مقایسه مصرف انرژی برای تولید آلومینیوم در خاورمیانه با میانگین جهانی

می متالز - منطقه خاورمیانه با تولید حدود ۵.۶ میلیون تن آلومینیوم در سال، یکی از مهمترین مناطق فعال در این صنعت به‌شمار می‌رود. علاوه بر آن میانگین مصرف انرژی برای تولید هر واحد آلومینیوم در این منطقه از سایر نقاط جهان به مقدار قابل ملاحظه‌ای پایین‌تر است. این امر مرهون استفاده از تکنولوژی‌های روز دنیا است.

منطقه خاورمیانه با تولید بیش از ۹.۵ درصد آلومینیوم اولیه جهان، یکی از مهم‌ترین مناطق تولید آلومینیوم به‌شمار می‌رود. این صنعت برای نخستین بار در منطقه توسط شرکت آلومینیوم ایران در سال ۱۳۵۱ هجری شمسی پایه‌گذاری شد. پس از آن به سرعت شرکت آلبا (Alba) بحرین شکل گرفت که دیگر شرکت فعال در حوزه تولید آلومینیوم اولیه (آلومینیوم تولید شده از منابع معدنی) در منطقه بود. در حال حاضر مجموع ظرفیت تولید آلومینیوم کشورهای حوزه خلیج فارس به حدود ۵.۶ میلیون تن آلومینیوم در سال می‌رسد. این منطقه به‌اتکای دسترسی وافر به ذخایر عظیم و ارزان‌قیمت انرژی و در عین حال با بهره‌گیری از نیروی انسانی ارزان توانسته به یکی از قطب‌های صنعت آلومینیوم در جهان بدل شود.

با توجه به اینکه بین ۳۰ تا ۴۰ درصد هزینه‌های کل تولید آلومینیوم به هزینه‌های تأمین انرژی الکتریکی اختصاص دارد، تولید ارزان قیمت انرژی الکتریکی و در عین حال بازدهی بالا، یکی از مهمترین پارامترها برای توسعه این صنعت بوده و همواره مورد توجه قرار گرفته است. منطقه خلیج فارس، همان‌طور که پیشتر اشاره شد، به‌دلیل دسترسی عظیم به منابع گاز طبیعی، به‌عنوان منبع پرانرژی برای تولید برق، از نیروگاه‌های حرارتی گازی برای تأمین انرژی الکتریکی واحدهای تولید آلومینیوم استفاده می‌کند. در همین راستا، نمودار ۱، سهم منابع مختلف در تأمین انرژی واحدهای ذوب آلومینیوم را برای مناطق مختلف جهان نشان می‌دهد.

همان‌طور که در این نمودار نشان داده شده، شدت مصرف انرژی در منطقه خاورمیانه به میزان محسوسی کمتر از سایر مناطق جهان است. واحدهای ذوب آلومینیوم این منطقه عمدتا از نیروگاه‌های سیکل ترکیبی که بازدهی بسیار بیشتری در قیاس با نیروگاه‌های گازی سنتی دارند، برای تأمین انرژی خود استفاده می‌کنند. این امر در کنار استفاده از به‌روزترین تکنولوژی‌های تولید آلومینیوم سبب مصرف انرژی پایین این منطقه برای تولید هر واحد آلومینیوم در سال ۲۰۱۵ شده است. جدول زیر، تکنولوژی و ظرفیت تولید واحدهای ذوب آلومینیوم حوزه خلیج فارس را با هم مقایسه می‌کند.

تکنولوژی DX در حال حاضر در انحصار شرکت EGA امارات متحده عربی است. تکنولوژی‌های AP و سری HAL نیز به ترتیب در انحصار شرکت‌های اروپایی ریوتینتو و هیدرو هستند. با توجه به نوع تکنولوژی مورد استفاده در واحدهای تولیدی آلومینیوم و همچنین نحوه عملکرد آن‌ها، نمودار ۲ میزان مصرف انرژی آن‌ها را برای تولید هر کیلوگرم آلومینیوم با یکدیگر مقایسه می‌کند.

همان‌طور که در این نمودار مشاهده می‌شود، بیشترین میزان مصرف انرژی مربوط به واحد المهدی و کمترین آن مربوط به واحد ذوب صحار در عمان است. با نگاهی به ظرفیت‌های مشخص شده از هر واحد تولیدی در جدول فوق و داده‌های نشان داده شده در نمودار ۲ می‌توان اذعان داشت که ۳ واحد تولیدی آلبا، امال و معادن بیشترین تأثیر را در کاهش میانگین مصرف انرژی منطقه برای تولید هر واحد آلومینیوم داشته‌اند.