تولید اطلاعات سالم مالی؛ اولویت حسابداری بنگاه‌ها

به گزارش می متالز، غلامحسن تقی نتاج، مدیرعامل بانک قوامین در همایش معرفی گواهینامه حسابرسی داخلی خبره در بازار سرمایه که به همت مرکز مالی ایران برگزار شد، در خصوص نقش کمیته حسابرسی در حسابرسی داخلی و کنترل حسابرسی داخلی گفت: باید بدانیم که حسابرسان داخلی مسئول همه کارها نیستند و بر اساس آخرین قوانین و تعاریفی که از کنترل داخلی با نگاه چارچوب یکپارچه داریم، هر یک از افراد شاغل در یک بنگاه در جایگاه خود نقش و مسئولیت دارند و دغدغه های خود را در کار و مسئولیت پذیرفته شده اعم از ماموریت های اجرایی، پشتیبانی و نظارتی دنبال می کنند.

وی با تاکید بر لزوم پذیرش حسابرسی داخلی به عنوان یک فرآیند افزود: در جریان مدیریت فرآیندی بنگاه ها، هر فرآیندی باید دارای یک مالک باشد و بقیه قسمت ها با او همکاری کنند. در این میان مالک حسابرسی داخلی در کنار دیگر مالکان فرآیندهای سازمان ها نباید جایگاه خود را فراموش کند، یعنی لازم است که خود، محور کار و ابتکار عمل را در دست بگیرد و از بقیه فرآیندهایی که در سازمان مشغول به فعالیت هستند نیز برای تحقق یک مطلوبیت بسیار مهم کمک بگیرد.

مدیرعامل بانک قوامین با مرور برخی تعاریف از چارچوب یکپارچه در حسابرسی داخلی خاطرنشان کرد: ما چهار هدف تعریف شده اولیه داریم. هدف اول، تولید اطلاعات قابل اتکا و قابل اعتماد برای مقاصد برون سازمانی و درون سازمانی. هدف دوم ارتقای کارایی و اثربخشی بنگاه است و طبیعتا اگر این اتفاق بیافتد حقوق ذی‌نفعان محقق خواهد شد. هدف سوم کسب اطمینان از رعایت قوانین و مقررات است و هدف چهارم حفاظت از دارایی ها و منابع بنگاه است.

تولید اطلاعات سالم؛ نیاز اول هر بنگاه اقتصادی

نتاج با تاکید بر ضرورت تولید اطلاعات سالم به عنوان مهم ترین اولویت در ارائه نظرات حسابرسی گفت:همواره تصمیماتی که در سازمان و در لایه های مختلف آن اتخاذ می شود متکی بر اطلاعات حسابرسان داخلی است. اگر سازمانی متغییر تولید اطلاعات سالم را نداشته باشد، به انحطاط کشیده خواهد شد و طبیعتا هزینه های بسیار سنگینی ایجاد خواهد کرد که سازمان را به جای دستیابی به اهداف آینده ذی‌نفعان، به عقب نیز خواهد برد.

وی با اشاره به متغییر سرمایه انسانی به عنوان مساله ای مهم در سازمان های امروزی افزود:اهمیت این متغییر به حدی است که در هدف چهارم از آن به عنوان یک دارایی نام برده شده و بر حفظ و مراقبت از آن تاکید شده است.

مدیرعامل بانک قوامین با تشریح سیر شکل گیری و اجرای کنترل های داخلی خاطر نشان کرد:این بحث همواره از گذشته نیز وجود داشته است و پیشینه آن به حدود سال های ۱۹۶۰ تا ۱۹۷۰ میلادی باز می گردد. در پیشینه پژوهش ها، بیشتر توجه معطوف به کنترل های داخلی بود چراکه تا آن زمان بیشترین اهمیت حسابرسی ها، به کنترل های بیرونی سازمان ها معطوف می شد. اما دیده شده است که این کنترل های مالی با هیات مدیره ها مخصوصا هیات مدیره هایی که منصوب سهامداران عمده بودند به دلایل مختلف هم منافع می شدند و به نوعی مساله مهم تولید اطلاعات سالم را در معرض خطر قرار می دادند.

وی ادامه داد:این بود که پیگیری حسابرسی داخلی و کنترل یکپارچه آن در بنگاه ها از سال های ۱۹۷۰ آغاز شد، اما تا حدود سال ۲۰۰۰ یعنی تا ۳۰ سال بعد طول کشید تا برخی دستورالعمل های آن تعریف و تدوین شود. این در حالی بود که این دستورالعمل ها یعنی توجه به «کنترل های داخلی با نگاه چارچوب یکپارچه» اکنون در آمریکا به یک قانون تبدیل شده است.

این مقام مسئول در صنعت بانکداری کشور سیر تحولی رخ داده در بنگاه ها در زمینه کنترل های داخلی را همواره با «تاکید بر یکپارچگی» دانست و یادآور شد: در غیر این صورت باید گفت که کنترل های داخلی با تعاریف گسسته و غیر یکپارچه قبلا نیز وجود داشته است. همچنین مساله مهم دیگر اهمیت شناخت ریسک ها، گزارش گری این ریسک ها و مدیریت آن ها است؛ چراکه ریسک ها حذف شدنی نیستند و همیشه در اندازه های مختلف وجود دارند.

کمیته حسابرسی داخلی؛ حلقه اتصال بخش تصمیم گیری و اجرایی

نتاج، فرآیندهای مالی بنگاهها را نیازمند حلقه اتصال بین لایه عملیاتی و لایه تصمیم گیری های کلان بنگاهها خواند و افزود:همواره مدیریت اجرایی بنگاه ها با مشغله های متنوع و فراوانی روبرو هستند و شرایط این چنینی این را می طلبد که یک ساختار سازمانی مشخص در کنار مالک فرآیند وجود داشته باشد. طبیعتا این ساختار، همان کمیته حسابرسی در درون بنگاهها و الزاماتی است که برای آنها تعریف شده است.

وی تصریح کرد:کمیته حسابرسی و حسابرسی داخلی دو متغییر مهم هستند که باید با یکدیگر رابطه دو سویه برقرار کنند. چراکه اگر این رابطه یک طرفه باشد بعد از مدتی متوجه عدم درک نیازهای مابین کمیته حسابرسی و حسابرسی می شویم. در این میان در کنار این رابطه دو سویه باید تعامل لازم میان هیات مدیره، مدیرعامل بنگاه، کمیته حسابرسی و حسابرسی داخلی برای ایجاد توازن برقرار شود.

مدیرعامل بانک قوامین با تاکید بر وجود تفاوت آشکار در درج روابط بین حسابرسی داخلی و لایه های مدیریتی بر روی کاغذ و در اجرا خاطرنشان کرد: بنگاه های ایرانی اغلب تحت تاثیر جایگاه، تفکر و عملکرد مدیرعامل قرار دارند، بنابراین بایستی دامنه عملیات حسابرسی داخلی را با محوریت مدیرعامل تعریف کنیم و اگر مدیرعامل عملکرد خوبی داشته باشد این رویه با روند بهتری نیز پیش خواهد رفت.

IFRS، راهی که باید رفت

وی بنگاههای ایرانی را ناگزیر از پذیرش استانداردهایIFRS ارزیابی کرد و افزود: با همه مقاومت هایی که در این مسیر صورت گرفته و با همه کمبودهایی که وجود دارد، این راهی است که بنگاه‌های ما باید چه با تاخیر و چه با تعجیل آن را طی کنند. در این میان مقاومت هم نتیجه ای جز عقب ماندگی از فضای حرفه ای حسابداری و حسابرسی بین المللی، نخواهد داشت. بنابراین حسابرسان داخلی ما باید برای انجام تکالیف گسترده تر آماده شوند تا به سمت تولید، و مخابره اطلاعات سالم پیش بروند.

نتاج با تاکید بر این که کارکرد کمیته حسابرسی نیازمند استانداردهای اجرایی است تصریح کرد:اکنون ۲۰ سال از ترجمه تعاریف اولیه این استاندارها و تعیین چارچوب کنترل های داخلی در ایران می گذرد، این در حالی است که اگر اکنون بخواهیم که همان تقلید هوشمندانه هم اتفاق بیافتد، بازهم عقب هستیم. چراکه این مفاهیم حتی در برخی کشورها اکنون تبدیل به قانون شده است و ما کماکان در تعریف تفصیلی و عملیاتی این مفاهیم با مشکلات جدی روبرو هستیم. در حالی که سرمایه دانشی آن وجود دارد، اما تحقق عینی آن به اختیارات و قدرت اجرایی باز می گردد که انشالله سازمان بورس و مراجع این چنینی کمک می کنند تا بتوانیم این استانداردگذاری ها را انجام دهیم.

الگوگیری از تجربیات موفق به ما کمک می کند

مدیرعامل بانک قوامین به تشریح برخی تجربیات در زمینه نقش حسابرسی داخلی و تاثیر آن در اثربخشی کنترل حسابرسی داخلی پرداخت و گفت: نکته اول، ضابطه مندی قوانین و استانداردها و ضوابط تفصیلی است که در کار باید رعایت کنیم و نکته دوم دانش افزایی حسابرسان داخلی است. این مهم، راهبری بنگاه با رویکرد مدیریت ریسک ها، اشتباهات، تخلفات و بنچ مارکینگ داخلی و خارجی را در پی دارد و کمک می کند تا در این حوزه تنها به محیط های داخلی بنگاه محدود نباشیم و با بررسی تجربیات، بهترین راهکار را بیابیم و آن را در بنگاه هایمان اجرا کنیم.

وی با تاکید بر عدم تاب آوری بنگاههای دولتی خصوصی شده زیر بار هزینه های بیهوده یادآور شد: ما در این بنگاه ها دیگر زمان و هزینه برای آزمون و خطا نداریم. بنابراین برای این که بتوانیم جلوی هزینه ها را بگیریم باید بهترین تصمیمات اتخاذ و اجرا شود.

این مدیر با تجربه در زمینه حسابرسی داخلی افزود: مساله بعدی این است که باید همواره تغییرات محیطی را نیز مورد بررسی قرار دهیم، در این میان حسابرسی داخلی بایستی نوشوندگی را مد نظر داشته باشد. این که تصور کنیم با دانش گذشته می توانیم ماموریت های حسابرسی داخلی را به انجام برسانیم یک اشتباه راهبردی برای همکاران ما در جایگاه حسابرسی داخلی است و باید با هدایت حسابرسان داخلی به سمت ارتقای توانمندی آن ها این کمبود را جبران کنیم.

داشبورد گزارشات؛ ابزاری کاربردی

نتاج پایش اقدامات و تحولات کاری را از دیگر فعالیت های موثر حسابرسان و حسابرسان داخلی عنوان کرد و ادامه داد: از این میان، راه اندازی داشبورد گزارشات، از مهمترین اقداماتی است که می تواند توسط بخش حسابرسی داخلی اجرایی شود. این داشبورد هم می تواند توسط اعضای کمیته حسابرسی داخلی مورد استفاده قرار گیرد و هم بقیه افرادی که طبق تعاریف رتبه بندی به این اطلاعات نیاز پیدا می کنند.

وی پیگیری و فالوآپ صورت جلسه ها را اقدامی مهم خواند و افزود:همان قدر که تنظیم صورت جلسه ها اهمیت دارد، همواره پیگیری این صورت جلسه ها و پایش برنامه ها و اقدامات کنترلی نیز مهم است. یعنی باید هدایت کنترها به سمت دستور جلسات و مصوبات کمیته حسابرسی به درستی صورت گیرد. همچنین پیگیری و بررسی پاسخ نامه ها از اهمیت ویژه ای برخوردار است و نباید به این مساله تنها به عنوان رفع تکلیف نگاه شود. بر این اساس همواره حسابرسی داخلی باید این موضوعات را کنترل کند تا فرآیند اعلام نظرات، پاسخ ها و اطاله رسیدگی به درستی اتفاق بیافتد.

مدیرعامل بانک قوامین با تاکید بر تفاوت های هر بنگاه اقتصادی با توجه به ویژگی ها و ساختار آن تصریح کرد:این تفاوت همواره در مواردی همچون اعضای هیات مدیره، بافت سازمان و قوانین و مقررات ناظر و غیره وجود دارد و در این میان سازمان هایی مثل سازمان بورس که به صورت تقلیدی ایجاد شده اند نیازمند استفاده از مدل Prototype هستند. همچنین ارتباط مستمر با فرآیندهای متناظر با بنگاه های نظارتی بالادستی مخصوصا بخش هایی که مسئول تقویت نقش کمیته های حسابرسی هستند از اهمیت زیادی برخوردار است و باید با توجه به ویژگی خاصی که محیط های سازمانی ما دارد، با تکرار مدلSBI به اهداف مورد نظر خود در حسابرسی و کنترل داخلی دست یابیم. بر این اساس فرآیند مستمر شناخت وضعیت، اقدام و تاثیر آن اقدام و تکرار این سیکل می تواند ما را در انجام صحیح فرآیند یاری کند.