قاچاق از بنزین به فولاد می‌رسد

‌می‌متالز - صنعت فولاد ایران در سال‌های اخیر با چالش‌های متعددی از جمله محدودیت‌های انرژی، و نوسانات تقاضای جهانی مواجه شده است. در این میان، مکانیسم قیمت‌گذاری محصولات فولادی در بورس کالا به موضوعی بحث‌برانگیز تبدیل شده است.

به گزارش می‌متالز، صنعت فولاد به عنوان یکی از ارکان اساسی اقتصادی، نقش حیاتی در توسعه زیرساخت‌ها و صنایع ایفا می‌کند.

بر اساس آمار انجمن جهانی فولاد، تولید جهانی فولاد در سال ۲۰۲۴ با کاهش ۰.۹ درصدی نسبت به سال قبل مواجه شد و به ۱.۸ میلیارد تن رسید.

این در حالی است که چین به عنوان بزرگترین تولیدکننده فولاد جهان، با کاهش ۱.۷ درصدی تولید مواجه شده است.

از سوی دیگر، ایران با تولید ۳۱ میلیون تن در سال ۲۰۲۴، جایگاه دهمین تولیدکننده بزرگ فولاد جهان را حفظ کرده است.

پیش‌بینی می‌شود ظرفیت تولید فولاد در دوره ۲۰۲۵ تا ۲۰۲۷ تا ۷.۶ درصد (معادل ۱۶۵ میلیون تن) افزایش یابد که این امر مازاد ظرفیت جهانی را تشدید خواهد کرد.

تحلیل مکانیسم قیمت‌گذاری در بورس کالا

بر اساس دستورالعمل‌های ابلاغی شورای رقابت، قیمت پایه ورق گرم در بورس کالای ایران بر اساس میانگین قیمت ورق گرم در چین و منطقه CIS محاسبه شده و بر مبنای نرخ ارز مرکز مبادله ارز و طلای ایران (نه نرخ ارز آزاد) تعیین می‌شود.

این مکانیسم به گونه‌ای طراحی شده که قیمت‌گذاری بر اساس معیار‌های بین‌المللی و شفاف انجام گیرد.

در ۲۷ مرداد ۱۴۰۴، قیمت پایه ورق گرم در بورس کالا ۳۴۰،۱۱۶ ریال برای هر کیلوگرم تعیین شد.

اگر همین قیمت بر اساس نرخ ارز آزاد محاسبه می‌شد، به ۴۵۵،۷۳۸ ریال برای هر کیلوگرم می‌رسید.

این نشان‌دهنده اختلاف قیمت ۱۱۵،۶۲۲ ریالی برای هر کیلوگرم است که بیانگر تاثیر قابل توجه نرخ ارز مورد استفاده در محاسبات است.

رویه اختلاف قیمت سبب شده تا پدیده صادرات غیررسمی فولاد شکل بگیرد، نوعی قاچاق سازمان یافته و البته ذیل قوانین که در نهایت از درامد‌های ارزی کشور را کاهش می‌دهد.

در نهایت، پس از رقابت ۵ درصدی خریداران، قیمت نهایی ورق گرم در این تاریخ به ۳۵۸،۶۳۱ ریال برای هر کیلوگرم رسید که معادل قیمت‌های فروش در فروردین ۱۴۰۳ (۱۷ ماه قبل) است.

طبق داده‌های موجود، قیمت پایه ورق گرم از ابتدای سال ۱۴۰۳ تاکنون تنها ۳،۴۲۴ ریال افزایش داشته است.

این در حالی است که در همین دوره، هزینه‌های تولید از جمله مواد اولیه، حامل‌های انرژی و نیروی انسانی افزایش قابل توجهی را تجربه کرده‌اند.

این امر فشار قابل توجهی بر حاشیه سود تولیدکنندگان فولاد وارد کرده است.

چالش‌های پیش روی صنعت فولاد ایران

صنعت فولاد ایران در سال‌های اخیر با محدودیت‌های جدی برق مواجه شده است.

گزارش‌ها نشان می‌دهد تولید فولاد ایران در بهار ۱۴۰۴ نسبت به مدت مشابه سال قبل ۴.۸ درصد کاهش یافته است.

این محدودیت‌ها از ۱۶ فروردین ۱۴۰۴ اعمال شد و از نیمه اردیبهشت به ۹۰ درصد رسید، که عملاً واحد‌های فولادی را با چالش‌های جدی مواجه کرد.

رقابت در صنعت فولاد با یارانه‌های دولتی به ویژه در چین، ASEAN و خاورمیانه مختل شده است.

بر اساس گزارش‌ها، یارانه‌های چین (به عنوان سهمی از درآمد شرکت‌ها) ۱۰ برابر بیشتر از اقتصاد‌های نوظهور است که این امر به افزایش ظرفیت مازاد و سرمایه‌گذاری‌های غیرقابل دوام دامن می‌زند.

چرا ادعای دستکاری قیمت‌ها بی‌پایه است؟

قیمت‌گذاری در بورس کالا بر اساس عرضه و تقاضا انجام می‌شود و تولیدکنندگان نقشی در تعیین قیمت نهایی ندارند.

این مکانیسم تضمین می‌کند که قیمت‌ها به صورت شفاف و بر اساس معیار‌های بازار تعیین شوند.

قیمت پایه بر اساس دستورالعمل‌های شورای رقابت تعیین می‌شود که بر پایه معیار‌های بین‌المللی و نرخ ارز رسمی استوار است، نه نرخ ارز آزاد.

در حالی که قیمت فروش فولاد افزایش چندانی نداشته، هزینه‌های تولید به طور قابل توجهی افزایش یافته است. این امر حاشیه سود تولیدکنندگان را تحت تاثیر قرار داده است.

منبع: خبرگزاری فارس