6پیشنهاد برای توسعه صنعت حمل‌و نقل در ایران

بررسی روند شاخص‌های عملکرد لجستیکی (LPI) در ارتباط با سیر تحولات کشور ترکیه و ارائه توصیه‌های مهم برای ایران، عنوان گزارش اخیر کمیسیون حمل‌ونقل، لجستیک و گمرک اتاق ایران است که در آن ضمن نگاه به صنعت حمل‌ونقل ترکیه و عملکرد این کشور برای بهبود وضعیت خود در رقابت با سایر کشورهای مطرح در این صنعت، پیشنهادات کاربردی در اقتصاد ایران ارائه شده است.

این گزارش به بررسی موقعیت جغرافیایی و لجستیکی کشور ترکیه پرداخته و ضمن مروری اجمالی بر عملکرد این کشور، گروه‌های همتا را با یکدیگر مقایسه می‌کند. بر اساس این گزارش آلمان، ایالات‌متحده آمریکا، مالزی، ایتالیا، چین، رومانی، بلغارستان و آذربایجان رقبای اصلی ترکیه در زمینه حمل‌ونقل به شمار می‌آیند.

با توجه به جایگاه ترکیه در منطقه به لحاظ شاخص LPI در گزارش حاضر به بررسی عملکرد لجستیکی این کشور پرداخته شده است. این کشور به دلیل موقعیت جغرافیایی و قرار گرفتن در گذر راه آسیا- اروپا به عنوان منطقه مهم در تجارت بین‌المللی مورد توجه است. تحولات اخیر اقتصادی و سیاسی در سراسر مناطق مجاور به اهمیت ترکیه به عنوان یک بازیگر بین‌المللی کمک می‌کند.

در راستای بررسی وضعیت لجستیکی کشور ترکیه، عملکرد این کشور در خصوص هر یک از 6 زیر شاخص LPI مورد بررسی دقیق کارشناسی قرار گرفت. در برخی زمینه‌ها پیشرفت‌های قابل ملاحظه‌ای رخ داده بود و در برخی دیگر ضعف‌هایی مشاهده شد.

برای اندازه‌گیری وضعیت لجستیک کشورها از معیاری به نام شاخص عملکرد لجستیک (LPI) و مشخصه‌های آن که حاصل کار مشترکی از بانک جهانی، ارائه‌دهندگان خدمات لجستیکی و مشارکت‌کنندگان دانشگاهی است، استفاده می‌شود. بانک جهانی این شاخص را به صورت دوسالانه منتشر می‌کند.

بر اساس این گزارش، کارآیی فرایندهای ترخیص کالا، کیفیت زیرساخت‌های تجاری و حمل‌ونقل، سهولت دسترسی به کالاهای مختلف با قیمت رقابتی، شایستگی و کیفیت خدمات لجستیک، توانایی در تعقیب و ردیابی کالاهای ارسالی و تحویل به موقع کالا، 6 زیرشاخصی هستند که مجموع آنها شاخص LPI را تشکیل می‌دهد.

در ادامه بررسی‌ها تلاش شده تا از طریق برقراری ارتباط بین عملکرد و اقدامات صورت گرفته در کشور ترکیه، دلایل مهم تحولات، ریشه‌یابی شوند. برای نمونه فرایند ترخیص گمرکی در ترکیه به دلیل کاهش نوسانات زمان‌های ترخیص به طور کلی ارتقا یافته و سرمایه‌گذاری قابل‌توجه در حمل‌ونقل جاده‌ای ترکیه نقش مهمی در ارتقای عملکرد زیرساخت‌های گمرکی این کشور و رتبه آن در بانک جهانی به لحاظ LPI داشته است.

بر اساس مطالعات انجام شده، آثار مشترک کیفیت اداری مرزی، بهبود زیرساخت‌های حمل‌ونقل و ارتباطات در کل می‌تواند باعث افزایش 4.7 درصد در GDP شود که این افزایش شش برابر بیشتر از تأثیری است که حذف کل تعرفه‌های گمرکی بر GDP دارد. به‌بیان‌دیگر، تسهیل تجارت و حمل‌ونقل هسته اصلی توسعه اقتصادی کشورها محسوب می‌شود.

در این گزارش جایگاه ترکیه در هر شاخص LPI با بیان دلایل آن موردتوجه قرار گرفته و در پایان توصیه‌های استراتژیک که قابل ارائه در ایران هستند، مطرح شده است. باید توجه داشت که اقدامات استراتژیکی که می‌تواند موجب ارتقای قابل توجه LPI کشورها شوند بسته به سطوح درآمدی آنها متفاوت خواهند بود. برای مثال در کشورهای با درآمد پایین به طور معمول ارتقای LPI از طریق بهبود زیرساخت‌ها و اصلاح گمرکات و دیگر سازمان‌های مرزی رخ می‌دهد.

بنابراین توصیه می‌شود که ایران با توجه به کارایی گمرکات و خدمات مرزی، کیفیت تجارت و زیرساخت‌های حمل‌ونقل، سهولت برقراری حمل‌ونقل با قیمت‌های رقابتی، صلاحیت و کیفیت خدمات لجستیکی، قابلیت رهگری مرسولات و برنامه‌ریزی و زمان‌بندی دقیق برای رسیدن به موقع مرسولات به مقصد، زمینه رشد صنعت لجستیک را فراهم کند.