ارقام مصرف آب، برق و گاز صنعت فولاد با واقعیت فاصله دارد

به گزارش می‌متالز، «بهرام سبحانی» بعد از ظهر امروز (یکشنبه) در نشست خبری این انجمن، با یادآوری شایعاتی درباره مصرف برق، گاز و آب توسط فولادسازان، اظهار کرد: برخی افراد، آگاهانه یا ناآگاهانه، صنعت فولاد را به مصرف بیش از حد منابع متهم می‌کنند. ادعا‌هایی مطرح می‌شود که گویی فولاد باعث کمبود برق و گاز در کشور است، بدون آنکه ارقام واقعی با واقعیت مطابقت داشته باشد.

رئیس انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران نمونه‌هایی از اطلاعات غلط منتشر شده را ذکر کرد و گفت: به طور مثال برخی می‌گویند تولید فولاد نیازمند مصرف میلیارد‌ها دلار یارانه است یا برای هر تن فولاد اقیانوسی از آب لازم است. در حالی که این اعداد و ارقام برای عموم مردم ناشناخته و اغلب نادرست است.

وی ضمن اشاره به میزان واقعی مصرف منابع، خاطرنشان کرد: کل صنعت فولاد کشور روزانه تنها حدود ۴۰ میلیون متر مکعب گاز مصرف می‌کند که کمتر از پنج درصد از کل شبکه گاز کشور است. همچنین مصرف برق برای تولید فولاد در محدوده ۶۰۰۰ مگاوات قرار دارد.

این فعال صنعت فولاد کشور ضمن بیان اهمیت اقتصادی صنعت فولاد، تصریح کرد: این صنعت سهم قابل‌توجهی در اشتغال، تولید داخلی و صادرات غیرنفتی دارد. برای تولید یک میلیون تن فولاد، نزدیک سه میلیون تن سنگ‌ آهن استخراج و فرآوری می‌شود، فرآیندی که در نهایت علاوه بر اشتغال‌زایی، به ارزآوری برای کشور نیز منجر می‌شود.

سبحانی خاطرنشان کرد که تمرکز رسانه‌ها باید بیشتر بر اعداد و ارقام واقعی عملکرد صنعت فولاد باشد تا دیدگاه‌های نادرست و نیمه‌خالی لیوان درباره مصرف آب، برق و گاز اصلاح شود.

صنعت فولاد در مصرف آب بهینه عمل می‌کند؛ اما چالش اصلی برق و گاز است

سبحانی با ذکر نمونه‌ای از مجتمع فولاد مبارکه، خاطرنشان کرد: در فولاد مبارکه حدود ۱۰ میلیون تن فولاد در سال تولید می‌شود و میزان مصرف آب در این مجموعه به‌ طور میانگین کمتر از دو مترمکعب برای هر تن است. در عین حال، همه آبی که در فرآیند تولید به‌ کار می‌رود، تصفیه و رسوب‌گیری شده و مجدداً به چرخه بازمی‌گردد.

رئیس انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران تشریح کرد: صنعت فولاد از دو نوع آب استفاده می‌کند؛ یکی سیستم بسته که همانند آب در موتور خودرو عمل می‌کند و تنها وظیفه خنک‌کاری دارد و مصرف واقعی در آن وجود ندارد؛ و دیگری آبی که برای خنک‌کاری خطوط تولید به‌ کار می‌رود، مانند بخش نورد گرم که طی فرآیند تولید، حجم زیادی آب روی قطعات فولادی ریخته می‌شود، اما این آب نیز در کانال‌ها جمع‌آوری، در برج‌های خنک‌کننده خنک‌سازی و دوباره به چرخه تولید بازگردانده می‌شود. تنها میزان ناچیزی از آب به‌ صورت بخار از دست می‌رود و در مجموع مصرف فولادسازان به دلیل بحران آب و هزینه‌های بالای تأمین آن، به‌ شدت بهینه‌سازی شده است.

این فعال صنعت فولاد کشور در ادامه به برخی اظهارنظر‌ها درباره مصرف بالای انرژی در صنعت فولاد واکنش نشان داد و گفت: گاهی برخی استادان دانشگاه یا مسوولان بدون درک صحیح از فرآیندها، فولاد را به‌ عنوان مقصر اصلی مصرف آب و انرژی معرفی می‌کنند، در حالی‌ که واقعیت متفاوت است. دولت هم تصور می‌کند که این صنعت سود بالایی دارد و می‌تواند افزایش قیمت برق و گاز را تحمل کند، در حالی‌ که هزینه انرژی در حال حاضر بسیار بیشتر از مواد اولیه مانند سنگ‌ آهن است.

سبحانی همچنین به موضوع تأمین مالی فولادسازان اشاره کرد و افزود: علاوه بر هزینه‌های انرژی، صنعت فولاد با بهره‌های سنگین بانکی مواجه است. اکنون وام‌های ارزی با نرخ بهره ۱۰ درصد ارائه می‌شوند و علاوه بر آن، نوسان نرخ ارز فشار مضاعفی بر تولیدکنندگان وارد کرده است. در بخش ریالی نیز نرخ بهره تسهیلات بالای ۳۰ درصد است که هزینه‌های تولید را سنگین‌تر می‌کند.

وی چالش برق در زنجیره فولاد را چالش جدی صنعت دانسته و تصریح کرد: از ۶۰۰۰ مگاوات برق مورد نیاز این زنجیره، حدود ۴۰۰۰ مگاوات توسط نیروگاه‌های اختصاصی واحد‌های تولیدی تامین می‌شود. با این حال، به دلیل کمبود برق در کشور، حتی برای نیروگاه‌های خودتأمین نیز محدودیت گذاشته‌اند و بخشی از برق تولیدی به جای استفاده در واحدها، به شبکه سراسری اختصاص یافته است. این موضوع باعث شده فولادسازان علاوه بر سرمایه‌گذاری در نیروگاه، با قطعی‌ها و محدودیت‌های متعدد هم روبه‌رو شوند.

سبحانی تاکید کرد: برای رفع ناترازی برق باید توازنی میان مصرف خانگی و صنعتی برقرار شود. اگر قرار باشد کارخانه‌ای نیروگاه بسازد، منطقی است که برق تولیدی آن به مصرف همان واحد اختصاص یابد؛ در غیر این صورت انگیزه‌ای برای سرمایه‌گذاری صنایع در احداث نیروگاه باقی نخواهد ماند.

صنعت فولاد و چالش‌های پیش‌ رو

«سیدرسول خلیفه‌سلطانی» دبیر انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران، در صحبت‌های خود در این نشست، به تبیین وضعیت فعلی صنعت فولاد کشور و چالش‌های پیش‌ روی این بخش پرداخت و تاکید کرد: موضوع ناترازی در حوزه‌های مختلف تولید فولاد، صرفاً یک مساله صنعتی نیست بلکه یک موضوع ملی است که باید با رویکردی عمیق و مسوولانه مورد توجه قرار گیرد.

وی ضمن اشاره به شرایط جاری صنعت فولاد اظهار کرد: زمانی در زنجیره فولاد حدود ۳۰ درصد ظرفیت بلااستفاده باقی می‌ماند که به معنای تحمیل مستقیم هزینه به تولیدکنندگان است. این هزینه‌ها گاه به مراتب بیشتر از ۱۰۰ دلار برای هر تن برآورد می‌شود و فشار مضاعفی بر بخش تولید وارد می‌کند.

خلیفه‌سلطانی با تاکید بر لزوم توجه به تحلیل‌های کارشناسی و استفاده از دیدگاه‌های مختلف، خاطرنشان کرد: انجمن فولاد آمادگی دارد تمامی اسناد و تحلیل‌های موجود را در اختیار کارشناسان و ذی‌نفعان قرار دهد تا به صورت موشکافانه بررسی شوند. هرگونه نقد و پیشنهاد می‌تواند به اصلاح و تکمیل سیاست‌ها کمک کند. این مسائل صرفاً دغدغه صنعت فولاد نیست، بلکه یک مساله ملی است که همه باید نسبت به آن احساس مسوولیت کنند.

وی در بخش دیگری از سخنان خود به موضوع مصرف و تولید منابع حیاتی همچون آب، برق و گاز در صنعت فولاد اشاره کرد و افزود: برخلاف برخی تصورات، فولادسازان نه‌ تنها مصرف‌کننده بلکه تولیدکننده آب نیز هستند؛ از طریق چرخه بازچرخانی آب، استفاده از پساب‌ها و همچنین شیرین‌سازی آب، بخشی از نیاز استان‌ها تأمین می‌شود. این موضوعات هزینه‌های سنگینی دارد و لازم است با نگاه دقیق‌تری مورد بررسی قرار گیرد. در حوزه برق و گاز نیز همین ضرورت وجود دارد و باید به‌ صورت جامع به آنها پرداخته شود.

دبیر انجمن تولیدکنندگان فولاد ضمن بررسی وضعیت رشد تولید در این صنعت پرداخت و اظهار کرد: میانگین رشد تولید فولاد در کشور طی سال‌های اخیر حدود ۵.۷ درصد بوده و حتی در برخی سال‌ها به ۷ درصد هم رسیده است. اما در شرایط فعلی، رشد واقعی به ۰.۷ درصد کاهش یافته و این رقم عملاً نشان‌دهنده نبود رشد و حتی افت چهار تا پنج درصدی در مقایسه با روند گذشته است.

این مقام مسوول ضمن اشاره به راه‌اندازی واحد‌های جدید تولید فولاد طی سال گذشته و امسال خاطرنشان کرد: ورود این واحد‌ها به مدار تولید، بخشی از آمار رشد را تشکیل می‌دهد؛ اما از آنجا که این موضوع در چارچوب طبیعی منحنی یادگیری واحد‌های تازه‌تأسیس قرار می‌گیرد، نمی‌توان آن را به‌ عنوان رشد واقعی صنعت در نظر گرفت.

خلیفه‌سلطانی تصریح کرد: صنعت فولاد کشور برای عبور از شرایط فعلی نیازمند همگرایی همه بخش‌ها و همراهی ملی است تا بتواند نقش مؤثر خود را در اقتصاد کشور ایفا کند.

صنعت فولاد متهم بی‌گناه در بحران آب/ هشدار درباره کاهش سودآوری و تهدید اشتغال

در ادامه این نشست، «احسان دشتیانه» عضو هیأت مدیره انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران، در تشریح وضعیت مصرف آب و چالش‌های اقتصادی صنعت فولاد کشور، اظهار کرد: سهم صنعت از کل مصرف آب کشور تنها ۳.۳ درصد است، در حالی‌ که حدود هشت درصد آب در بخش شرب خانگی مصرف می‌شود و بخش عمده باقی‌مانده، بدون بازدهی لازم، در کشاورزی هدر می‌رود.

وی با بیان اینکه ایران سالانه ۱۰۰ میلیارد مترمکعب آب مصرف می‌کند، در حالی‌ که حدود ۴۰۰ میلیارد مترمکعب ناشی از بارش‌هاست، افزود: اگر کشاورزی ما صنعتی و کارآمد بود، شرایط به‌ گونه‌ای متفاوت رقم می‌خورد. نمونه روشن آن صنعت فولاد مبارکه است که با وجود افزایش ظرفیت تولید از یک میلیون تن به هفت میلیون تن، میزان مصرف آب خود را افزایش نداده است. این نشان می‌دهد صنعتی که مصرف خود را بهینه کرده، امروز متهم جلوه داده می‌شود، اما بخشی از اقتصاد کشور که به‌ صورت سنتی و اشتباه عمل می‌کند، همچنان ادامه‌دهنده روند پرهزینه و پرمصرف است.

مدیرعامل صبا فولاد خلیج فارس ضمن انتقاد از الگوی کشت در کشور، تصریح کرد: در مناطق کم‌آب مانند اصفهان و دیگر استان‌ها، برنج و هندوانه کشت می‌شود؛ محصولاتی که مصرف آب بالایی دارند. تنها میزان آب مصرفی برای یونجه، معادل کل مصرف بخش صنعت فولاد است که رقمی نزدیک به ۹ میلیارد مترمکعب برآورد می‌شود. این در حالی است که مصرف آب برنج در ایران بیش از ۶ برابر متوسط جهانی است. در واقع اشتباه روی اشتباه تکرار می‌شود و دلیل اصلی آن نیز این است که نمی‌خواهیم با مردم صادقانه سخن بگوییم و ترجیح می‌دهیم صنعت را به‌ عنوان متهم اصلی معرفی کنیم.

وی ضمن اشاره به وضعیت اقتصادی صنعت فولاد تاکید کرد: حاشیه سود شرکت‌های فولادی به‌ شدت کاهش یافته است. بررسی‌ها نشان می‌دهد سود متوسط این صنعت که در گذشته حدود ۴۰ تا ۶۵ درصد بود، در حال حاضر به‌ طور قابل‌توجهی افت کرده است؛ آن هم بدون در نظر گرفتن اثر تورم. حتی در سه‌ ماهه نخست سال گذشته نسبت به سه‌ ماهه‌های بعدی، روند سودآوری افزایشی بود، اما اکنون جهت‌گیری نزولی شده است. مقایسه سه‌ ماهه اخیر با مدت مشابه سال قبل نیز نشان می‌دهد که شرایط در نیمه دوم سال احتمالاً بدتر خواهد شد.

دشتیانه این وضعیت را «آلارم جدی و زنگ خطر» توصیف کرد و هشدار داد: چنانچه مسوولان هرچه سریع‌تر تصمیمی کلان و استراتژیک اتخاذ نکنند، صنایع کشور در معرض نابودی قرار خواهند گرفت. چنین اتفاقی به معنای از دست دادن بخش غیرنفتی اقتصاد و از بین رفتن اشتغال هزاران نفر خواهد بود؛ موضوعی که نگرانی‌های جدی به‌ همراه دارد.

منبع: خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)