صادرات کلینکر، خاک‌فروشی نیست

البته صادرات کلینکر به دلایلی می‌تواند مقدم‌تر از صادرات سیمان قرار گیرد، چراکه کلینکر مقاومت بیشتری در برابر رطوبت از خود نشان می‌دهد و در صادرات دریایی می‌تواند در اولویت قرار گیرد.

کلینکر مناسب برای صادرات دریایی

بیشترین عملیات فرآوری در سیمان تا مرحله کلینکر انجام می‌شود. در این‌باره نادر غفاری معاون فنی و تولید انجمن سیمان ایران عنوان کرد: در حقیقت اصل قضیه سیمان کلینکر است. در ابتدا کل مواد تبدیل به کلینکر می‌شود، پس از آن با درصدی از گچ و مواد مجاز دیگر مخلوط و تبدیل به سیمان می‌شود. غفاری در ادامه با اشاره به انواع سیمان عنوان کرد: سیمان انواع تیپ‌های مختلف دارد؛ سیمان سرباره‌ای و سیمان پوزلانی انواعی از سیمان به‌شمار می‌روند، اما اصل سیمان همان کلینکر است. به عبارت دیگر در فرآیند تولید اصلی سیمان حدود ۶۰ تا ۷۰درصد عملیات آن به تولید کلینکر اختصاص می‌یابد. وی با توضیح انواع تیپ‌های سیمانی عنوان کرد: پس از تولید کلینکر و با عملیات سایش تیپ ۱و۲ سیمان تولید می‌شود. در آسیاب کارخانه‌های سیمانی، سیمان‌های با مقاومت‌های مختلف و استاندارد تولید می‌شود.

معاون فنی و تولید انجمن سیمان ایران در پاسخ به این پرسش که چرا با وجود کارخانه‌های زیاد سیمان در ایران صادرات کلینکر انجام می‌شود، گفت: یکی از دلایل صادرات کلینکر این است که این ماده در برابر رطوبت مانند سیمان حساس نیست و مقاومت بالایی از خود نشان می‌دهد. بنابراین برای صادرات دریایی، صادرات کلینکر منطقی‌تر از سیمان است. هرچند به صورت استثنا به عراق هم صادرات کلینکر داریم. اما در حالت کلی زمانی که قصد صادرات از طریق دریا را داشته باشیم، صادرات کلینکر بهتر از صادرات سیمان خواهد بود. غفاری در پاسخ به این پرسش که نرخ کلینکر و سیمان به چه میزان از یکدیگر متفاوت هستند، عنوان کرد: نرخ کلینکر و سیمان با یکدیگر متفاوت است. برخی کشورها هستند که تنها آسیاب سیمان را دارند از این‌رو سرمایه‌گذاری کمتر انجام می‌دهند و کلینکر مورد نیاز خود را از کشورهای دیگر خریداری می‌کنند که تبدیل به سیمان کنند. وی در ادامه گفت: این کشورها به دلایلی مانند کمبود انرژی یا گرانی نرخ انرژی حاضر به تولید کلینکر نیستند. برای مثال عراق کارخانه‌های آسیاب سیمان راه‌اندازی کرده و کلینکر مورد نیاز خود را از ایران تهیه می‌کند، چراکه عراق در تامین سوخت و برق مورد نیاز با مشکل روبه‌رو است، از این‌رو ترجیح می‌دهد تنها کارخانه‌های آسیاب کلینکر احداث کند.

بیشترین صادرات کلینکر به عراق

حسن صباغیان کارشناس سیمان نیز عنوان کرد: برخی ناآگاهانه عنوان می‌کنند که ایران خاک‌فروشی می‌کند. در حالی‌که این خاکی که صادرات می‌شود در حقیقت خاک نیست، بلکه کلینکر است. صباغیان در ادامه توضیح داد: پس از آنکه مواد معدنی چون آهک، سلیس و شن و ماسه از معادن استخراج می‌شود در کارخانه فرآوری می‌شود و از آن کلینکر به‌دست می‌آید. وی در ادامه افزود: از این‌رو کارخانه‌های سیمان به‌طور معمول در مکان‌هایی ایجاد می‌شوند که در آنجا مواد معدنی برای تولید سیمان وجود داشته باشد. در حقیقت خاکی مستعد برای تولید کلینکر داشته باشد که البته این خاک در هر جایی یافت نمی‌شود. بنابراین تمام کارخانه‌های سیمانی در کنار معدن ایجاد می‌شوند تا استحصال و حمل به‌راحتی انجام شود. صباغیان در ادامه با این توضیح که در کارخانه سیمان دو بخش وجود دارد، عنوان کرد: در یک بخش تولید کلینکر و در بخش دیگر عملیات سایش روی کلینکر انجام می‌شود. وی با اشاره به کارخانه‌هایی که در دولت عراق ایجاد شده است، یادآور شد: دولت عراق چند کارخانه در بخش سایش با کمک اروپایی‌ها ایجاد کرده که البته تنها بخش سایش را انجام می‌دهند، از این‌رو کلینکر مورد نیاز خود را از ایران تامین می‌کنند. بنابراین دولت عراق تنها مجوز واردات کلینکر را به تاجران خود داده است. با توجه به این موضوع صادرات کلینکر ایران به کشوری مانند عراق صادرات خاک به‌شمار نمی‌رود.

این کارشناس سیمان با اشاره به انواع تولید سیمان خاطرنشان کرد: در برخی کارخانه‌های سیمان مواد پوزلانی هم مورد استفاده قرار می‌گیرد. در حقیقت سیمان پوزلانی یک تیپ از سیمان محسوب می‌شود که مقاومت بالایی دارد و از نوع بهتری است. در حقیقت پس از آنکه کلینکر سایش می‌شود، انواع سیمان‌های تیپ ۲ و ۵ و سیمان پوزلانی تولید می‌شود. صباغیان در پاسخ به این پرسش که آیا صادرات کلینکر هم انجام می‌دهیم، عنوان کرد: ما به عراق صادرات کلینکر داریم و به کشورهایی چون عمان و قطر بیشتر سیمان و تا حدی هم کلینکر صادر می‌شود. اما بیشتر سیمان صادر می‌کنیم. وی در پاسخ به این پرسش که نرخ کلینکر و سیمان به چه میزان از یکدیگر متفاوت است که برخی مدعی هستند که بهتر است کلینکر را صادر کنیم، گفت: نرخ کلینکر پایین‌تر از نرخ سیمان است، حدود ۶۰تا ۷۰ هزار تومان در هر تن، اما نرخ رسمی سیمان ۱۲۰ تومان است، اما کمتر نیز فروخته می‌شود. این کارشناس سیمان در ادامه توضیح داد: اگر کلینکر را به فروش برسانیم در این صورت کارخانه‌های سیمان ما که تعداد آنها نیز در کشور کم نیست، غیرفعال خواهند شد، درحالی‌که تبدیل کلینکر به سیمان می‌تواند فرآوری به‌شمار رود و با ارزش بیشتری همراه است.بنابراین تنها صادرات کلینکر ما به کشور عراق در حد بالایی است، چراکه دولت این کشور مصوب کرده است که تنها از ایران کلینکر خریداری کنند. بیشتر کشورهایی چون قطر، عمان، افغانستان و تاجیکستان و... از ایران سیمان خریداری می‌کنند، چون آنها کارخانه سیمان ندارند. صباغیان در ادامه توضیح داد: با صادرات کلینکر ممکن است کارخانه به یک درآمد نسبی دست پیدا کند، اما بخشی از کارخانه ممکن است بخوابد و این موضوع سبب می‌شود بخش سایش که بخش مهم کارخانه به‌شمار می‌رود، دیگر فعالیت نداشته باشد. اما زمانی که سیمان صادرات می‌شود، حسن آن این است که تمام بخش‌های کارخانه فعالیت خواهد داشت.