تحریم چه بر سر صنعت نفت آورده است؟

به گزارش می متالز، جلوگیری از به صفر رساندن صادرات نفت ایران از سوی آمریکا و تدوین بودجه سال 99 بدون وابستگی به درآمدهای نفتی از مهم‌ترین موضوعاتی است که از زمان آغاز تحریم‌های آمریکا علیه ایران مورد توجه قرار گرفته و مقام معظم رهبری هم در سخنرانی‌ها و دیدارهایشان خواستار توجه دولت به این موضوعات شده‌اند.

غلامحسین حسنتاش، پنجم اردیبهشت ماه سال جاری و همزمان با انتشار بیانیه کاخ سفید مبنی بر عدم تمدید معافیت خریداران نفتی ایران به قصد به صفر رساندن صادرات نفت ایران، در گفت‌وگویی  تاکید کرده بود ماجرای صفر کردن صادرات نفت ایران از سوی آمریکایی‌ها یک فشار روانی است تا اقتصاد ایران را از درون دچار مشکلات بیشتری کنند.

او اما در پاسخ به این سوال که با توجه به اعلام رئیس سازمان برنامه و بودجه در خصوص تدوین بودجه 99 بدون وابستگی به درآمدهای نفتی، آیا اساسا امکان رهایی بودجه از نفت وجود دارد؟ می‌گوید: امیدوارم این وعده تحقق پیدا کند اما با ساختار فعلی اقتصاد کشور، تحقق این امر بسیار دشوار به نظر می‌رسد. رهایی بودجه از نفت قطعا به نفع اقتصاد کلان خواهد بود و البته فشار را بر صنعت نفت نیز کم می‌کند.

به اعتقاد حسنتاش، قطعا امکان رهایی بودجه از نفت وجود دارد ولی این مستلزم توسعه اقتصادی کشور است؛ موضوعی که به نظر نمی رسد در حال حاضر کسی به فکر آن باشد و ملاحظه‌ نمی‌شود که برنامه‌ای برای آن تدوین شود.

او همچنین می‌گوید: یکی از مشکلات اساسی که همواره در موضوعات مختلف بالادستی و پایین‌دستی به آن اشاره کرده‌ام فقدان طرح جامع انرژی کشور است.

حسنتاش در پاسخ به این سوال که چشم‌انداز صادرات و تولید نفت ایران را چگونه می‌بینید؟ توضیح می‌دهد: دبیرخانه سازمان اوپک هرماه گزارشی را منتشر می‌کند که در آن وضعیت بازار نفت تا پایان ماه قبل میلادی بررسی و دریکی از صفحات این گزارش دو جدول در مورد تولید نفت کشورهای عضو سازمان اوپک ارائه می‌شود. یکی از این دو جدول ارقام تولید کشورهای عضو بر مبنای گزارش رسمی خود این کشورها و جدول دیگر همین ارقام بر اساس گزارش منابع ثانویه است. منظور از منابع ثانویه، متوسط گزارش پنج یا شش منبع مستقل، از تولید نفت اعضاء اوپک است. معمولاً جدول منابع ثانویه مستندتر است چراکه پنج یا شش منبعی که سال‌ها پیش به این منظور توسط اوپک انتخاب‌شده‌اند منابع نسبتاً موثقی هستند که از کانال‌های مختلف کسب اطلاع می‌کنند. بر اساس گزارشات این جدول تولید نفت‌خام ایران از حدود متوسط 3.8 میلیون بشکه در روز در سال 2017 میلادی به متوسط 3.5 میلیون بشکه در روز در سال 2018 رسیده و بعدازآن هرماهه به‌تدریج کاهش‌یافته تا نهایتاً در ماه آگوست سال 2019 (مرداد - شهریور 1398)به حدود 2.2 میلیون بشکه در روز رسیده است و با این حساب با توجه به این‌که ظرفیت پالایشی نفت‌خام کشور حدود 1.8 میلیون بشکه در روز است صادرات نفت‌خام ایران باید به حدود 400 هزار بشکه در روز رسیده باشد.

او تاکید می‌کند: بنابراین آنچه آمریکایی‌ها به دنبال آن بودند یعنی صفر کردن صادرات ایران محقق نشده،  ولی رقم صادرات بسیار کم شده است و پیش‌بینی می‌شود که در صورت تداوم شرایط فعلی این مقدار ماه‌به‌ماه قدری کمتر هم بشود چراکه حتی کسانی که حاضر به خرید نفت ایران هستند به دلیل مشکلاتی که تحریم‌ها برای نقل و انتقالات پولی، بیمه کشتی‌ها، محموله‌ها و سایر مسائل به وجود آورده است، از این کار فاصله می‌گیرند.

حسنتاش علاوه بر کاهش صادرات، آسیب‌های فنی وارد آمده بر پیکره صنعت نفت را یکی از مهم‌ترین تبعات فرازوفرودهایی می‌داند که در صادرات و تولید نفت به وجود آمده است و می‌گوید:  گاهی نگهداشت تأسیساتی که غیرفعال است حتی از تأسیسات در حال کار سخت‌تر است یا بعضی چاه‌های تولیدی ممکن است در اثر توقف تولید دچار مشکلاتی شوند. البته این برای میدان‌هایی که تولید غیر صیانتی داشته‌اند و یا تأسیساتی که فرصت تعمیرات نداشته و تحت‌فشار بوده‌اند یک فرصت نیز هست.

 او با تاکید بر این نکته که باید تولید نفت، مدیریت شود تا مشکل زیادی پیش نیاید، اضافه می‌کند: تجربه بعد از برجام و افزایش تولید سریع نفت و رسیدن سریع به رکوردهای قبلی، نشان داده که کارکنان زحمتکش مناطق تولیدی صنعت نفت مدیریت نسبتاً خوبی اعمال کرده بودند. ضمناً در شرایط فعلی، تولید از میدان‌های مشترک باید در اولویت باشد که ما بیش‌ازپیش از رقبا عقب نیفتیم.

به اعتقاد این کارشناس ارشد صنعت نفت، تحریم‌ها آسیب دیگری به صنعت نفت می‌زنند و آن‌هم کاهش توان سرمایه‌گذاری‌های توسعه‌ای صنعت نفت و تأمین تجهیزات است که در بلندمدت ظرفیت تولید را تحت تأثیر قرارخواهد داد.