فولاد در تقاطع بحران و راهکار

به گزارش می‌متالز، صنعت فولاد ایران، علی‌رغم دستاورد‌های کم‌نظیر در حوزه تولید، امروز درگیر مجموعه‌ای از چالش‌هاست که مهم‌ترین آنها به‌طور مستقیم بر سودآوری شرکت‌ها و اعتماد بازار سرمایه تاثیر گذاشته‌اند: بحران انرژی، سیاست‌های ناپایدار صادراتی، هزینه‌های فزاینده تولید، رکود جهانی و از دست‌رفتن مزیت‌های رقابتی.

فولاد خوزستان در سال ۱۴۰۳ با تولید ۲.۹ میلیون تن شمش فولادی و بیش از ۵.۱ میلیون تن آهن اسفنجی، رکورد‌های قابل توجهی ثبت کرد؛ اما نکته نگران‌کننده، کاهش سودآوری هم‌زمان با این افزایش تولید بود. این پدیده از نگاه اقتصادی به روشنی حاکی از عدم تعادل میان هزینه‌های تولید و درآمد حاصل از فروش است؛ همان‌گونه که ابراهیمی نیز تاکید کرد، استمرار بحران انرژی و سیاست‌های قیمتی نادرست، حتی دستاورد‌های تولیدی را بی‌اثر کرده است.

بر اساس گزارش ارائه‌شده در مجمع، تنها در سال ۱۴۰۳، شرکت به دلیل محدودیت‌های شدید برق، حدود ۹۸۰ هزار تن از تولید خود را از دست داد. این رقم به تنهایی موجب کاهش ۲۳۴ هزار میلیارد ریال در درآمد و ۶۱ هزار میلیارد ریال در سود خالص شرکت شده است. در مجموع از سال ۱۴۰۰ تاکنون، این شرکت به دلیل قطعی برق بیش از ۲.۳ میلیون تن از تولید خود را از دست داده که خسارتی بالغ بر ۶۰۰ هزار میلیارد ریال را رقم زده است.

در چنین شرایطی، امین ابراهیمی مدیرعامل فولاد خوزستان با نگاهی راهبردی، بر دو مولفه حیاتی در بقای صنعت فولاد تاکید کرد: تامین پایدار انرژی و دسترسی به منابع اولیه (به‌ویژه سنگ‌آهن). وی با اشاره به معطلی چندین ساله پروژه احداث نیروگاه سیکل ترکیبی شرکت فولاد خوزستان، هشدار داد که بدون برق اختصاصی، تداوم تولید در افق ۱۴۰۴ غیرممکن خواهد بود.

در همین راستا، شرکت فولاد خوزستان به‌تازگی گام‌های مهمی برای عبور از بحران انرژی برداشته است: از جمله خرید سهام نیروگاه برق خلیج فارس برای تقویت توان خودتامین برق، که با هدف دستیابی به ظرفیت ۷۳ درصدی خودتامینی صورت گرفته است. همچنین، خرید معادن جدید در استان‌های مختلف کشور نیز بخشی از استراتژی کاهش وابستگی به نهاد‌های بیرونی و ارتقاء تاب‌آوری زنجیره تولید فولاد به‌شمار می‌رود.

مدیرعامل فولاد خوزستان با انتقاد از سیاست‌های دستوری قیمت‌گذاری و محدودیت‌های صادراتی، صراحتاً اعلام کرد که فولاد ایران سهم قابل توجهی از بازار‌های بین‌المللی را از دست داده است. به‌ویژه با کاهش تقاضای جهانی در سال ۲۰۲۴ و رکود در چین، کشور‌های دارای ساختار صادراتی چابک و سیاست‌گذاری هوشمند توانستند رقابت‌پذیری خود را حفظ کنند، اما ایران به‌واسطه تعرفه‌های غیرمنطقی و نرخ‌گذاری دستوری، نه‌تنها سهم بازار بلکه مزیت انرژی ارزان خود را نیز از دست داده است.

ابراهیمی همچنین از «بحران خاموش آب» نیز پرده برداشت و گفت که در برخی مناطق، قیمت آب صنعتی تا ۴۰ برابر افزایش یافته است. این هشدار از آن جهت مهم است که آینده صنعت فولاد تنها به برق وابسته نخواهد بود، بلکه بحران آب می‌تواند تاسیسات صنعتی در فلات مرکزی ایران را به توقف کامل بکشاند.

به نظر می‌رسد سخنان مدیرعامل فولاد خوزستان ضمن برشمردن چالش‌های صنعت فولاد، یک پیام روشن داشت: باید فکری اساسی کرد. دولت و سیاست‌گذاران باید تصمیماتی واقعی، فوری و عملیاتی در سه محور بگیرند:

1. تضمین دسترسی پایدار به انرژی و حمایت از احداث نیروگاه‌های اختصاصی
2. رفع محدودیت‌های صادراتی و اصلاح سیاست‌های قیمت‌گذاری
3. تسهیل سرمایه‌گذاری و تکمیل زنجیره ارزش فولاد از معدن تا بازار جهانی

فولاد خوزستان و دیگر شرکت‌های بزرگ این صنعت، بار‌ها و بار‌ها نقش راهبردی خود را در تامین نیاز داخلی و ارزآوری برای کشور ثابت کرده‌اند. اکنون نوبت مسوولان و سیاست‌گذاران است که با اصلاحات نهادی و تصمیمات شجاعانه این صنعت را از گردنه خطر عبور دهند.