بلاک‌چین؛ گامی استراتژیک در بورس کالا

به گزارش می‌متالز، این فناوری نوظهور، نه تنها ابزار‌های جدیدی برای مدیریت دارایی‌ها و تراکنش‌ها ارائه می‌دهد، بلکه باعث شکل‌گیری مدل‌های کسب‌وکار نوین و متنوع در عرصه‌های مختلف اقتصادی شده است. در این میان، بورس‌ها و بازار‌های مالی به‌عنوان نهاد‌های کلیدی در گردش سرمایه و تسهیل مبادلات اقتصادی، نقشی بی‌بدیل در بهره‌گیری از این فناوری‌ها دارند.

بورس کالای ایران با توجه به ظرفیت‌های ساختاری، زیرساخت‌های موجود و تجربه عملیاتی ارزشمند خود، در موقعیتی مناسب قرار دارد تا با ورود هدفمند، گام‌به‌گام و برنامه‌ریزی‌شده به حوزه بلاک‌چین، ضمن بهبود عملکرد داخلی، نقش موثری در تحول گسترده‌تر بازار‌های مالی کشور ایفا کند. اهمیت این اقدام در شرایطی دوچندان می‌شود که رقابت‌های بین‌المللی فزاینده و نیاز به بهبود مستمر سازوکار‌های سرمایه‌گذاری، اقتصاد کشور را به سمت نوآوری و تطبیق با استاندارد‌های جهانی سوق می‌دهد.

بورس کالای ایران در سال‌های اخیر گام‌هایی در جهت همگرایی با فناوری بلاک‌چین برداشته است. از جمله این اقدامات می‌توان به تشکیل «کمیته تخصصی رمزارز»، طراحی نقشه‌راه برای توکنیزه‌کردن دارایی‌های واقعی مانند گواهی سپرده کالایی، راه‌اندازی صندوق ETF مبتنی بر بیت‌کوین، و توسعه مشتقات رمزارزی اشاره کرد. این اقدامات زمینه‌ساز ورود رسمی‌تر به کلاس دارایی‌های نوظهور را فراهم آورده است.

زیرساخت‌های مورد نیاز

برای تحقق این اهداف، ایجاد زیرساخت‌های فنی و نرم‌افزاری ضروری است. این زیرساخت‌ها شامل شبکه‌های مجاز بلاک‌چین، کیف‌پول‌های دیجیتال امن، سامانه‌های یکپارچه برای مدیریت تراکنش‌ها، و سیستم‌های نظارتی برای رصد و کنترل فعالیت‌ها است. همچنین، همکاری با نهاد‌های بین‌المللی و استفاده از تجربیات سایر کشور‌ها می‌تواند در طراحی و پیاده‌سازی این زیرساخت‌ها موثر باشد.

در حال حاضر، جمهوری اسلامی ایران در حال توسعه چارچوب قانونی برای استفاده از رمزارز‌ها و فناوری بلاک‌چین است. بانک مرکزی ایران در دسامبر ۲۰۲۴، «چارچوب سیاستی و نظارتی رمزارزها» را تصویب کرده است که بر لزوم اخذ مجوز از بانک مرکزی برای صرافی‌ها و نگهداری‌کنندگان رمزارز‌ها تاکید دارد و بر رعایت قوانین ضدپول‌شویی و مبارزه با تامین مالی تروریسم نظارت می‌کند. این چارچوب قانونی می‌تواند راهگشای ورود بورس کالای ایران به این حوزه باشد

مسیر پیشنهادی اجرایی

برای ورود موفق به حوزه بلاک‌چین، پیشنهاد می‌شود بورس کالای ایران با اجرای پروژه‌های پایلوت کوچک، مانند توکنیزه‌کردن گواهی سپرده کالایی، آغاز کند. این پروژه‌ها باید در همکاری نزدیک با نهاد‌های ناظر و با رعایت چارچوب‌های قانونی انجام شود. تجربه شکست پروژه جایگزینی سامانه CHESS در بورس استرالیا (ASX)، با هزینه‌نگاری بیش از ۲۵۰‌میلیون دلار استرالیا و پایان ندادن موفقیت‌آمیز پروژه، عبرتی مهم برای همه بازار‌ها است. این واقعه، ناشی از ضعف در حکمرانی، مدیریت پروژه و طراحی مقیاس‌پذیر بود. پس از ارزیابی نتایج و رفع چالش‌های احتمالی، می‌توان به تدریج دامنه پروژه‌ها را گسترش داد و به سمت مقیاس‌پذیری حرکت کرد.

ورود بورس کالای ایران به عرصه بلاک‌چین، اگرچه مسیر پرچالشی پیش‌رو دارد، سفری به‌سوی تحول در بازار سرمایه کشور محسوب می‌شود. این تحول، انتفاع از نوآوری، تسهیل تسویه‌گری، شفافیت فرآیند‌ها و تنوع مالی را نوید می‌دهد، اما تحقق آن تنها در سایه‌ی برنامه‌ریزی دقیق، استقرار زیرساخت‌های فنی مستحکم، و طراحی چارچوب قانونی و نظارتی روشن میسر است.

برای این منظور، بورس کالای ایران باید با حفظ تعادل میان جسارت و احتیاط، ادامه مسیر را از طریق اجرای گام‌به‌گام پروژه‌های پایلوتی آغاز کند که در محیطی کنترل‌شده آزمایش شوند، با امکان بازنگری مستمر و طراحی مقیاس‌پذیر فراهم گردند؛ این رویکرد به بورس اجازه می‌دهد ضمن یادگیری از تجربیات شکست‌های مشابه در سطح بین‌المللی، از جمله پروژه CHESS در بورس استرالیا، مسیر توسعه پایدار و سازگاری را در پیش گیرد.

علاوه بر آن، همگامی با استاندارد‌های بین‌المللی و همکاری نزدیک با نهاد‌های ناظر، گامی موثر در تقویت اعتماد داخلی و جلب نظر سرمایه‌گذاران خارجی خواهد بود. بنابراین، تنها طرحی موفق و پایدار است که نه‌تنها نوآورانه باشد، بلکه مسوولانه، خودآگاه از محدودیت‌ها و مسلح به زیرساخت، قانون و چشم‌اندازی مدبرانه شکل گرفته باشد؛ در این صورت، بورس کالای ایران می‌تواند به نقطه اتصال بین نوآوری داخلی و استاندارد‌های جهانی در عرصه خدمات مالی نوین تبدیل شود.

علی تیموریان - کارشناس مشتقات کالایی شرکت سپرده‌گذاری مرکزی

منبع: دنیای اقتصاد