتر تلگرام، بسیاری از افراد که از فیلترشکن استفاده نمی‌کردند و هم‌چنین با توجه به اختلال‌هایی که در فیلترشکن‌ها اتفاق می‌افتاد، به سمت نسخه‌های غیررسمی تلگرام رفتند. درواقع این باعث شد که هر تلگرام ناشناسی را که در کانال‌ها و گروه‌ها دیدند نصب کنند.

وی با بیان این‌که با نسخه‌های فارسی تلگرام، دیگر مهم نبود که اطلاعات دست چه کسی باشد، بلکه کاربران می‌خواستند تلگرامی را پیدا کنند که کار کند، گفت: شاید هویت مالکین نسخه‌هایی مانند تلگرام طلایی و هاتگرام و موبوگرام مشخص باشد، اما بعضی از این اپلیکیشن‌ها ممکن است توسط برخی افراد که در زمینه امنیت اطلاعات، دانش چندانی ندارند، راه‌اندازی شده باشد. برخی از این اپلیکیشن‌ها که شاید ۵۰ هزار کاربر هم دارد، حتی ممکن است به صورت غیرعمد منجر به لو رفتن اطلاعات خصوصی کاربران و در نتیجه به یک فاجعه اطلاعاتی منجر شوند.

فعالیت تلگرام‌های فارسی خلاف قانون است

این کارشناس فناوری اطلاعات با بیان این‌که با مسدود شدن تلگرام همه به سمت نسخه‌های غیررسمی رفتند، افزود: از طرفی فعالیت این نسخه‌های فارسی خلاف قانون است، زیرا در شرایطی که تلگرام در ایران فیلتر شده، آن‌ها به نوعی به دور زدن فیلترینگ کمک کردند. از طرف دیگر این اپلیکیشن‌ها بعضاً اقدامات غیراخلاقی می‌کنند، مثلاً کاربر را از گروه‌هایی که در آن عضو است، حذف یا در کانال‌هایی که بابت تبلیغاتشان پول گرفته عضو می‌کنند، حتی گاهی پیام‌هایی را بدون اطلاع کاربران ارسال می‌کنند؛ درواقع کسی که تلگرام بدون فیلتر می‌خواهد، این مشکلات را به جان خریده است.

نوری با اشاره به برخورد دولت در قبال تلگرام‌های ایرانی بیان کرد: دولت به این خاطر که این نسخه‌های فارسی از بستر تلگرام استفاده می‌کردند، چند بار فرصت به آن‌ها داد که مستقل شوند. اما کاربران به این خاطر که با دانلود این نسخه‌ها می‌توانستند از تلگرام استفاده کنند، سراغ آن‌ها آمدند و اگر می‌خواستند از یک پیام‌رسان مجزا استفاده کنند، نمونه‌های ایرانی متعددی وجود داشت.

وظیفه گوگل پلی پروتکت، شناسایی اپلیکیشن‌های مخرب

وی به تصمیم گوگل پلی برای حذف نسخه‌های فارسی تلگرام اشاره و اظهار کرد: گوگل پلی پروتکت یک سیستم امنیتی مشابه آنتی‌ویروس در کامپیوترها و وظیفه‌اش این است که اپلیکیشن‌های مخرب را شناسایی کند. این قابلیت فقط برای تلگرام طلایی نیست. خیلی وقت‌ها ممکن است گوگل پلی پروتکت جلوی یک اپلیکیشن خارجی دیگر که اطلاعاتی را ذخیره می‌کرده، را بگیرد. کاربر می‌تواند این قابلیت را غیرفعال کند اما غیرفعال کردنش فوق‌العاده خطرناک است. مثل این‌که شما برای این‌که یک ویروس روی سیستم‌تان کار کند، آنتی‌ویروس خود را غیرفعال کنید.

این کارشناس فناوری اطلاعات در ادامه خاطرنشان کرد: در موارد غیرحساس‌تر، گوگل پلی پروتکت فقط به کاربر هشدار می‌دهد که این اپلیکیشن مخرب است و کاربر می‌تواند توجهی به این پیغام نکند، اما حذف نسخه‌های فارسی تلگرام نشان می‌دهد که گوگل پلی این قابلیت را دارد که در مدت کوتاهی یک اپلیکیشن را از کل گوشی‌ها پاک کند. مواردی مانند این‌که گوگل پلی به دلیل تحریم‌ها، اپلیکیشن‌های ایرانی را حذف می‌کند، شاید جز کارهای رسانه‌ای باشد که به راه افتاده تا مردم را تشویق کنند که خیلی عجولانه قابلیت حفاظت گوگل را غیرفعال کنند.

نوری درباره علت این تصمیم گوگل‌پلی بیان کرد: برخی مدعی شدند گزارشی به گوگل نوشته و روند کار این اپلیکیشن‌ها را توضیح دادند. از آنجا که گوگل بر خلاف اپل استور از همان ابتدا تست انسانی ندارد و تست نرم‌افزاری است و اپلیکیشن با عبور از یک سری موارد، در مدت زمان کوتاهی منتشر می‌شود، با دریافت گزارش، بررسی دقیق‌تری می‌کنند. البته ممکن است این موضوع به دلایل سیاسی هم باشد، فرضا با این توجیه که این اپلیکیشن‌ها به نهاد خاصی مربوط و اگر جزو تحریم‌ها باشد، به این خاطر حذف شده‌اند.

وی ادامه داد: گوگل معمولاً زمانی که یک اپلیکیشن را حذف می‌کند، ایمیلی با ذکر جزئیات به توسعه‌دهندگان آن می‌فرستد، البته تا کنون نه گوگل و نه مدیران هیچ یک از این اپلیکیشن‌های فارسی، اطلاعات بیش‌تری درباره‌ی این موضوع نداده‌اند، بنابراین این‌که این اتفاق به دلایل فنی و امنیتی رخ داده و یا دلایلی سیاسی، هنوز مشخص نیست.

در هر حال به گفته ع ضو هیأت‌مدیره یک شرکت دانش‌بنیان، مشکلات به‌وجود آمده برای کاربران ایرانی اپلیکیشن‌های هاتگرام و تلگرام طلایی که در پی نقض آشکار حریم خصوصی توسط شرکت گوگل اتفاق افتاده است، با راهکارهای شرکت بومی و کارشناسان ایرانی تولیدکننده این اپلیکیشن‌ها، به‌زودی برطرف خواهد شد.