اکتشاف، پایه اصلی معدنکاری است

به گزارش می متالز، ضمن بررسی چالش‌های اکتشاف منابع معدنی در کشور، راهکارهای پیشنهادی را نیز بررسی می‌کنیم.
در چکیده این گزارش می‌خوانیم که حوزه اکتشاف منابع معدنی کشور نیازمند تحولات اساسی در تامین مالی، اصلاح ساختارها و تخصیص بودجه متناسب با نیازهای کشور و برنامه‌های راهبردی در بخش معدن و صنایع معدنی است. همچنین ارتقای جایگاه سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی کشور و تبدیل‌شدن این سازمان به مرجع فعالیت‌های اکتشافی، تامین مالی بخش اکتشاف کشور با فراهم کردن امکان تشکیل کنسرسیوم‌های اکتشافی با همراهی فعالان حوزه معدن، صنایع معدنی و... از الزامات ایجاد تحول در اکتشاف منابع معدنی کشور دانسته شده است. در ادامه آمده است تجمیع فعالیت‌های اکتشافی در سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی کشور می‌تواند گام مهمی در ارتقای جایگاه اکتشاف در کشور باشد.

اکتشاف، حوزه‌ای که مغفول است

قدیر قیافه، نایب رئیس کمیسیون صادرات ایران با بیان اینکه در ایران اکتشاف معدن مغفول است، اظهار کرد: مجموع ذخایر قطعی سنگ‌آهن که تا امروز اعلام‌شده، نزدیک به ۵ میلیارد تن است که رقم کمی نیست اما موضوع اساسی این است که در تمام این سال‌ها بحث اکتشاف معادن و ذخایر معدنی مغفول بوده است. او اظهار کرد: باید توجه کنیم اگر اکتشاف درستی انجام ندهیم به ذخیره درستی هم دسترسی پیدا نمی‌کنیم بنابراین نیازمند این هستیم که در حوزه اکتشاف سرمایه‌گذاری بیشتری کنیم.
قیافه تاکید کرد: در جهان مرسوم است که بیشترین میزان سرمایه‌گذاری در معادن در حوزه اکتشاف اتفاق می‌افتد اما این مهم در کشور ما چه در سال‌های گذشته و چه پس از انقلاب چندان مورد توجه نبوده است. به‌طور مثال کل حفاری‌های اکتشافی ما به‌اندازه ۵ میلیون متر نرسیده اما در کشوری مثل کانادا در یک سال میلیون‌ها متر حفاری انجام می‌شود.
عضو کمیسیون معادن و صنایع معدنی اتاق بازرگانی ایران به دلایل ضعف اکتشاف در کشور اشاره و اظهار کرد: دلیل اساسی این است که ما نتوانسته‌ایم شرکت‌های اکتشافی را به ایران دعوت کنیم و با شرکت‌های بزرگ، متخصص و سرمایه‌گذار خارجی تعامل داشته باشیم. به عبارتی در فرهنگ‌عامه، ما اعتقادی به جذب سرمایه‌گذار خارجی نداریم. این در حالی است که باید از خودمان بپرسیم مگر ما چقدر توانایی مالی داریم و چقدر می‌توانیم به خودمان تکیه کنیم! او تاکید کرد: البته بحث تحریم‌ها هم در این حوزه بی‌تاثیر نبوده و دامن اکتشاف را گرفته است.
قیافه درباره اهمیت نقش بخش خصوصی در اکتشاف و رشد آن گفت: در اکتشاف مرحله‌به‌مرحله پیش می‌رویم. گاهی دولت نقش دارد و گاهی هم بخش خصوصی اما در اکتشاف تفصیلی، نقش بخش خصوصی پررنگ‌تر می‌شود. در همه جای جهان هم دولت‌ها اطلاعات ‌پایه را به بخش خصوصی، واگذار و آنها را درگیر بحث اکتشاف می‌کنند.
وی به‌عنوان راهکار اظهار کرد: باید مجموعه‌ای از قبیل صندوق سرمایه‌گذاری فعالیت‌های معدنی با سرمایه و درآمد مناسب وجود داشته باشد که به مناطق امیدبخش و مستعد وام‌های ارزان‌قیمت و بلاعوض دهد تا کار اکتشافی انجام دهند و وقتی به نتیجه رسیدند سرمایه صندوق را با درصدی مناسب به آن برگردانند. این در حالی است که صندوق بیمه فعالیت‌های معدنی از سرمایه لازم برای کمک به مکتشفان و بهره‌برداران برخوردار نیست. او تاکید کرد: اکتشاف را نباید به‌عنوان سرمایه‌گذاری ببینند و از آن، مالیات ارزش‌افزوده بیشتر بگیرند. وقتی با پیمانکار قرارداد می‌بندند از او ۹ درصد مالیات ارزش‌افزوده می‌گیرند که باعث می‌شود هزینه‌ها بی‌مورد افزایش پیدا کند. همچنین یک فعال بخش خصوصی بابت همکاران و کارمندان خود بیمه تامین اجتماعی پرداخت می‌کند و پیمانکار هم همین‌طور. اما دوباره بیمه تامین اجتماعی ۷.۸ درصد بابت قراردادهای پیمانکاری از آنها دریافت می‌کند. او ادامه داد: اینها مسائلی است که موجب می‌شود فعال بخش خصوصی عطای اکتشاف تفصیلی و سیستماتیک را به لقایش ببخشد، درحالی‌که اگر بخشی از این مشکلات حل شود دوستان در بخش خصوصی نه‌تنها از این موضوع امتناع نمی‌کنند بلکه به استقبال اکتشاف هم می‌روند.

معدن یتیم است

امیر بیژن یثربی، استاد دانشگاه صنعتی امیرکبیر و برگزیده بنیاد ملی نخبگان کشور در علوم زمین درباره ضعف اکتشاف در کشور گفت: ما یک درصد خاک جهان را در اختیار داریم اما به اندازه یک درصد اکتشافات جهان هم در ایران انجام نمی‌شود و با بررسی‌ها می‌بینیم که تناسب زیادی در این بین وجود ندارد. وقتی یک درصد خاک جهان را در اختیار داریم، اگر یک درصد اکتشافات جهان هم در ایران متمرکز شود از ۶۸ نوع ماده معدنی به بیش از آن ارتقا پیدا می‌کنیم و می‌توانیم از رتبه ۱۲ به رتبه بالاتر برسیم. او تاکید کرد: البته این آمارها هم نمی‌تواند خوشحال‌کننده باشد چراکه باید نگاه‌مان را تغییر دهیم. وی با بیان اینکه اکتشاف پله و پایه اصلی معدنکاری است، اظهار کرد: وقتی به مراحل بهره‌برداری و استحصال مواد معدنی نگاه می‌کنیم، درمی‌یابیم مهندسی معدن شامل مراحل شناسایی، پیجویی، اکتشاف عمومی و تفصیلی است. باید مدل‌سازی انجام شود و مشخص شود که آیا یک ظرفیت کانسار است یا خیر، بعد ببینیم قابلیت تبدیل شدن به معدن را دارد یا خیر. او ادامه داد: اکتشاف بخش هزینه‌بر معدنکاری است و از آنجایی‌که از هزینه خوش‌مان نمی‌آید این امر هم برای مان خوشایند نیست. ما فقط به دنبال این هستیم که یک شبه ره صد ساله را طی کنیم. به همین دلیل متوجه نمی‌شویم که معادن، ذخیره‌ها و ظرفیت‌های معدنی در کشور داریم که باید شناسایی و پیجویی شوند و برای آنها اکتشافات عمومی و تفصیلی انجام دهیم. او با اشاره به اهمیت سازمان زمین‌شناسی در کشور و بی‌توجهی‌ها به آن اظهار کرد: این سازمان یکی از قدیمی‌ترین نهادهای وابسته به علوم زمین است که قدمتی افزون بر ۴۰ سال دارد اما متاسفانه بیشتر مدیران معدنی ما به این سازمان فقط به صورت یک سازمان هزینه‌بر نگاه می‌کنند. او تاکید کرد: از آنجایی که ایران نفرین شده نفت است، بخش معدن در کشور ما هم همیشه یتیم بوده و معدن پاسوز نفت شده است. متاسفانه نگاه مدیران ارشد کشور ما به سازمان زمین‌شناسی به عنوان یک سازمان هزینه‌بر است، درحالی‌که همین سازمان می‌تواند برای بخش معدن درآمدزایی کند. او تاکید کرد: امروز با تغییر اساسنامه سازمان زمین‌شناسی می‌توان به سمت درآمدزایی رفت اما در کل، نگاه‌ها نسبت به آن هزینه‌ای است. متاسفانه در کشور، رئیس سازمان زمین‌شناسی هیچ اختیاری از خودش ندارد و هر وقت بودجه کم می‌آورند متمم به مجلس شورای اسلامی می‌دهند و بودجه سازمان زمین‌شناسی را جای دیگر هزینه می‌کنند. وی درباره نقش کمرنگ اکتشاف عمیق در کشور گفت: از دلایل آن می‌توان به صرف هزینه، فناوری جدید و نبود مدیریت مناسب منابع اشاره کرد. ما به دنبال سرمایه‌گذاری‌های زودبازده هستیم و بلندمدت فکر نمی‌کنیم.