ابهام درباره آینده اوپک و هشدار زنگنه

به گزارش می متالز، اوپک و متحدانش هفته گذشته در شرایطی تصمیم گرفتند توافق کاهش تولید نفت را تمدید کنند که یکی از وزیران مهم عضو اوپک درباره مرگ این سازمان هشدار داده بود.

افزایش همکاری میان عربستان و روسیه و افزایش تأثیرگذاری مسکو بر فرآیند تصمیم‌گیری در اوپک، دیگر اعضای این سازمان را آزرده کرده است. اما این مسئله، جلو تقویت همکاری اوپک و غیر اوپک و تصویب منشور همکاری اوپک و غیراوپک را نگرفت.

خالد الفالح، وزیر انرژی عربستان، این منشور را یک سند تاریخی خواند. با این حال، این منشور همچنان باید از سوی دولت‌های کشورهای عضو تصویب شود.

اوپک و متحدانش که با مسائلی همچون جنگ تجاری، ترس از رکود اقتصاد جهانی و سبقت عرضه نفت از تقاضای آن در سال آینده میلادی روبه‌رو بودند، توافق کردند توافق جهانی کاهش تولید نفت را تا ماه مارس سال ۲۰۲۰ میلادی تمدید کنند.

با وجود کاهش تولید یادشده و استمرار تحریم آمریکا علیه برخی اعضای اوپک، قیمت نفت به سطح مطلوب عربستان و دیگران افزایش نیافت، زیرا تولید نفت شیل در آمریکا به رقمی بی‌سابقه رسیده است.

پیش از این صاحب‌نظران بارها مرگ نمادین اوپک را به دلایل گوناگون پیش‌بینی کرده بودند؛ بی‌اهمیت بودن نقش این سازمان در بازار نفت، ناتوانی آن در واکنش به شرایط بازار و همچنین اختلاف‌ها درون این سازمان. با این همه، بسیار کم‌سابقه بوده که وزیران نفت و انرژی عضو  اوپک درباره مرگ نمادین آن سخن بگویند و وقتی وزیر شاخصی همچون بیژن زنگنه چنین هشداری می‌دهد، این مسئله تکان‌دهنده‌تر می‌شود.

زنگنه به روشنی از اینکه عربستان و روسیه در نشست گروه ۲۰ و پیش از نشست وزیران اوپک درباره تمدید توافق جهانی کاهش تولید نفت توافق کردند، ناخرسند بود. زنگنه با اشاره به نزدیکی روزافزون روابط ریاض و مسکو، اعلام کرد مهم‌ترین چالش پیش روی اوپک، یکجانبه‌گرایی است. زنگنه در ادامه گفت: ایران اوپک را ترک نمی‌کند، اما باور دارم اوپک خواهد مرد؛ اوپک با این فرآیندها خواهد مرد.

اوپک از سال ۲۰۱۷ میلادی با گروهی از تولیدکنندگان نفت به رهبری روسیه، همکاری خود را در زمینه کاهش تولید نفت آغاز کرد تا قیمت نفت را بالا ببرد. توافق کاهش تولید که در ماه دسامبر پارسال میان اوپک و متحدانش به دست آمد، ایران و ونزوئلا را که مشمول تحریم‌های آمریکا هستند و همچنین لیبی را که درگیر جنگ داخلی است، از کاهش تولید معاف و کمک کرد قیمت نفت از آغاز سال ۲۰۱۹ میلادی ۲۵ درصد افزایش یابد.

در توافق یادشده قرار بود اعضای اوپک تولید نفت خود را در مجموع ۸۰۰ هزار بشکه در روز و کشورهای غیر عضو اوپک تولید خود را روزانه ۴۰۰ هزار بشکه کاهش دهند. عربستان همواره تولید خود را کمتر از سطح تعیین شده در این توافق نگه داشته است. 

تحریم‌های آمریکا ضد ونزوئلا موجب کاهش حدود ۳۷۰ هزار بشکه‌ای تولید روزانه نفت این کشور از آغاز سال ۲۰۱۹ میلادی تا کنون شده است. آمریکا همچنین در زمان اعلام پایان معافیت مشتریان نفت ایران از تحریم، اعلام کرد برای تضمین ثبات بازار با عربستان و امارات همکاری نزدیکی خواهد داشت.

واقعیت این است که افزایش تولید نفت آمریکا، جلو رشد قیمت نفت را گرفته است، زیرا برآوردها درباره تقاضای جهانی نفت در سال ۲۰۱۹ میلادی کاهش یافته‌ است و افزایش تولید آمریکا به احتمال زیاد سبب مازاد عرضه نفت در سال ۲۰۲۰ میلادی خواهد شد. تولید نفت آمریکا در ماه آوریل امسال رکوردشکنی کرد و به ۱۲ میلیون و ۱۶۰ هزار بشکه در روز رسید. آمریکا در سال ۲۰۱۸ میلادی با عبور از روسیه و عربستان به بزرگ‌ترین تولیدکننده نفت جهان تبدیل شده بود.

آژانس بین‌المللی انرژی در گزارش ماه ژوئن خود اعلام کرد تولید نفت آمریکا بیشترین سهم را در رشد تولید نفت کشورهای غیر عضو اوپک در سال ۲۰۲۰ میلادی خواهد داشت و رشد تولید این کشورها از یک میلیون و ۹۰۰ هزار بشکه در روز در سال ۲۰۱۹ میلادی به ۲ میلیون و ۳۰۰ هزار بشکه در روز در سال ۲۰۲۰ میلادی خواهد رسید.

این نهاد همسو با دیگر مؤسسه‌های مالی و ناظران نفتی، برآورد خود از رشد تقاضای نفت در سال ۲۰۱۹ میلادی را با ۱۰۰ هزار بشکه کاهش به یک میلیون و ۲۰۰ هزار بشکه در روز رساند. این نهاد اعلام کرد تقاضای نفت در سال آینده میلادی با بهبود نسبی، یک میلیون و ۴۰۰ هزار بشکه در روز افزایش خواهد یافت.

با توجه به افزایش عرضه نفت کشورهای غیر عضو اوپک در سال آینده میلادی و رشد ناچیز تقاضای جهانی، آژانس بین‌المللی انرژی برآورد خود از تقاضا برای نفت اوپک در سال ۲۰۲۰ میلادی را به ۲۹ میلیون و ۳۰۰ هزار بشکه در روز رساند که ۶۵۰ هزار بشکه کمتر از تولید این سازمان در ماه مه امسال است.

اگر اوپک و متحدانش کاهش تولید خود برای دستیابی به قیمت بالاتر را ادامه دهد و همزمان برتری تولید نفت آمریکا ادامه یابد، این سازمان با دورنمای واقعی کاهش سهم خود از بازار نفت به کمتر از ۳۰ درصد رو به رو خواهد شد که از سال ۱۹۹۱ میلادی تا کنون اتفاق نیفتاده است.