تاکنون ذخایر اقتصادی لیتیوم شناسایی نشده است/ مطالعات برای جانمایی دفع زباله در استان گیلان

به گزارش می‌متالز، باتری لیتیوم-یون یک خانواده از باتری‌های قابل شارژ است که در آن در زمان تخلیه، یون‌های لیتیوم از الکترود منفی به سمت الکترود مثبت و در هنگام شارژ شدن در خلاف جهت حرکت می‌کنند. باتری‌های لیتیوم-یون معمولاً برای وسایل الکترونیکی قابل‌ حمل و وسایل نقلیه الکتریکی استفاده می‌شوند و استفاده از آنها در کاربرد‌های هوافضا و نظامی در حال افزایش است.

در مقایسه با نسل‌های قدیمی‌تر باتری‌ها یعنی باتری نیکل-کادمیم و باتری نیکل-هیدرید فلز، باتری‌های لیتیوم-یون حدود ۳ تا ۵ برابر وزن و حجم کم‌تری دارند.

باتری لیتیوم-یون انرژی زیادی تولید می‌کند، اما در مقابله با باتری‌های نیکل-هیدرید ایمنی آنها پایین است. برای نمونه این نوع باتری‌ها زود آتش می‌گیرند. اما نسل جدید باتری لیتیوم-یون با حل «مشکل کاتدی» هر نیاز را برآورده می‌کنند.

از این رو کشور‌ها در حال توسعه این نوع باتری‌ها هستند که زیرساخت توسعه فناوری‌های باتری لیتیوم-یون، دسترسی به ذخایر لیتیوم است، ولی به گفته رئیس سازمان زمین‌شناسی تاکنون از سوی این سازمان ذخایر اقتصادی این عنصر شناسایی نشده است.

دکتر «علیرضا شهیدی» با بیان اینکه سازمان زمین‌شناسی، در خصوص ذخایر لیتیوم به عنوان عنصر مهم در توسعه ذخیره‌ساز‌ها و باتری‌ها در کشور با بیان اینکه در این حوزه متاسفانه کار‌های تحقیقاتی زیادی انجام نشده است، گفت: ما در سازمان زمین‌شناسی مطالعاتی را در شورابه‌ها و پگماتیت‌ها (pegmatite) که منشأ لیتیوم است، مطالعاتی را اجرایی کردیم، ولی هنوز به ذخیره اقتصادی و قابل‌توجهی نرسیدیم. ما به دنبال این هستیم که در اکتشافات جدید ذخایر اقتصادی را شناسایی کنیم.

شهیدی با تاکید بر اینکه در حال حاضر اکتشاف ذخیره اقتصادی در کشور توسط سازمان زمین‌شناسی انجام نشده است. ذخایر شناسایی‌شده لیتیوم دارای عیار پایین و ذخیره کم است.

رئیس سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی تاکید کرد: لیتیوم عنصری است که عیار آن در شورابه‌ها باید بالای ۱۵۰ تا ۲۰۰ PPm باشد، ولی ذخایری که تاکنون ما شناسایی کردیم، کم‌تر از ۱۰۰ PPm است و این ذخایر به اندازه‌ای نبوده که بخش خصوصی تمایل به انجام فعالیت اقتصادی داشته باشد.

به گفته وی، عنصر لیتیوم به غیر از شورابه‌ها، لیتیوم سنگی در پگماتیت‌ها نیز وجود دارد.

شهیدی ادامه داد: اخیرا سازمان زمین‌شناسی طرحی را ارائه داده که بر اساس آن کلیه پگماتیت‌هایی را که در سطح کشور وجود دارد، مورد ارزیابی در زمینه لیتیوم قرار دهد که نتایج آن در یک تا دو سال آینده مشخص خواهد شد.

رئیس سازمان زمین‌شناسی با بیان اینکه عنصر لیتیوم به غیر از دریاچه ارومیه در دریاچه نمک قم نیز وجود دارد، گفت: عیار محتوایی این لیتیوم کم است و به طور کلی در هیچ شورابه‌ای لیتیوم اقتصادی نداریم و در حدود ۳۰ تا ۴۰ PPm برآورد شده است که اقتصادی نیست. در این زمینه اطلاعات ما کامل نیست و باید منتظر نتایج تحقیقات باشیم.

تولید اطلاعات پایه

شهیدی با بیان این که سازمان زمین‌شناسی پایندی کامل به مسائل محیط‌زیستی دارد، گفت: ما در معاونت زمین‌شناسی، مدیریت مخاطرات زیست‌محیطی را نیز ایجاد کردیم که در آن محققان حوزه محیط زیست سازمان مشغول به فعالیت هستند. در این گروه بر اساس سیاست‌گذاری‌های سازمان، سعی می‌کنیم در حوزه زمین‌شناسی محیط‌زیستی، اقداماتی را اجرایی کنیم.

وی وظیفه اصلی سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی را تولید اطلاعات پایه دانست و یکی از اطلاعات پایه تولید شده در این سازمان را لایه زمین‌شناسی زیست‌محیطی عنوان کرد و افزود: در این زمینه به‌ ویژه در حوزه آرسنیک مطالعات بسیاری را اجرایی کردیم و نقشه پراکندگی آرسنیک کشور را در مقیاس ملی تهیه کردیم.

شهیدی اضافه کرد: آرسنیک دارای دو جنبه است که یکی از این جنبه‌ها موضوع محیط‌زیستی و بسیار حائز اهمیت است، چون جزء یکی از عوامل آلوده‌کننده اراضی و آب‌ها خواهد شد و جنبه دیگر آن، این است که در هر منطقه‌ای که آرسنیک باشد، معادن طلا نیز هست و ما با شناسایی منابع آرسنیک علاوه بر پیشگیری از بروز آلودگی در محیط زیست، معادن طلا را نیز می‌توانیم شناسایی کنیم.

رئیس سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی اظهار کرد: یکی دیگر از لایه‌های اطلاعاتی ما زمین‌شناسی دریایی است که در طرح تحول زمین‌شناسی دریایی لایه ژئوشیمی مواد آلاینده ساحلی پیگیری می‌شود. در این مطالعات نمونه‌برداری‌های زیادی در بخش ساحلی و همچنین رسوبات دریایی صورت می‌گیرد.

شهیدی تاکید کرد: در این مطالعات در صورتی که ما با آنومالی‌هایی مواجه شویم، به دنبال منشأ این آنومالی‌ها هستیم. از آنجایی که این آلودگی‌ها منشأ خشکی زیادی دارند و از کوه‌های اطراف وارد سواحل و یا آب‌های دریایی شده‌اند، در حال پیگیری آنها هستیم.

وی در پاسخ به این سؤال که آیا نقشه آلودگی‌های دریایی منتشر شده است، گفت: ما به صورت پایلوت در سال گذشته ۹ سلول یک پنجاه هزار زمین‌شناسی دریایی را تهیه کردیم که یکی از لایه‌های آن ژئوشیمی مواد آلاینده رسوبی بود.

شهیدی با تاکید بر اینکه این مطالعات پایلوت در دریای کاسپین (استان گیلان) اجرایی شد، ادامه داد: در تابستان سال جاری نیز ۵ لایه مطالعات ژئوشیمی مواد آلاینده رسوبی در استان مازندران اجرایی شد. هدف ما این است که در برنامه پنج ساله هفتم، در کل سواحل شمال، جنوب و جزایر ایرانی، این مطالعات را اجرایی کنیم.

وی با بیان اینکه به تازگی این مطالعات انجام شده است، گفت‌: ما منتظریم آنالیز‌های آن انجام شود، ولی اصولا مواد آلاینده‌ای که در خشکی وجود دارند، توسط آب رودخانه‌ها وارد دریا می‌شوند. در سمت رشت، مشکل دفع زباله‌ها مشکل اساسی است که سازمان زمین‌شناسی موضوع جانمایی دفع زباله‌ها را در دستور کار دارد.

رئیس سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی با بیان اینکه این طرح جزء شرح وظایف این سازمان به شمار می‌رود، تاکید کرد: طرح مطالعاتی جانمایی زباله‌های شهر رشت در دستور کار محققان این سازمان قرار گرفته است.

استحصال عناصر استراتژیک

رئیس سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی با بیان اینکه برخی از عناصر هستند که ما از آنها تحت عنوان «عناصر استراتژیک» یاد می‌کنیم، گفت: اینها یک سری عناصر خاص هستند که در اکتشافاتی که در گذشته انجام دادیم، زیاد مدنظر قرار نگرفته‌اند و به طور سنتی، به دنبال عناصر پایه فلزی مانند آهن و آلومینیوم توجه شده است؛ از این رو در سال‌های اخیر این سازمان در فعالیت‌های خود در بخش اکتشاف معدن تجدید نظر کرده است.

وی اضافه کرد: در این راستا در سازمان زمین‌شناسی از سال ۱۴۰۰ به دنبال امضای توافق‌نامه سه جانبه با معاونت معدنی و سازمان ایمیدرو، طرحی را با عنوان طرح تحول و اکتشاف ذخایر معدنی کشور آغاز کردیم.

شهیدی با بیان اینکه در دهه ۸۰ در مقیاس یک صد هزار، در کل کشور (حدود ۹۵۰ هزار کیلومتر مربع کشور) ۴۰ عنصر را شناسایی کردیم، ولی از سال ۱۴۰۰ سیاست‌های ما در این حوزه تغییر کرد و دقت این مطالعات را ۴ برابر افزایش دادیم و مقیاس مطالعات را از یک صد هزارم به یک پنجاه هزارم ارتقاء دادیم. در مقیاس یک پنجاه هزارم که در طرح تحول تولید اطلاعات اتفاق می‌افند، ۵۷ عنصر را شناسایی می‌کنیم.

وی با بیان اینکه این مطالعات در حد TTB (قطعه در میلیارد) است، یادآور شد: شناسایی حدود ۵۶ عنصر از طریق دستگاه ICTMS انجام می‌شود که دستگاه بسیار مجهزی است که سازمان در بخش نوسازی آزمایشگاه‌های خود اقدام به خرید چند دستگاه از این ابزار کرده است. همچنین اکتشاف عنصر طلا از طریق روش دیگری صورت می‌گیرد.

این مقام مسوول تاکید کرد: در این مطالعات ما در حال آماده‌سازی یک بانک اطلاعاتی در مقیاس یک پنجاه هزار برای ۵۷ عنصر هستیم. در طرح تحول اکتشاف به غیر از ذخایر حیاتی، فلزی، استراتژیک، لایه غیرفلزی را پیجویی می‌کنیم که یکی از این عناصر، لیتیوم است.

وی اضافه کرد: علاوه بر آن لایه دیگری را در حوزه سنگ‌های تزئینی و ژئوپارک‌ها در دستور کار داریم و کلیه اعم از عناصر فلزی و غیرفلزی را که در محدوده مورد مطالعات قرار دارد، به گونه‌ای مورد مطالعه قرار می‌دهیم که اگر تیمی در این محدوده نیاز به اطلاعات داشته باشد، نیاز به پرداخت هزینه‌ای نداشته باشد.

شهیدی با بیان اینکه در این محدوده اکتشافات صد درصدی انجام می‌شود، اظهار کرد: این مطالعات در قالب طرح تحول زمین‌شناسی از سال ۱۴۰۰ آغاز شده و تا پایان برنامه هفتم توسعه حدود ۱۲۶۰ پروژه را در ۲۶۰ هزار کیلومتر از مساحت کشور اجرایی می‌کنیم. هدف ما این است که تا پایان برنامه هفتم به یک یا دو معدن در مقیاس جهانی برسیم.

رئیس سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی تاکید کرد: در طرح تحول زمین شناسی جدا از تهیه نقشه‌های زمین‌شناسی، ژئوشیمی، زمین‌شناسی اقتصادی، ژئوفیزیک هوابرد را نیز در دستور کار داریم که طی آن اکتشاف ذخایر پنهان پیگیری می‌شود و تاکنون نتایج بسیار خوبی را به‌ ویژه در استان کردستان به دست آورده‌ایم؛ چرا که توانستیم محدوده آهن بسیار غنی را در اعماق این استان شناسایی کنیم.

شهیدی گفت: عیار و ذخایر این معدن غنی آهن بعد از انجام اکتشاف تفصیلی و تخصصی اعلام می‌شود.

منبع: خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)