سه نیاز پنهان اقتصاد ایران/ بررسی آمارهای بانک مرکزی در سال 97

می متالز - ارزیابی مشکلات درون‌بنگاهی حکایت از آن دارد که عمده مشکل تولید به سمت کمبود نقدینگی و تامین سرمایه درگردش واحدها متمرکز است، این در حالی است که تولیدکنندگان معتقدند بنگاه‌های تولیدی با سه نیاز اصلی دست به‌گریبان هستند.

به گزارش می متالز، در این خصوص می‌توان به «محصولاتی اشاره کرد که امکان ساخت آنها در کشور وجود دارد اما شناسایی نشده‌اند»، « نیاز دوم در برگیرنده کالاهایی است که در کشور تولید نمی‌شوند اما امکان تولید مشابه آنها در کشور وجود دارد»،‌ «گروه سوم نیز مربوط به کالاهایی می‌شود که نه در کشور تولید می‌شوند و نه دانش آن در کشور وجود دارد.»

بر اساس ارزیابی‌های صورت‌گرفته در حال‌حاضر صنایع کوچک و بعضا متوسط با چالش‌ها و مشکلاتی مواجه هستند، ‌اما تاکید فعالان این بخش بر مشکل نقدینگی و نادیده گرفتن سایر دست‌اندازهای صنعتی موجب شد تا بسیاری از مشکلات این بخش در حد نیاز باقی بمانند.

برای عارضه‌یابی در کنار راه‌اندازی «سامانه نیاز»، ۶۸۰ کلینیک صنعتی نیز در کشور راه‌اندازی شده است تا به این طریق پرونده درمان تک نسخه‌ای برای صنایع مشکل‌دار بسته شود. ۶۸۰ کلینیک کسب‌و کار صنایع کوچک در حالی در کشور راه‌اندازی شده است که بنگاه‌های تولیدی همواره خوددرمانی را جایگزین درمان ریشه‌‌ای مشکلات می‌کنند؛ به‌‌طوری که در سال‌‌های اخیر واحدهای صنعتی از کمبود نقدینگی به‌عنوان مشکل اصلی این بخش یاد کردند؛ مشکلی که برای عبور از آن در این سال‌‌ها طرح‌های مختلفی برای تزریق نقدینگی به بخش تولید از سوی دولت تدوین شد، اما اجرایی کردن این طرح‌ها نیز نتوانست رفع مشکلات بخش تولید را به همراه داشته باشد.

با این شرایط می‌توان گفت مشکلات بنگاه‌های تولیدی تنها به نقدینگی مربوط نمی‌شود و متولیان بخش صنعت امیدوارند با راه‌‌اندازی کلینیک کسب‌وکار صنایع کوچک و ریشه‌یابی مشکلات بنگاه‌‌های صنعتی و کمبود‌هایی که در این بخش وجود دارد امکان عبور از چالش‌‌ها و مشکلات واحدهای صنعتی به‌صورت دقیق به‌وجود آید و نقدینگی به‌عنوان تنها مشکل بخش تولید در نظر گرفته نشود.

براساس رصد صورت ‌گرفته از سوی متولیان این بخش در حال‌حاضر بنگاه‌های تولیدی با سه نیاز اصلی دست به‌گریبان هستند که در این‌خصوص می‌توان به «محصولاتی اشاره کرد که امکان ساخت آنها در کشور وجود دارد اما شناسایی نشده‌اند»، «نیاز دوم دربرگیرنده کالاهایی است که در کشور تولید نمی‌شوند اما امکان تولید مشابه آن در کشور وجود دارد»،‌ «گروه سوم نیز مربوط به کالایی می‌شود که نه در کشور تولید می‌شود و نه دانش آن در کشور وجود دارد.» با توجه به این عارضه‌یابی می‌توان گفت رفع مشکلات بنگا‌ه‌های تولیدی تنها به تامین نقدینگی گره نخورده است و سایر مشکلات از دید پنهان مانده‌اند.

استارت راه‌اندازی طرح کلینیک کسب و کار صنایع کوچک اردیبهشت سال گذشته زده شد تا به این طریق درمان متفاوت مشکلات بنگاه‌های تولیدی به‌‌جای صدور نسخه‌ای واحد برای تمام بنگاه‌های تولیدی در سال‌جاری در دستور کار متولیان بخش صنعت قرار گیرد تا به این طریق مشکلات واحد‌های تولیدی به‌صورت تک‌تک و مجزا بررسی شود.

بر اساس این طرح کارشناسان‌ کلینیک‌های صنعتی، عارضه‌‌ها و کمبود‌های صنایع را شناسایی می‌کنند تا برای رفع آنها اقدام شود. این کلینیک‌‌های تخصصی با محوریت سازمان صنایع کوچک در نقاط مختلف کشور مستقر خواهند شد و ستاد مرکزی خواهند داشت و مشکلات صنایع را در بخش‌‌های مختلف از جمله بانک‌ها و وزارتخانه‌‌ها پیگیری می‌کنند.

۶۸۰ کلینیک صنعتی

حال با گذشت بیش از یک‌سال از ایجاد کلینیک کسب‌و‌کار صنایع کوچک معاون طرح و برنامه وزارت صنعت، معدن و تجارت در اولین نمایشگاه رفع نیازهای فناوری صنایع کوچک و متوسط استان قزوین به ارزیابی اقدامات صورت‌گرفته با راه‌اندازی این کلینیک‌های صنعتی پرداخت و عنوان کرد: در حال‌حاضر بیش از ۶۸۰ کلینیک صنعتی در کشور وجود دارد که عارضه‌یابی واحدهای تولیدی به عهده این کلینیک‌ها است.

به گفته سعید زرندی در سال‌جاری به استان‌ها ابلاغ شده است قبل از معرفی واحدهای تولیدی برای دریافت تسهیلات در صورتی که تردید دارند مشکل واحد، مالی است یا موضوع دیگری، آن واحد را به یکی از کلینیک‌های کسب و کار صنایع کوچک ارجاع دهند تا پیش از معرفی به بانک مشکل این بنگاه‌ها شناسایی شود؛ این اقدام هزینه‌ای برای بنگاه‌های صنعتی به همراه ندارد و تمام هزینه‌های مرتبط با روش از سوی وزارت صنعت، معدن و تجارت پرداخت خواهد شد.

زرندی تاکید کرد: بارها مشاهده شده واحد تولیدی مشکل خود را مالی می‌داند اما با بررسی کلینیک مشکل واحد مدیریت، بازاریابی، فناوری و.. تشخیص داده شده است و با این شرایط امیدوارم روزی مراجعه به کلینیک‌های صنعتی در کشور نهادینه شود و باید این فرهنگ در بین واحدهای تولیدی ایجاد شود.

راه‌اندازی نمایشگاه نیاز

راه‌اندازی «سامانه نیاز» یکی دیگر از روش‌هایی که در سال‌جاری به منظور شناسایی مشکلات بنگاه‌های تولیدی در دستور کار وزارت صنعت، معدن و تجارت قرار گرفت، این سامانه به‌منظور تامین نیاز کارخانه‌ها و شناسایی توان بنگاه‌های تولیدی راه‌اندازی شد. براساس برنامه‌ریزی صورت گرفته در این سامانه کالاهای وارداتی اعلام شده و بنگاه‌هایی که توان ساخت داخل این کالاها را دارند، می‌توانند از این طریق اعلام آمادگی کنند تا به این طریق زنجیره تامین بنگاه‌های تولیدی فراهم شود.

در این‌خصوص چندی پیش نیز نمایشگاه «نیاز» برای شناسایی نیاز بنگاه‌های تولیدی راه‌اندازی شد تا به این طریق پل ارتباطی میان بنگاه‌های تولیدی به‌وجود آید. در این‌خصوص معاون طرح و برنامه وزارت صنعت، معدن و تجارت با اشاره به اینکه هدف‌گذاری ما برای سال ۱۴۰۰ داخلی‌سازی ۱۰ میلیارد دلاری کالاهای وارداتی است، گفت: برای سال‌جاری تمام توان خود را بر نهضت ساخت داخل گذاشته‌ایم و در این راستا نمایشگاه‌های نیاز را برگزار می‌کنیم.

به گفته معاون طرح و برنامه وزارت صنعت، معدن و تجارت، با راه‌اندازی این سامانه مشخص شده که بخش صنعت با ۳ نوع نیاز رو‌به‌رو است. اول نیاز وارداتی است که همین الان برخی واحدهای تولیدی کشور قادر به ساخت آن می‌باشند یا تولید می‌کنند اما شناسایی نشده‌اند. به گفته زرندی، نیاز دوم کالاهایی است که تولید در کشور نداریم اما مشابه آن در کشور ساخته می‌شود و می‌توان نیاز کشور را مرتفع کرد. زرندی افزود: نیازهایی است که نه در کشور تولید می‌شود و نه دانش آن در کشور موجود است که برای این بخش باید با همکاری دانشگاه‌ها و مراکز علمی اقدام کنیم.

معاون طرح و برنامه وزارت صنعت، معدن و تجارت تصریح کرد: هم اکنون ۱۳۰۰ طرح نیمه تمام و ۲۰۰ طرح در شرف افتتاح و در دست ساخت در کشور وجود دارد که اشتغال خوبی ایجاد می‌کند که در حال بررسی هستیم تا با تامین منابع مالی و حمایت‌های پیش‌بینی شده از کسب و کارهای کوچک این واحدها فعال شود. زرندی با اشاره به اینکه در بخش صنایع رویکرد ما فعال‌سازی واحدهای تعطیل و نیمه تعطیل است، افزود: در این راستا در سال گذشته بیش از ۴۰۰ واحد را احیا کردیم و به چرخه تولید بازگرداندیم که با این کار فرصت خوبی فراهم شده تا به اشتغال کمک شود.

راه‌اندازی ۴۰ خوشه جدید

امروزه توسعه خوشه‌های صنعتی نقش‌ محوری و بارزی در سیاست‌های اقتصادی و صنعتی بسیاری از کشورهای توسعه‌یافته و در حال توسعه ایفا می‌کنند. اگرچه در گذشته تمرکز بیشتری بر اقتصاد کلان و همین ‌طور بنگاه‌‌های بزرگ بود؛ اینک کسب و کار کوچک و خرد، احساس مسوولیت نسبت به افزایش قابلیت رقابت این واحدها، بهبود ارتباطات شبکه‌ای، تاکید بر حمایت‌های غیرمستقیم،‌ ترکیب رقابت و همکاری به منظور تقویت یادگیری و نوآوری، ارتقای سطح همکاری واحدهای کوچک و بزرگ خوشه‌ها بسیار مورد توجه قرار گرفته است.

در این خصوص و به گفته معاون طرح و برنامه وزارت صنعت، معدن و تجارت، برای سال جاری ایجاد ۴۰ خوشه جدید در دستور کار این وزارتخانه قرار گرفته است. به گفته زرندی، توسعه خوشه‌های صنعتی در دستور کار است و امسال ۴۰ خوشه جدید برای راه‌اندازی هدف‌گذاری شده که تا پایان سال به بهره برداری خواهد رسید. زرندی بیان کرد: فضای خوبی در کشور برای حمایت از صنایع کوچک و نهضت ساخت داخل در وزارت صنعت شکل گرفته و واحدهای کوچک هم در داخل ظرفیت مجدد پیدا کرده‌اند تا پویا تر شوند.

وی اضافه کرد: آمار واحدهای شاخص و توانمند را استخراج کرده‌ایم و واحدهای صنایع کوچک در قالب شبکه‌هایی از طریق شرکت شهرک‌ها تشکیل شده‌اند و خوشه صنعتی و مدل‌هایی در داخل شهرک فعال شده‌اند تا ساخت داخل تقویت شود و شرکت‌های بزرگ نیازهای خود را تامین کنند.

به گفته معاون طرح و برنامه وزارت صنعت، معدن و تجارت، در حال حاضر ۴۶۶ خوشه در کشور شناسایی شده و ۹۷ واحد به پایان رسیده و امسال ۴۰ خوشه جدید هم هدف‌گذاری شده تا راه‌اندازی شود. وی گفت: رویکرد ما در خوشه‌های صنعتی به سمت تقویت صادرات است و خوشه‌هایی را هدف‌گذاری کرده‌ایم که بتوانیم در قالب کنسرسیوم صادراتی شکل دهیم و به صادرات صنایع کوچک کمک شود. زرندی بیان کرد: البته مدل‌هایی در جهان تجربه شده و شرکت شهرک‌ها آن را بررسی می‌کند و با فرصتی که امسال ایجاد شده امیدواریم بتوانیم با تغییر قیمت ارز که به صادرات و صنایع کوچک کمک کرده زمینه رونق فعالیت‌های اقتصادی در صنعت را مهیا کرده تا در قالب کنسرسیوم خوشه‌ها را تقویت کنیم.

۵۰ درصد اشتغال در کوچک‌ها

در ادامه این نشست معاون صنایع کوچک سازمان صنایع کوچک و شهرک‌های صنعتی ایران عنوان کرد: ۵۰ درصد اشتغال کشور در حوزه صنایع کوچک است و بیشتر رویکرد توسعه‌ای و حمایت را دنبال می‌کند. اصغر مصاحب عنوان کرد: بیش از ۶ دهه از زمان اجرای برنامه‌های توسعه‌ای در سطح کشور می‌گذرد، در حقیقت در برنامه‌های توسعه اول و دوم ۷ ساله پیش از انقلاب توجه به مقوله صنعتی شدن بسیار پایین و نگاه‌ها بیشتر زیرساختی بود، چراکه کشور در ابعاد مختلف هنوز حرکتی را آغاز نکرده بود در برنامه سوم توسعه پیش از انقلاب توجه دولت به این مقوله معطوف شد.

مصاحب ادامه داد: در سال‌های اخیر رویکرد صنایع کوچک و متوسط بیشتر بر مبنای توجه به کلینیک‌های کسب و کار و استفاده از ظرفیت‌ واحدهای فناور و دانش بنیان است. وزارت صمت به‌صورت عام و سازمان صنایع کوچک به‌صورت خاص به دنبال پیوند شرکت‌های دانش بنیان و صنعت است.

وی اضافه کرد: مراکز علمی و پژوهشی و دانشگاه‌ها باید مسیر را از دانشگاه آموزشی به پژوهشی و در نهایت به کارآفرین طی کنند تا در سطح جهانی قرار گیرند. امروز دانشگاه برای کارآفرین شدن باید در خدمت صنعت باشد که در مسیر انقلاب چهارم صنعتی حرکت می‌کند. مصاحب اظهار کرد: یکی از گره‌های اصلی کار صنایع در کشور در حال حاضر، بحث تامین مالی و زنجیره تامین است. یک مدل تامین مالی از مهر سال ۹۷ آغاز شده و در ۲۹ استان دوره آزمایشی آن برگزار و سامانه سککوک در این راستا در کشور پیاده‌سازی شده است.

مصاحب درباره ورود واحدهای کوچک و متوسط در بورس بیان کرد: ۲۵۰ شرکت کوچک و متوسط در بورس برای عرضه سهام تشکیل پرونده داده‌اند و در چهار روز برگزاری نمایشگاه در تهران، بیش از ۳۳ میلیارد ریال آورده داشته‌اند که بسیار اتفاق خوشایندی است.

در همین رابطه نیز بخوانید: