معادن شن و ماسه سدی در برابر سیلاب شهریار و کرج

سنگری در مقابل سیل

به گزارش می متالز، خانه معدن ایران اعلام کرد، شن‌چاله‌های ۵۰ معدن شن و ماسه در اراضی شهریار در غرب تهران و تجهیزات و ماشین‌آلات فعالان این بخش موجب شد در جریان سیل اخیر، میلیون‌ها شهروند منطقه از هرگونه آسیب و آوارگی در امان باشند. محمدنبی یوسفیان، رئیس انجمن صنفی تولیدکنندگان شن و ماسه استان تهران در این زمینه توضیح داد: فعالان صنف شن و ماسه علاوه بر تمام ماشین‌آلات معدنی (لودر، بولدوزر، بیل مکانیکی و...) با کمک تجهیزات توانستند جریان‌های سیل‌آسا را به سمت معادن شن و ماسه هدایت کنند تا از آوارگی میلیونی ساکنان منطقه جلوگیری کنند؛ ضمن اینکه افزایش ۳۰ تا ۴۰ متری ارتفاع آب در شن‌چاله‌های معادن، موجب پر شدن سفره‌های آبی منطقه شود.
به گفته وی، کشور ما در فروردین ۹۸، شاهد بارش‌های زیادی متاثر از تاثیرات اقلیمی بود، به طوری که در سال ۹۷ در کل استان تهران فقط ۱۵۹ میلی‌متر باران بارید، در حالی که در ۲ هفته ابتدای فروردین ۹۸، این میزان به ۲۶۷ میلی‌متر رسید و در مجموع سبب افزایش ۱۰۱ درصدی بارش سالانه در تهران شد. وی یادآور شد: براساس مطالعه رقمی و مقایسه‌ای حجم آب ذخیره شده در شن‌چال‌های معادن شن و ماسه شهریار و حجم آب ذخیره شده در سد کرج، می‌توان به عملکرد فعالان صنعت شن و ماسه تهران پی برد.
او تصریح کرد: مخزن سد کرج به عنوان نخستین سد چندمنظوره ایران و یکی از ۵ سد اصلی تامین آب شرب استان تهران با سطح حوزه آبریز به مساحت ۷۶۴ کیلومتر مربع و با متوسط جریان آب سالانه به میزان ۴۷۲ میلیون متر مکعب در استان تهران به دلیل نداشتن عملیات لایروبی، امروز دارای حجم ۲۰۵ میلیون متر مکعب است که پس از سرریز شدن، حجم آبی معادل ۱۵۰ میلیون متر مکعب از شن‌چاله‌های معادن شن و ماسه را به دلیل عملکرد به موقع معدنداران سرازیر کرد. به گفته این فعال صنفی، اقدام فعالان معدنی تا امروز با گذشت ۲ ماه از وقوع سیل، همچنان ادامه دارد و در گزارش‌های متعدد مطرح شده است. رئیس انجمن صنفی تولیدکنندگان شن و ماسه استان تهران به نمایندگی از تمام فعالان عرصه صنعت شن و ماسه کشور ابراز کرد: فعالان این عرصه ابتدا با در نظر گرفتن شاخص‌های محیط‌زیستی و حفظ اولویت سلامت جامعه، خواستار حمایت‌های لازم و اصولی دولت در چارچوب حمایت از تولید معدنی با هدف رسیدن به رونق تولید هستند.
وی افزود: آنها در شرایط سخت تحریم‌های بیرونی در کنار فقدان ماشین‌آلات و قطعات و تجهیزات مربوط از یک سو و افزایش روز به روز نرخ مواد معدنی، در کنار بی‌ثباتی نرخ ارز و سقوط ارزش پول ملی، خواستار حمایت‌های همه‌جانبه دولت در کمک به رفع موانع تولید در صنعت شن و ماسه کشور هستند.

ظرفیت معادن برای کاهش اثرات سیل

پیش از این محمدرضا بهرامن، رئیس خانه معدن ایران گفته بود کمک‌های غیرنقدی معدنکاران برای سیل‌زدگان در قالب تامین مصالح ساختمانی پیش‌بینی شده است زیرا به زودی کار بازسازی مناطق سیل‌زده در دستور کار مسئولان ذی‌ربط قرار می‌گیرد و نیاز گسترده‌ای برای تهیه این اقلام وجود خواهد داشت.
محمدرضا بهرامن، رئیس خانه معدن ایران نیز پیش از این درباره میزان خسارت‌های احتمالی سیل به معادن کشور گفت: معدنکاری، نوعی بازی همیشگی با طبیعت است و از آنجا که جزوی از طبیعت هستند همواره برای حوادث و رخدادهایی مانند سیل و رانش زمین آمادگی دارند و ضمن بکارگیری ابزارها و روش‌های مهندسی مقابله با این رخدادهای طبیعی، برای دور کردن نیروی انسانی از محل‌های خطر پیش‌بینی‌ لازم می‌شود و در این زمینه آسیب چندانی در بخش معدن ملاحظه نکردیم. وی افزود: از طرف دیگر چون معدنکاری ایجاد چاله در طبیعت است در مواقعی مانند سیل به عنوان آبریزگاه عمل می‌کند و موجب می‌شود سیل به سمت مناطق مسکونی نرود و در عمل به عنوان یک مانع عمل می‌کند.
در این زمینه، معادن شن و ماسه شهریار و شهرک قدس در استان تهران را مثال می‌زنم که با چاله‌هایی که گاه ۸۰ تا ۹۰ متر عمق دارند، به عنوان آبریزگاه، حجم بزرگی از آب را در خود نگه داشتند و موجب شدند سیل اثر تخریبی خود را تا حد زیادی از دست بدهد. این چاله‌ها به مرور آب خود را از دست می‌دهند و جذب می‌شوند. در وقایعی از این نوع می‌توان نگاهی دیگر به معادن انداخت و در حوادث احتمالی آینده از این ظرفیت استفاده کرد.
بهرامن ادامه داد: در استان‌های کرمانشاه، ایلام، لرستان و فارس نیز معادن مختلف از جمله قیر طبیعی و بیتومین همین کارکرد را داشتند و از هجوم آب به پایین‌دست جلوگیری کردند. وی گفت: در استان‌هایی مانند تهران، البرز، لرستان، کرمانشاه، ایلام، مازندران و خوزستان که بیشترین هشدار سیل را دریافت می‌کردند، ماشین‌آلات معدنی با برنامه‌ریزی به کمک دولتمردان و مسئولان محلی آمدند. از آنجا که ماشین‌آلات شهرداری‌ها و راهداری‌ها از نوع کوچک‌مقیاس هستند ماشین‌آلات معدنی مگاسایز بیشتر می‌توانند در رفع اثرات سیل به مردم کمک کنند.
گفتنی است سالانه به‌طور متوسط حدود ۴۰۰ میلیون تن مواد معدنی از معادن فعال کشور استخراج می‌شود که ۶۰ تا ۶۵ درصد آن به مصالح ساختمانی نظیر سنگ، مواد اولیه فولاد، مس، آلومینیوم، آجر، گچ و آهک اختصاص دارد.