چالش‌های سرمایه‌گذاری در معدن/ هنگامه اصلاح قانون و جای نظر بخش خصوصی

به گزارش می‌متالز، یکصدونهمین نشست این شورا روز پنجشنبه ۱۱ اردیبهشت با حضور استاندار، رییس کل دادگستری استان، شهباز حسن‌پور نماینده مردم کرمان و راور در مجلس شورای اسلامی، جمعی از فعالان بخش خصوصی و مدیران دولتی با موضوع "راهکار‌های تحقق شعار سال با محوریت سرمایه‌گذاری در بخش معدن" برگزار شد.

معدن را جایگزین نفت و درآمد‌های نفتی می‌دانند و از اهمیت راهبردی آن همین بس که کوچک‌ترین نیاز ما در زندگی بسته به ملزومات آهن، مس یا دیگر موارد است؛ آن هم در حالی که سرمایه‌گذاری در بخش معدن هم بسیار هزینه‌بر آن هم با ریسک (خطر) بسیار بالاست، زیرا احتمال دارد پهنه معدنی که تخمین زده شده در عرصه میدان با واقعیت مطابقت نداشته باشد.

به کارگیری تجهیزات و ماشین‌آلات در معدن نیز بسیار هزینه‌بر است و در چنین شرایطی ورود سرمایه‌گذاران خصوصی در این عرصه بسیار مقوله مهمی است، زیرا انتقاد‌ها از ضرورت تفاوت داشتن حقوق دولتی و سایر دریافتی‌ها از معادن خصوصی تازه احداث شده با معدن بزرگ که سال‌ها به درآمد رسیده‌اند، مطرح است.

البته که درآمد‌های معدن هم به تناسب هزینه‌هایش، بالاست و ضرورت بهره‌برداری هرچه بیشتر از آنها - البته به شرط رعایت الزامات زیست‌محیطی- نیز نمایان است.

اما سال ۱۴۰۴ در شرایطی از سوی رهبر معظم انقلاب اسلامی با عنوان «سرمایه‌گذاری برای تولید» نامگذاری شد که استان پهناور کرمان چند ماه قبل از این نامگذاری، با اقداماتی که به‌ ویژه در نیمه دوم سال گذشته به ابتکار و همت استاندار در آن کلید خورد، از استان‌های پیشرو در این حوزه به شمار می‌رود.

راه‌اندازی اتاق مشترک سرمایه‌گذاری و توسعه کارآفرینی استان کرمان در اسفند پارسال که در جلسه امروز شورای گفت‌و‌گو نیز به آن اشاره شد، به عنوان مکانی برای جذب سرمایه‌گذاری و پیگیری کلان‌پروژه‌های توسعه‌ای استان از جمله این اقدامات است تا در چارچوب برنامه‌هایی که برای جذب سرمایه‌گذار در استان تدوین شده مرکزی برای حضور سرمایه‌گذاران و مدیران دولتی و خصوصی باشد.

علاوه بر ساختار اداری مراکز و تشکیلات، ستاد شتابدهی به سرمایه‌گذاری نیز سال گذشته در کرمان راه‌اندازی و مرکز جدید خدمات سرمایه‌گذاری در استان نیز آماده افتتاح است؛ همچنین کمیته امنیت سرمایه‌گذاری استان اوایل امسال تشکیل شد.

بر این اساس جهت‌گیری‌های سرمایه‌گذاری در استان کرمان مشخص شده است که از جمله آنها می‌توان به «تکمیل زنجیره تولید در حوزه معدن»، «تکمیل زیرساخت‌های گردشگری و به منظور رونق گردشگری استان»، «بهبود وضعیت اقتصاد کشاورزی استان» و «ایجاد صنایع تبدیلی و فرآوری کشاورزی» اشاره کرد.

اما کرمان به عنوان پهناورترین استان ایران و سرشار از منابع خدادادی و طبیعی که به تعبیری، سرزمین فرصت‌های طلایی معرفی شده، از استان‌هایی است که مقصد سرمایه‌گذاری برای تولید محسوب می‌شود؛ فقط در بخش معدن ذخایر حساب شده قطعی استان کرمان تاکنون در قالب ۴۲ ماده معدنی بیش از هشت میلیارد تن اعلام شده که سالانه ۱۳۰ میلیون تن برداشت دارد و دارای رتبه اول وصول حقوق دولتی کشور با اختلاف نسبت به استان‌های بعدی است.

توجه به فرامین اقتصادی، فراتر از شعار

شاید به همین دلیل باشد که دستور کار نخستین نشست شورای گفت‌وگوی دولت و بخش خصوصی استان کرمان در سال ۱۴۰۴، با محوریت سرمایه‌گذاری در بخش معدن به منظور تحقق شعار سال اختصاص یافت.

هرچند انتظار می‌رود این جلسات بیشتر و با دستورکار دقیق‌تر در ادامه برگزار شود، زیرا مسایل پیش رو بسیار متعدد و متنوع است که ضرورت دارد با حضور بیشتر معدن‌داران بخش دولتی و خصوصی به واکاوی آنها پرداخته شود، اما به برخی مسایل مطرح در ابن نشست با جزییات بیشتر می‌پردازیم.

رییس اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی کرمان به عنوان دبیر شورای گفت‌و‌گو در این نشست گفت: ما شعار سال را فراتر از شعار و بنر و همایش می‌دانیم و فرامین اقتصادی رهبر معظم انقلاب است که سعی می‌کنیم در اولین جلسه شورای گفت‌وگوی دولت و بخش خصوصی به صورت ریشه‌ای و اصولی به اصل موضوع بپردازیم.

سیدمهدی طبیب‌زاده افزود: انتخاب این شعار براساس مطالعات عمیق صورت گرفته و ضرورت‌هایی که احساس شده است.

سیدمهدی طبیب‌زاده رییس اتاق بازرگانی کرمان (سمت چپ)

سه اقدام استان برای افزایش سرمایه‌گذاری

وی بیان کرد: مجموعه اقدامات شورای گفت‌و‌گو هم در این راستا بوده که فضا را برای سرمایه‌گذاری استان فراهم کند. حُسن اتفاق، اقداماتی که استاندار در این زمینه شروع کرده حتی قبل از اعلام شعار سال موضوع پرداختن به سرمایه‌گذاری است و سه اقدام مهم را انجام داد که خیلی همسویی و همکاری ایجاد کرده که امیدوار باشیم به موضوع سرمایه‌گذاری در استان به طور جدی کماکان پرداخته شود.

دبیر شورای گفت‌وگوی دولت و بخش خصوصی استان کرمان گفت: اقداماتی که در سطح استانداری انجام شده، یکی راه‌اندازی اتاق مشترک سرمایه‌گذاری در تهران است برای فضای مفاهمه و گفت‌و‌گو و تبادل تجربیات که مرتب در حال برگزاری این جلسات تعاملی است.

وی افزود: اقدام دوم راه‌اندازی ستاد حمایت از سرمایه‌گذاری در ساختمان فرمانداری سابق است که اقدام جدید و جدی بوده همچنین پرداختن به برنامه "کرمان برفراز" است که همه اینها در مسیر آماده‌سازی فضا برای سرمایه‌گذاری است.

طبیب‌زاده گفت: مجموعه اقدامات شورای گفت‌وگوی دولت و بخش خصوصی هم در این مسیر بوده و خواهد بود لذا اعلام می‌کنیم همه ظرفیت‌های بخش خصوصی در راستای تحقق واقعی شعار سال باشد.

وی ادامه داد: خواهش دارم از استاندار و رییس کل دادگستری کرمان که همواره یکی از بانیان و همراهان اصلی تولید و سرمایه‌گذاری در کرمان هستند، اکنون که می‌خواهیم به سرمایه‌گذاری بپردازیم دیدگاه‌هایمان را هم اعلام کنیم.

سرمایه‌گذاری‌ها در مسیر اقتصاد دانش‌بنیان باشد

رییس اتاق بازرگانی کرمان گفت: حتما باید سرمایه‌گذاری‌ها در مسیر رشد اقتصاد دانش‌بنیان و اقتصاد دیجیتال باشد. دوم به زنجیره ارزش در سطح بین‌المللی، ملی، منطقه‌ای و محلی توجه شود.

وی با تاکید بر اینکه تکیه بر بخش خصوصی باشد اظهار داشت: طبق آنچه رهبر معظم انقلاب فرمودند باید میدان را به بخش خصوصی واقعی داد و اینها می‌تواند باعث تحول شود تا سرمایه‌گذاری شکل بگیرد و تولید که کلید اصلی رفع مشکلات کشور است.

طبیب‌زاده افزود: روز‌های اخیر اعضای کمیسیون صنایع و معادن مجلس به کرمان آمدند که جلسه‌ای هم برگزار شد و چند خواسته داشتیم؛ امروز از استاندار درخواست داریم تاکید کنند تدبیری اندیشه شود که منابع سرشار حاصل از استخراج، فرآوری و فروش مواد معدنی به عنوان ثبت افزایش سرمایه در کرمان بماند و صرف توسعه شود.

وی تصریح کرد: این گونه نباشد که شرکت‌های بزرگ و سهامداران دولتی تمام سرمایه‌ها و سود حاصل از فعالیت‌ها را از استان خارج کنند بلکه موظف شوند در قالب افزایش سرمایه بماند و کمیسیون صنایع و معادن نیز پذیرفت که در برنامه‌های سال جاری دنبال کند.

شورای گفت‌وگوی دولت و بخش خصوصی

معادن بزرگ برنامه تداوم حیات ارایه دهند

رییس اتاق بازرگانی کرمان گفت: خواسته دیگری داشتیم و امروز هم تاکید می‌کنیم معادن روزی تمام می‌شوند، بنابراین صاحبان معادن و بهره‌برداران چه سازمان‌های دولتی چه شرکت‌های بزرگ حتما برنامه ارایه کنند در سالی که استخراج و ذخایر تمام می‌شود چه برنامه‌ای داریم که بتواند تداوم حیات داشته باشند و اقتصاد استان ادامه پیدا کند.

وی افزود: دستگاه قضا، استاندار و نمایندگان از شرکت‌های بزرگ که بخش مهمی از محدوده‌های معدنی را در اختیار دارند و ثروت عظمی تولید می‌کنند بخواهند برنامه تداوم حیات در محدوده استان کرمان بعد از اتمام معادن را ارایه کنند.

طبیب‌زاده گفت: این شرکت‌ها حتما موظف شوند از شرکت‌های دانش‌بنیان حمایت کنند که موجبات رشد و شکوفایی استان را دانش‌بنیان ایجاد می‌کند و توسعه بازار صنایع کوچک و متوسط را ایجاد، همچنین سهم حداقل ۵۰ درصد از نیاز‌های خود را از بازار استان تامین کنند.

وی بیان کرد: اینها موضوعات یک اکوسیستم برای سرمایه‌گذاری می‌شود که عملی است و کاری به تحریم و ارتباطات خارجی ندارد و در یک دستورالعمل داخلی و موظف شدن شرکت‌های بزرگ به این منظور می‌توان آنها را ایجاد کرد.

مفاهمه و هم‌زبانی برای تمرکز در بخش معدن

رییس اتاق بازرگانی کرمان افزود: مسیر سرمایه‌گذاری را مرور می‌کنیم تا به مفاهمه و هم‌زبانی برسیم، بخصوص در بخش معدن متمرکز باشیم که پرظرفیت‌ترین بخشی است که می‌شود سرمایه‌گذاری و در مسیر دانش‌بنیان حرکت کرد..

وی گفت: معادن باید در فرصت مناسب استخراج شود، زیرا ممکن است معادنی که الان به عنوان مزیت تلقی می‌شوند در آینده از انتفاع خارج شوند و این ثروت در اختیار ماست، اما باید هوشمندانه و در مسیر ایجاد تکنولوژی استفاده کنیم.

نظرات بخش خصوصی در اصلاح قانون معادن شنیده شود

طبیب‌زاده اظهار داشت: بعد از ۱۴ سال (۱۳۹۰) قرار است قانون معادن اصلاح شود و اگر دقت و کارشناسی نشود، دوباره کار به تاخیر می‌افتد. ما در اتاق کرمان روی این موضوع کار کردیم و نظرات بخش دولتی، دانشگاه و بخش خصوصی را جمع کردیم لذا در رابطه با اصلاح قانون معادن مطلب داریم.

وی افزود: درخواست داریم زمینه حضور ما و وقت کافی و توجه به نظرات بخش خصوصی فراهم شود، بخصوص در اتاق کرمان که روی آن کار شده است. باید قانون جامع تصویب شود و راه برون از مشکلات کشور معدن است، اما معدن با فناوری جدید و فناوری با قانون جدید می‌آید.

رییس اتاق بازرگانی همچنین گفت: ۴۰ هزار کیلومتر از مساحت استان زیر پوشش طرح اکتشافی قرار می‌گیرد و اگر نتایج این اکتشاف طبق قانون و وظیفه حاکمیتی سازمان زمین‌شناسی در اختیار عموم قرار گیرد برای سرمایه‌گذاری کار خوبی است.

وی افزود:، اما سابقه نشان داده وقتی سازمان دولتی مثل ایمیدرو یا شرکت ملی مس و فولاد جایی را کشف می‌کنند در انحصار خودشان باقی می‌ماند و بخش خصوصی بخواهد سرمایه‌گذاری کند عرصه‌ای وجود ندارد لذا درخواست و تاکید داریم تمهیداتی فراهم شود که اطلاعات حاصل از این اکتشاف و پهنه‌های امیدبخش که بسیار لازم است در اختیار عموم قرار گیرد.

خروجی از سفر اعضای کمیسیون صنایع و معادن نداشتیم

رییس کمیسیون معدن اتاق بازرگانی کرمان هم در این نشست سخنانش را با یک انتقاد شروع کرد و گفت: چند روز قبل اعضای کمیسیون صنایع و معدن مجلس در استان بودند و بازدید‌هایی داشتند ولی متاسفانه نتوانستیم از این دید و بازدید خروجی خوبی بگیریم.

مجید حجت نوقی افزود: روز یکشنبه در مجلس با افرادی که بازدید کردند، جلسه داشتیم ولی به خاطر نداشتن پیش جلسه که موضوعات خود را یکی کنیم و حرف واحد به آنجا ببریم، نتوانستیم خروجی خوب بگیریم و از این دید و بازدید و هزینه‌های گزافی که برای استان داشت بازخورد خوبی نگرفتیم.

وی بیان کرد: اتفاق خوبی برای استان رقم نخورد و با توجه به این موضوع در جلسه امروز مصوباتی داشته باشیم که نتیجه بهتری از دعوت مهمانان در استان بگیریم.

رییس کمیسیون معدن اتاق بازرگانی کرمان همچنین گفت: با توجه به منویات رهبر معظم انقلاب در تحقق شعار سال (سرمایه‌گذاری برای تولید)، ایشان نزدیک دو دهه است سال‌ها را اقتصادی نامگذاری کرده‌اند و ما چه کرده‌ایم؟

امسال برای تحقق شعار سال پای کار بیاییم

وی افزود: همه دستگاه‌ها و متولیان امسال واقعا به این فرمایش رهبری جامه عمل بپوشانیم. حیف است ما در استان کرمان ثروت‌های زیادی دست مردم و سرمایه‌گذاران و شرکت‌های بزرگ داریم و می‌توانیم شعار سال را حداقل در استان عملیاتی کنیم.

حجت نوقی گفت: با توجه به رویکرد مثبت مسوولان استان چند پیشنهاد برای سرمایه‌گذاری و تولید از طرف کمیسیون معدن اتاق بازرگانی داریم تا در جلسه شورای گفت‌و‌گو مصوبات خوبی بگیریم.

وی بیان کرد: اولین موضوع به علت نبود همگراهی و انسجام بین دستگاه‌های اجرایی و ذیربط در صدور مجوز‌ها و نبود نگاه مشترک به موضوع تاثیر رونق معادن در بخش اقتصادی یک کارگروه مشترک با محوریت اتاق بازرگانی یا استانداری تشکیل شود.

ادامه اصلاح ماده ۲۶ آیین‌نامه اجرایی قانون معادن

این فعال اقتصادی ادامه موضوع اصلاح ماده ۲۶ آیین‌نامه اجرایی قانون معادن را پیشنهاد دیگر مطرح کرد و گفت: چندین جلسه با حضور تمامی دستگاه‌های اجرایی و ذیربط تشکل شده و در دو شورای گفت‌و‌گو نیز مطرح شده که لازم است آن را به نتیجه برسانیم.

وی افزود: اجرا نشدن تکالیف موضوع ذیل بند چهار ماده ۴۳ قانون برنامه ششم و تفویض ماده ۴۸ قانون برنامه هفتم پیشرفت در رابطه با انتقال حساب‌های بانکی و گردش مالی و انتقال دفاتر مالی شرکت‌های معدنی به استان‌های محل ذخایر معدنی توسط بنگاه‌های اقتصادی بزرگ که باعث خرابی راه‌ها، آلودگی هو، آب و خاک استان‌ها می‌شوند.

حجت نوقی اظهار داشت: نمی‌دانم قوانین معادن کشور ما بر اساس چه کشوری تهیه و تنظیم شده است؟ در تمام کشور‌های پیشرفته دنیا که در حوزه معدن کار می‌کنند دفترشان در مجموعه معدنی است، اما ما برعکس هستیم و همه دفاتر در مرکز کشور است.

نتایج حاصل از اکتشاف در انحصار سازمان‌های دولتی نباشد

وی گفت: طرح سه گانه ایمیدرو، سازمان زمین‌شناسی و شرکت مس برای اکتشاف پهنه‌های معدنی مصادیقی از انحصار و نبود شفافیت در واگذاری پهنه‌های معدنی و مانع برای رقابت پذیری بخش خصوصی در سرمایه‌گذاری بخش معدن است که در این رابطه تعارض منافع و سهم استانی ایمیدور و شرکت مس وجود دارد.

رییس کمیسیون معدن اتاق بازرگانی کرمان در ادامه بلوکه شدن محدوده‌های معدنی توسط سازمان انرژی اتمی و ابهام در مفاد قرارداد‌های واگذاری آنها، اصلاح برخی احکام قانونی، پیچیده، دست و پاگیر و ناکارآمد در جهت تحقق شعار سال در بخش معدن و سرمایه‌گذاری بخش خصوصی، تمرکز بر اجرای کامل و موثر قوانین موجود، بسترسازی انتقال فناوری روز دنیا برای اکتشاف، استخراج و فرآوری، جلوگیری از خام فرورشی و ایجاد صنایع مولد و پایین دستی و ایجاد زنجیره ارزش برای استان را از دیگر پیشنهادات برشمرد.

مهدی حسینی‌نژاد مدیرکل صنعت، معدن و تجارت استان کرمان

همچنین مدیرکل صنعت، معدن و تجارت استان کرمان نیز در این نشست گفت: اتفاق خوبی در حال رخ دادن است و همدلی و هماهنگی بین ارکان استان که مورد نیاز بوده و امیدواریم بتوانیم با کمک هم آن را تقویت کنیم.

۸۰ درصد مسائل، داخل استان قابل مدیریت است

مهدی حسینی‌نژاد با اشاره به پیشنهاد تشکیل کمیته‌ای به منظور پیگیری اجرای قوانین موجود در حوزه معدن استان کرمان که برای تصویب در این نشست مطرح شد، افزود: یکسری مباحث را باید در سطح ملی دنبال کنیم که با کمک هم دنبال می‌شود، از جمله اصلاح قانون و آیین‌نامه‌ها که امیدواریم نتیجه بگیریم و اگر ۸۰ درصد مسائل حوزه معدن و سرمایه‌گذاری را داخل استان مدیریت کنیم به سرعت می‌توانیم مسائل و مشکلات را رفع کنیم.

وی گفت: امسال برنامه ریزی کردیم که هزار و ۱۸۰ محدوده معدنی استان را به مزایده بگذاریم و چند دستگاه دخیل هستند یعنی شرایط به مرحله اولیه ثبت بر می‌گردد که انجام می‌شود و برنده مزایده طبق همین قوانین موجود باید از صفر شروع کند و استعلام گرفته شود لذا در این کمیته یا کارگروه منابع طبیعی و محیط زیست هم عضو باشند، چون بخش عمده استان از سال ۸۹ بلوکه شده و این دستگاه‌ها دچار ترس شده‌اند و عموما با یکی دو هکتار موافقت می‌کنند که در حوزه اکتشاف معنا ندارد.

مدیرکل صمت استان کرمان ادامه داد: دومین مشکلی که وجود دارد در مزایده باید حتما هزینه‌ها برآورد کارشناسی شود و جای اختلاف وجود دارد؛ قانون مشخص کرده کانون کارشناسان رسمی دادگستری برآورد قیمت کند که این کار براساس اختلافات برنده مزایده و نفر قبلی زمان می‌برد و کارشناس رسمی دادگستری نیز در این کارگروه باشد.

بخشنامه‌های متعدد

وی با اشاره به موضوع پهنه‌های معدنی گفت: لازم است دستگاه‌های نظارتی هم عضو این کارگروه باشند به دلیل اینکه بخشنامه‌های متعدد وجود دارد و وقتی بخواهیم بخشنامه‌های خوب را اجرا کنیم ممکن است یک دستگاه و کارشناسی در بخشنامه دیگر تفسیری کند و منجر به پرونده شود.

همچنین در این نشست گزارشی از ارکان و الزامات توسعه سرمایه‌گذاری در تولید استان که به همت مرکز مطالعات و پژوهش‌های اقتصادی اتاق بازرگانی کرمان تهیه شده، ارایه شد و برخی موانع و راهکار‌های سرمایه‌گذاری در بخش معدن با ارایه سخنرانی علی فتحی دبیر کمیسیون معدن این اتاق، مورد بررسی قرار گرفت.

در پایان نشست شورای گفت‌وگوی دولت و بخش خصوصی استان کرمان، با حضور استاندار، رییس کل دادگستری و سایر اعضا، میثاق نامه نشست‌های این شورا در سال ۱۴۰۴ رونمایی و امضا شد.

البته انتظار می‌رود مقوله مهم سرمایه‌گذاری در بخش معدن به ویژه توسط بخش خصوصی، بررسی مشکلات معدنکاران و چالش‌های پیش روی آنها در جلسات متعدد عملیاتی دیگر با ایفای نقش موثر ذی‌نفعان برگزار شود، چون نظام‌ مسایل موجود فراتر از مباحث مطرح شده در این نشست است.

منبع: خبرگزاری جمهوری اسلامی (ایرنا) کرمان