ذخایر پورفیری، هزینه تولید واحدهای معدنی مس را می‌کاهند

ذخایر پورفیری، یکی از مهم‌ترین منابع مس و مولیبدن و از منابع اصلی نقره، طلا و سرب به‌شمار می‌رود. علاوه بر این، ذخایر پورفیری، محصولات جانبی ارزشمندی چون پلاتین، پالادیوم و تنگستن نیز با خود به همراه دارند. تقریبا بین 50 تا 60 درصد مس و حدود 95 درصد مولیبدن در جهان، در منابع پورفیری شکل گرفته‌اند. در گذشته، ذخایر پورفیری به دلیل عیار پایین مس و مولیبدنی که با روش‌های اکتشافی و حفاری‌های رایج در آن زمان ارزیابی می‌شد، مورد استقبال شرکت‌های معدنی نبودند. درست است که عیار فلز محتوی این ذخایر کم است، اما نکته مثبت اینجا است که ذخایر پورفیری حاوی میلیون‌ها تن کانسنگ مس و مولیبدن هستند.

عیار فلزات مختلف در ذخایر پورفیری طبعا متفاوت است، اما عمدتا کمتر از یک درصد هستند و گستره عیار مس در ذخایر پورفیری از این فلز، از 0.2 درصد شروع شده و در نهایت به یک درصد می‌رسد. همان‌طور که بیان شد، فلزات گوناگونی، محتوی ذخایر پورفیری هستند. در خصوص ذخایری که از نظر عیار و تناژ بدون صرفه اقتصادی برآورد می‌شوند، بعضا با در نظر گرفتن ارزش حاصل از محصولات فلزی دیگر و جانبی، این ذخایر توجیه اقتصادی پیدا می‌کنند. جدول زیر، گستره‌ای از عیار برخی فلزات موجود در ذخایر پورفیری را ارائه می‌دهد.

گسترش ذخایر پورفیری در سراسر جهان، تحت کنترل روند کمربندهای کوه‌زایی بوده است. دو گونه از کمربندهای کوه‌زایی وجود دارند که حاوی ذخایر پورفیری هستند، این کمربندها در امتداد منطقه فرورانش زمین (محل تلاقی خشکی و اقیانوس) و همچنین در امتداد مجمع‌الجزایر آتش‌فشانی (محل تلاقی دو صفحه اقیانوسی زمین) یافت شده‌اند. ذخایر پورفیری در امتداد ساحل آمریکای جنوبی و آمریکای شمالی، مثالی از ذخایر شکل گرفته در امتداد مناطق فرورانش هستند و ذخایر پورفیری فیلیپین و پاپوآ گینه‌نو نیز از ذخایر پورفیری تشکیل شده امتداد مجمع‌الجزایر آتش‌فشانی به‎حساب می‌آیند.

به‌طور کلی ذخایر پورفیری مس محدودی در جهان وجود دارند که بزرگترین آن‌ها معدن گراسبرگ واقع در اندونزی است که بزرگترین معدن طلا و سومین معدن بزرگ مس در جهان به‌شمار می‌رود. این معدن در حال حاضر تحت مالکیت اصلی شرکت فری‌پورت مک‌موران آمریکایی است. با شناخت مدل ذخایر پورفیری، شرکت‌های اکتشافی، همیشه در حال جست‌وجوی ذخایر عظیم پورفیری دیگری از مس هستند؛ چرا که این ذخایر نه‌تنها منابعی عالی از این فلز سرخ محسوب می‌شوند، بلکه همان‌طور که اشاره شد، محصولات فلزی دیگر و محصولات جانبی ارزشمندی را با خود به‌همراه خواهند داشت. از دیدگاه اقتصادی، درآمد حاصل از محصولات جانبی واحدهای معدنی، عامل بسیار مثبتی در کاهش هزینه‌های تولید مس به‌شمار می‌رود. نکته مثبت دیگر در خصوص ذخایر پورفیری این است که این ذخایر قابلیت استخراج به روش روباز را دارند و این نیز به نوعی در کاهش هزینه‌های واحدهای معدنی مس مؤثر است.

از دیگر ذخایر پورفیری مس در جهان می‌توان به معدن ال‌سالوادور واقع در شیلی، معدن بینگهام در ایالت یوتای آمریکا و ذخیره عظیم چوکویی‌کاماتای شیلی اشاره کرد. دو معدن ال‌سالوادور و چوکویی‌کاماتای شیلی در اختیار شرکت دولتی کودلکو است و معدن بینگهام ایالات متحده آمریکا تحت اجرای شرکت معدنی ریوتینتو است. شایان ذکر است که حجم ذخیره چوکویی‌کاماتا بیش از 9 میلیارد تن کانسنگ برآورد شده است.